معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه ورسان در شهرستان آشتیان (استان مرکزی) ایران

محورهای موضوعی : ژنتیک

معصومه خسروی رینه ¹ , یونس عصری ² , عظیم ابوطالبی ³

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان
2 - عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم گیاهی واحد بروجرد

تاریخ دریافت : 1388/05/11 تاریخ پذیرش : 1388/09/11 تاریخ انتشار : 1389/03/25

کلید واژه: ایران, شکل زیستی, فلور, آشتیان, کوروتیپ, ورسان,

چکیده مقاله :

منطقه ورسان، با مساحت حدود 990 هکتار در شمال شهرستان آشتیان واقع شده است. ارتفاع منطقه از سطح دریا بین 2042 تا 2314 متر می‌باشد. مقدار بارندگی سالانه منطقه، 11/333 میلی‌متر و متوسط دمای سالانه آن، 5/11 درجه سانتیگراد است. هدف اصلی این پژوهش شناسایی گونه‌های گیاهی و معرفی فلور منطقه، تعیین شکل‌های زیستی گیاهان و پراکنش جغرافیایی آنها می‌باشد. به این منظور نمونه‌های گیاهی منطقه، در سال 1387 جمع‌آوری و با استفاده از فلورهای معتبر شناسایی، شکل‌های زیستی گونه‌ها تعیین و طیف زیستی منطقه ترسیم گردید. بر اساس اطلاعات بدست آمده از پراکنش جغرافیایی گونه‌های گیاهی و منابع موجود، جایگاه منطقه از نظر جغرافیای گیاهی ایران مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 270 گونه در منطقه شناسایی شد که به 37 تیره و 139 جنس تعلق دارند. بیشترین غنای گونه‌ای در تیره‌های Asteraceae (45 گونه)، Papilionaceae (36 گونه)، Poaceae (22 گونه) و Apiaceae (19 گونه) دیده می‌شود. در بین گیاهان منطقه، همی‌کریپتوفیت‌ها با 127 گونه (47 درصد) فراوانترین شکل زیستی منطقه بوده و پراکنش 201 گونه (44/74 درصد) به ناحیه ایران - تورانی منحصر می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

Warsan region covers an area of 990 hectares situated in east of Ashtian city. The altitude of study area is throught 2042 to 2314M. The amount of annual precipitation of the area is 333/11 mm and mean annual temperature is 11.5oC. The aim of this research was to identify the plant species, introducing the flora, determination of life forms and geographical distribution of species in the area. For this purpose, plant specimenswere collected from the area during growing season in 1387. The biological spectrum of the area was plotted by means of life forms results. The position of the area within Iran’s phytogeography classification was studied based on geographical distribution data. In this study, 270 species were collected and identified. These species belong to 37 families and 139 genera. The following families had the highest number of species: Asteraceae (45 species), Papilionaceae (36 species) Geramineae (22 species) and Apiaceae (19 species). Hemicryptophytes with 127 species (47%) were the most frequent life form. Investigation on geographical distribution of species showed 201 species (74.44%) belong to Irano-Turanian region.

منابع و مأخذ:

ابراهیم پور، ح. (1387) معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه رودخانه سلمان قم پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد

ابوطالبی، ع. (1385) جوامع گیاهی کوه آشتیان و آهو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد.

اداره کل منابع طبیعی استان مرکزی، اداره بهره برداری (85-1384) بازنگری طرح احیاء و بهره برداری ورسان شهرستان آشتیان.

اسدی، م.، معصومی، ع.، خاتم ساز.، م و مظفریان، و. (ویراستاران). (1385-1367) فلور ایران. شماره‌های 52-1، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران.

توکلی، ز.، و مظفریان، و. (1384) بررسی فلور آبخیز سد کبار قم. فصلنامه پژوهش و سازندگی، شماره 17، صفحات 67-57.

حسنوند، ع. (1388) فلور، شکل‌های زیستی و کوروتیپ‌های اشتران کوه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد.

حیدری شریف آبادی، ح. (1379) گیاه، خشکی و خشکسالی. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره انتشار:250، 200 صفحه.

سالنامه هواشناسی سال‌های (2011-1981) سازمان زمین شناسی کشور.

شهرکی، م. پاکروان، م. و عصری، ی. (1387) مطالعه رستنی‌های (فلورستیکی) منطقه عین الکش کرمانشاه. فصلنامه پژوهش‌های علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی گرگان، شماره نهم، صفحات 19-9.

عبدلی، ز (1388) فلور، شکل‌های زیستی و کوروتیپ‌های گیاهی شرق آشتیان (اسد آباد)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور تهران.

عصری، ی و حمزه، ب. (1378) جوامع گیاهی نورالدین‌آباد گرمسار، فصلنامه پژوهش و سازندگی. شماره 44، صفحات100-104.

عصری، ی. (1382) فلور، شکل‌های زیستی و کوروتیپ‌های گیاهی ذخیره‌گاه بیوسفر کویر. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان شماره 4، صفحه 259 تا 274.

قربانلی، م. (1380) نگرشی بر فلور و پوشش گیاهی بیابانهای ایران، تالیف لئونارد، جی. انتشارت موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، شماره انتشار:290، 208صفحه.

قهرمان، ا. (1363) گیاه‌شناسی عمومی (جلد دوم)، انتشارات جهاد دانشگاهی، 790 صفحه.

قهرمان، ا. (1373-1369) کورموفیت‌های ایران (سیستماتیک گیاهی). جلد 4-1. مرکز نشر دانشگاهی.

قهرمان، ا. (1385-1357) فلور رنگی ایران. جلدهای 20-1، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران.

کاشی‌پزها، ا.ح. (1381) بررسی خصوصیات اکولوژیکی جوامع گیاهی باغ شاد و تهیه جوامع گیاهی آن به کمک GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، 212 صفحه.

محمدی‌نیا، م. (1385) جوامع گیاهی منطقه چپقلی اراک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد

مظفریان، و. (1373) رده‌بندی گیاهی، کتاب دوم: دولپه‌ای‌ها. نشر دانش امروز، 610 صفحه.

معصومی، ع. (1384-1365) گون‌های ایران. جلدهای 5-1، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، تهران.

میرجلیلی، س.ع. (1376) مطالعه فلورستیک و بررسی جوامع گیاهی منطقه هرات و مروست یزد. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی، دانشکده علوم دانشگاه تهران، 121صفحه.

نظری، ر. (1385) مطالعه گیاهان اندمیک استان لرستان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد.

وکیلی‌ شهر بابکی، م.ع.، عطری، م. و اسدی، م. (1380) معرفی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه میمند شهر بابک (استان کرمان) مجله پژوهش و سازندگی شماره: 52، صفحه81-75.

Archibold, O.W. (1996) Ecology of world vegetation. Chapman & Hall Inc., London 509p.

Davis, P.H. (Ed) (1965-1988) Flora of Turkey and the east Aegean Island, Vol 1-10 pp. 15-531. Edinburgh University Press, Edinburgh.

Raunkiaer, C. (1934) Life forms of plants. Oxford University Press.

Rechinger, K.H. (1963-2005). Flora Iranica, vols: 1-175.Akademische Druk-u Verlagasanstalt, Graz-Austria.

Takhtajan, A. (1986) Floristic Region of the World. University of California Press, California.

Townsend, C.C., Guest, E. and Al-Ravi, A. (1966-1988) Flora of Iraq, vols:1-9. Ministry of Republic of Iraq.

Zohary, M. (1973) Geobotanical Foundations of the Middle East, 2vols. Stuttgart, 739p.

Leonard, J., (1991-1992) Contribution a 1,etude de la flore et de la vegetation des deserts dIran,etude la vegetation analyse phyosociologique et phytochorologique des groupements vegataux, Fasc. 10, 2vols, Meise, 454p