اولویت بندی مناطق خور خلاصی، جگین و کوئیک در شهرستان جاسک جهت توسعه اکوتوریسم با استفاده از روش دلفی و مدل TOPSIS

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

ماریا محمدی زاده ¹ ( استادیار گروه مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عبّاس، ایران )

تاریخ دریافت : 1393/04/15 تاریخ پذیرش : 1393/09/01 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: اولویت بندی, اکوتوریسم, شهرستان جاسک, روش دلفی, مدل TOPSIS,

چکیده مقاله :

شناسایی و انتخاب مناطق مناسب اکوتوریسم در برنامه ریزی و مدیریت آن از اهمیتّ باّلاییبرخوردار است. مناطق خور خلاصی، جگین و کوئیک در شهرستان جاسکّ استّان هرمزگاّندارای قابلیت های فراوان از نظر اکولوژیکی و فرهنگی برای توسعه اکوتوریسم می باشنّد. دراین پژوهش ابتدا با استفاده از روش دلفی و با همکاری 8 نفر از متخصصان مهمترین معیارهاّجهت توسعه اکوتوریسم انتخاب شدند. در این روش معیاره اّی اقلیّم، مناّبع آب، پوشش گیاهی، فاصله ازسکونتگاه های انسانی، آثار تاریخی فرهنگی، ارزش حفاظتی گونه های گیاّهی و جانوری، نواحی زادآوری حیات وحش، امکانات زیر بنایی از میان 19 معیار پیشنهادی غربال وانتخاب شدند. سپس معیارهای غربال شده توسط متخصصاّنی کهّ در روش دلفیّ همکاّریداشتند، با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون وزن دهی شدند. اولویتّ بندی مناّطق جهت توسعه اکوتوریسم نیز توسط همان متخصصان و با استفاده از مدل تاپسیس انجاّم شد. براساس نتایج بدست آمده از مدل تاپسیس، منطقه خورخلاصی با نمره 0.7100، منطقه کوئیکّبا نمره 0.2920 و منطقه جگین با نمره 0.1183 بترتیب اولویتهاّی اول، دوم و سوم جهتّتوسعه اکوتوریسم در شهرستان جاسک رتبه بندی شدند. نتاّیج پژّوهش حاضر می توان متولیان طبیعت گردی کشور را در جهت انتخاب منطقه دارای اولویتّ سرّمایه گذاری جهتتوسعه طبیعت گردی در شهرستان جاسک یاری رساند.

چکیده انگلیسی:

Identification and selection of appropriate area is important for planning and management of ecotourism. Khalasi creek, Jageen and Queeck in Hormozgan province have great ecological and cultural potential for ecotourism development. In this research, first step Delphi method was used and in cooperation with eight experts the most important criteria in prioritizing of Khalasi creek, Jageen and Queeck was selected to develop ecotourism. In this method, climate, water resources, vegetation, human settelements distance, cultural monuments, the protection value of plant and animal species, wildlife breeding areas, infrastructural facilities were screened among 19 criteria. Then screening criteria using the Shannon entropy techniques were weighted by the experts who had cooperated in Delphi method. Prioritize areas for ecotourism development was performed as well as experts by using the TOPSIS model.Based on the results of TOPSIS model, Khalasi creek region with a score 0.7100, Queeck region with a score 0.2920 and Jageen region with a score of 0.1183 with order priority of the first, second and third were rated for ecotourism development in the city of Jask.

منابع و مأخذ:

1- اسماعیلی نیا، ناهید. (1377): هفت اقلیم در دل یک مرز، نشریه جهان هوانوردی و گردشگری، شماره 55.

2- احمدی، فضل ا...، نصیریانی، خدیجه، اباذری، پروانه، (1387): تکنیک دلفی ابزاری در تحقیق، مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی تهران.

3- اصغرپور، محمّد جواد، (1383): تصمیم‌گیری‌های چند معیاره، انتشارات دانشگاه تهران.

4- امیر حاجیلو الهام. توّلایی سیمین. زنگانه احمد. زنگانه ابوالفضل. (1392): "ارزیابی و اولویت بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از تکنیک  TOPSIS". فصلنامه برنامه ریزی منطقه­ای، سال سوم، شماره 10.

5- زنگی آبادی، علی، پورعیدی وند، لاله. اسفندیار، حیدری پور و مصلحی، محسن. (1391): "تحلیل فضایی شاخص­های  توسعه­ی گردشگری با استفاده از مدل  TOPSIS" مطالعه­ی موردی:  شهرستان­های استان اصفهان) "مجلّه­ی جغرافیا و توسعه­ی شهری، شماره ی اوّل، پاییز و زمستان.

6- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، "فرهنگ جغرافیایی آبادی­های استان هرمزگان(شهرستان جاسک) "چاپ اوّل، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح؛ (1383). ص 5 تا 31.

7- شفیع زاده، اسرافیل. «اکوتوریسم در ایران چیزی در حد صفر»، نشریه جهان صنعت. (1383).

8- شماعی، علی و موسی وند، جعفر. (1390): "سطح بندی شهرستان­های استان اصفهان از لحاظ زیرساخت­های گردشگری با استفاده از مدل  TOPSISو AHP " مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای سال سوّم، شماره دهم.

9- علیجانی، بهلول، «آب و هوای ایران». انتشارات دانشگاه پیام نور؛ سال 1375، ص 201، 202، 203، 206.

10- غریبی تختی، محمّد امین، (1388): «معرفی جاذبه­های گردشگری شهرستان جاسک». پروژه نامه کارشناسی محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندر عباس. ص 57 تا 62.

11- فانی ثانی، فیروزه، (1381): «بررسی اکوتوریسم در منطقه حفاظت شده استان مازندران مطالعه موردی خشکه داران». پایان نامه کارشناسی ارشد مهندسی منایع طبیعی گرایش محیط زیست، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، صفحه 7.

12- کوپشی، یلدا. (1390): "ارایه برنامه مدیریت اکوتوریسم در منطقه جاسک با استفاده از تکنیک "SWOT، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندر عباس.

13- مؤمنی، منصور و نجفی مقدم، علی،(1383): "ارزیابی عملکرد اقتصادی شرکت­های پذیرفته شده در بورس تهران با استفاده از مدل TOPSIS" فصل­نامه بررسی­های اقتصادی، دوره 1، شماره 3، زمستان 83.

14- Dag Deviren, M., S., Yavuz, N., Kılınç.(2009): "Weapon Selection Using The AHP and TOPSIS Methods Under Fuzzy Environment". Expert Systems With Applications.36:8143–8151

15- Hayati, E., Majnounian, B., Abdi E, Sessions, J & Makhdoum, M. F, (2013): "An Expert-Based Approach to Forest Road Network Planning By Combining Delphi and Spatial Multi-Criteria Evaluation" Environmental Monitoring Assessment. 185:1767–1776.

16- Hobbs, B & Meier, P. M, (1994): "Multi Criteria Methods for Resource Planning" IEEE Transaction on Power System, Vol. 9, Pp.15-32.

17- Mitchell, V.W. (1991): "The Delphi Technique: An Exposition and Application". Technology Analysis and Strategic Management, 3:333–358.