شناسایی پتانسیل‌های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه آن با استفاده از مدل‌های ژئوتوریستی (مطالعه موردی: زنوزق، کندوان، اشتبین)
محورهای موضوعی : ژئو مورفولوژی
منصور رحمتی
1
(استادیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
فائزه بهادری
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد گروه معماری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
بهروز نظافت تکله
3
(دانشجوی دکتری گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
الهه نوازش
4
(دانشجوی کارشناسی گروه جغرافیا، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
حسن نظافت تکله
5
(دانشجوی کارشناسی ارشدگروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
کلید واژه: استان آذربایجان شرقی, مدل دینامیکی, مدل پائوولوا, مدل کوبالیکوا, پتانسیل ژئوتوریستی,
چکیده مقاله :
ژئوتوریسم یکی از انواع گردشگری پایدار است که علاوه بر بازدید از جاذبه‌های زمین‌شناختی و ژئومورفولوژیکی، بر آموزش و حفاظت از آنان نیز تاکید دارد. ژئوتوریسم یکی از گویه‌های مهم اکوتوریسم با رویکردی مسئولانه و حفاظت محور است؛ که بر مردمی کردن علوم زمین و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بومی تاکید می‌کند. هدف از این پژوهش، بررسی توانمندی‌های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی با استفاده از مدل پائوولوا و کوبالیکوا و هادزیک می-باشد. سه منطقه مورد مطالعه شامل مناطق ژئوتوریستی کندوان، زنوزق و اشتبین انتخاب شده است. براساس مدل پائوولوا نتایج حاصل نشان داد که منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیازدهی در عوامل مثبت ارتقا دهنده رقابت‌پذیری مقاصد ژئوتوریستی شامل ثروت طبیعی با امتیاز (7) بوده و بیشترین مقدار درمیان گویه‌های منفی رقابت‌پذیری، کسری بودجه و عدم وجود متخصّصان ماهر با امتیاز (5) بیشترین تأثیر منفی را در جذب گردشگر ایجاد می‌کند. همچنین، نتایج حاصل از مدل کوبالیکوا نشان داد که منطقه کندوان با مقدار (25/9) بیشترین امتیاز را نسبت به سایر مناطق کسب کرده است. در مدل هادزیک با توجّه به بررسی ارزش‌های علمی و مازاد طبق نظر کارشناس و گردشگر نتایج حاصل نشان داد که میانگین امتیازات گویه‌ها در منطقه ژئوتوریستی کندوان با بیشترین امتیاز در اولویت اول قرار دارد. درمیان دو منطقه ژئوتوریستی روستای زنوزق بیشتر از روستای اشتبین می‌باشد. بنابراین نتیجه‌گیری می‌شود با ارزیابی و شناسایی پتانسیل-های ژئوتوریستی استان آذربایجان شرقی و توسعه توانمندی‌ها منجر به توسعه مناطق ژئوتوریستی و جذب گردشگر خواهد شد.
Geotourism is one of the important types of ecotourism with a responsible and conservation-oriented approach that emphasizes the popularization of earth sciences and the cultural, social and economic development of the local community. The purpose of this research is to investigate the geotourism capabilities of East Azarbaijan Province using the Pavlova, Kubalikova and Hadzik model. Three study areas including the geotourist areas of Kandavan, Zanouzgh and Ashtabin have been selected. Based on Paulova's model, the results showed that the Kandavan geotourism area with the highest score in the positive factors promoting the competitiveness of geotourist destinations includes natural wealth with a score of (7) and the highest value among the negative items of competitiveness, budget deficit and the lack of skilled professionals with a score of (5) It creates the most negative impact on the attraction of tourists. Also, the results of the Kobalikova model showed that the Kandavan region has the highest score compared to other regions with a value of (9.25). In the Hadzik model, according to the study of scientific and surplus values according to the opinion of experts and tourists, the results showed that the average scores of the items in Kandavan geotourism area with the highest score are in the first priority. Therefore, it can be concluded that by evaluating and identifying the geotourism potentials of East Azarbaijan Province and developing the capabilities, it will lead to the development of geotourism areas and attracting tourists.
1- ابراهیم پور، حبیب، نعمتی، ولی نظافت تکله، بهروز. (۱۴۰۱): بررسی توانمندی‌های ژئوتوریستی استان اردبیل با استفاده از مدکوبالیکوا و مدل فیولت (مطالعه موردی نیر سرعین نمین)، جغرافیا و روابط انسانی، دوره 5، شماره 4.
2- اسفندیاری درآباد، فریبا؛ نظافت تکله، بهروز؛ شهبازی شرفه، زهرا، (1401): بررسی و ارزیابی تأثیرگذاری مخاطرات بر توسعه توریسم (مطالعه موردی: شهرستان مشکین‌شهر) جغرافیا و روابط انسانی، شماره 3 صص 204-184
3- ثروتی، محمدرضا و کزازی الهام (۱۳۸۵) تحلیل عوامل مؤثر بر گردشگری در روستای گنبرف با استفاده از مدل راهبری SWOT کنفرانس سلامت تبریز، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی دوره 6
4- شریف‌زاده، ابوالقاسم، مراد نژاد، همایون. (۱۳۸۱): توسعه پایدار و گردشگری روستایی مکان نشر نامشخص: ماهنامه اقتصادی جهاد ۱۳۸۱ ص ۴۷-۶۱ جلد ۲۵۰، ۲۵۱
5- طاهر خانی، محمد، جهان تیغمند، سمیه، سلیمی سبحان، محمدرضا. )1399(: اولویت‌بندی توان‌های زمین- گردشگری ژئوسایت‌ها (مطالعه موردی: الموت قزوین)، جغرافیا فصلنامه علمی ـ پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران (سال 18 شماره،64.106)
6- طاهری، کبری، حسینی، آناهیتا، امیری، امیر (1401): بررسی صنعت گردشگری در کشورهای در حال توسعه (نمونه موردی مغولستان). جغرافیا و روابط انسانی، 5(1)، 3
7- عابدینی، موسی، همتی، طاهر، نظافت تکله، بهروز، خیاطی، آیلار. (1401): ارزیابی توانمندی‌های توسعه گردشگری پایدار ژئومورفوسایت‌ها با استفاده از مدل کومانسکو و مدل پائوولووا (مطالعه موردی: مسیر توریستی سبلان تا گردنه حیران). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 11(44)
8- مختاری، داود، (1394)، اهمیت نقشه‌های زمین‌پیمایی در مدیریت مکان‌های ژئومورفیکی ایران، (مطالعه موردی: گردنه پیام)، نشریه علمی – پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، سال 16، شماره،37.151-172
9- مقصودی، مهران؛ شمسی‌پور، علی ا؛ نوربخش، سیده فاطمه. (۱۳۹۰): پتانسیل سنجی مناطق بهینۀ توسعۀ ژئومورفوتوریسم منطقۀ مرنجاب در جنوب دریاچۀ نمک، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شمارۀ ۷۷، صص ۱۹-۱.
10- مقیمی، ابراهیم، زارع احمدآباد، محسن، مختاری، داود. (1401): ارزیابی توانمندی اشکال ژئومورفولوژیک حاصل از فعالیت گسل تبریز در توسعه ژئوتوریسم با استفاده از روش پانیزا، سیاست‌گذاری شهری و منطقه‌ای، دوره،1 شماره،1
11- مقیمی، ابراهیم؛ رحیمی هرآبادی، سعید؛ هدائی آرانی، مجتبی؛ علیزاده، محمد؛ اروجی حسن، (۱۳۹۱): ژئومورفوتوریسم و قابلیت سنجی ژئومورفوسایت‌های جاده‌ای با بهره‌گیری از روش پریرا (مطالعۀ موردی؛ آزادراه قم - کاشان)، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شمارۀ ۲۷، صص ۱۸۴-.۱۶۳
12- نظافت تکله، بهروز؛ اسفندیاری درآباد، فریبا، شهبازی شرفه، زهرا، (1401): مدل‌سازی نوین گردشگری برای تداوم فعالیت کسب و کارهای بخش توریسم در شرایط کرونا ویروس (مطالعه موردی: شهر توریستی سرعین) جغرافیا و روابط انسانی، شماره 3 صص 15-1.
13- نعمتی، ولی؛ نظافت تکله، بهروز، (1402): ارزیابی و تحلیل رقابت‌پذیری ژئوتوریسمی شهرستان نیر با استفاده مدل پاوولوا، جغرافیا و روابط انسانی، شماره 4 صص 109-86
14- نوحه‌گر، احمد، حسین زاده محمدمهدی و پیراسته اسما، (۱۳۸۸): ارزیابی قابلیت‌های طبیعتگری جزیره قشم با بهره‌گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT نشریه جغرافیا و توسعه
15- یمانی، مجتبی؛ عظیمی راد، صمد؛ باقری، سجاد. (۱۳۹۱): بررسی قابلیت‌های ژئوتوریسمی ژئومورفوسایت‌های منطقۀ سیمره، جغرافیا و پایداری محیطی، شمارۀ ۲-۸۸-۶۹.
16- Buttler, R.W. (1980): ‘The Concept Of A Tourist Area Cycle Of Evolution: Implications For Management Of Resources’, 2010 The Canadian Geographer, 24(1):5–12.
17- Haigh, Matthew (2020): Cultural Tourism Policy In Developing Regions: The Case Of Sarawak Malaysia Tourism Management: 1-13.
18- Hall, C.M. And David, B.W. (2009): Sustainable Tourism Futures, Routledge11-Schianetz, K. Et Al. 2007, Concepts And Tools For Comprehensive Sustainability Assessments.
19- Harrison, C. (1991): "Country Side Recreation In A Changing Societ, London: TMS. Partnership.
20- Jafari, Jafar. )2000: ( Encyclopedia Of Tourism. S.L.: Routledge, 2000
21- Jones, W. (2008): Keeping Found Things Found: The Study And Practice Of Personal Information Management, Morgan Kaufmann Publishers, and Burlington.
22- Kang, M & Moscardo, G. (2006): "Exploring Cross- Cultural Differences In Attitudes Towards Responsible Tourist Behavior: A Comparison Of Korean, British And Australian Tourists", Asia Pacific Journal Of Tourism Research, Vol, 11(4).
23- Knowd, L. (2001): "Rural Tourism: Panacea And Paradox, School Of Environment And Agriculture", University Of Western Sydney.
24- Miyaki, M. (2008): "Tourism And The Local Business Community In Small Cities And Towns: A Qualitative Study Of The Blackstone Valley, Rhode Island", Thesis Of Master, Boston University.
25- Moscardo, G. & Pearce, P. (1999): Mindful Visitors: Heritage And Tourism, Annals Of Tourism Research, Vol. 26 (2).
26- Nowacki, Marek. Kowalczyk Aniot, Joanna. Krolikowska, Królikowska. Pstrocka, Małgorzata. And Awedyk, Matylda (2018): Strategic Planning For Sustainable Tourism Development In Poland Sustainable Development And World Ecology: 562-567.
27-Oliver, T. & Jenkins T. (2003): Sustaining Rural Landscapes: The Role Of Integrated Tourism, Landscape Research, Vol. 28 (3).
28- Pearce, D W And Atkinson, G D. (1995): Capital Theory And The Measurement Of Sustainable Development, An Indicator Of Weak Sustainability, Ecological Economicd, No8, Pp 103-108.
29- Ross K. Dowlingreceived: 11 January (2010): Accepted: 18 October 2010Springer-Verlag
30- Saarinen, Jarkko. (2006): Traditions Of Sustainability In Tourism Studies. S.L.: Annals Of Tourism Research, 2006. Pp. 1121-1140. Vol. 33.
_||_