روایت های غنایی از حکایت های عرفانی شرح سروری بر دفتر چهارم مثنوی

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

بی تا نوریان ¹ , علی محمد سجادی ² , احمد خاتمی ³

1 - زبان و ادبیات فارسی / دانشکده ادبیات و علوم انسانی / دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد / مدرس
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1396/10/14 تاریخ پذیرش : 1396/12/12 تاریخ انتشار : 1397/02/01

کلید واژه: عشق, عاطفه, ادب غنایی, حکایتهای عرفانی, شرح سروری,

چکیده مقاله :

ادب غنایی، یکی از انواع چهارگانۀ ادب فارسی است که به سبب اشتمال بر عناصر اصیل انسانی چون عواطف و احساسات با دیگر انواع دارای فصول مشترکی است. این فصول که غالبا در حوزۀ معناست، با ادب عرفانی در موضوع عشق که از کلیدی ترین مباحث هردو نوع است، اشتراکی بسیار دارد. اگرچه که در هر نوع، ممکن است طیف و ساحت هایی متفاوت عرضه و مقاصدی از لونی دیگر ارائه شود. اما ماهیت مشترک هردوی آنها ریشه در عمیقترین حس آدمی که همان اظهار عشق و محبت است، دارد. از این رو، این پژوهش به بیان برخی از اشتراکات ادب غنایی و عرفانی، بخصوص از منظر مفهوم عشق می-پردازد. متن مورد مطالعه، حکایت های عرفانی شرح سروری است که یکی از شروح معتبر بر مثنوی مولانا است که برخی از آنها در کتب معتبر متصوفه آمده است. کلید واژه ها: ادب غنایی، حکایتهای عرفانی، شرح سروری، عاطفه، عشق.

منابع و مأخذ:

1. آقابزرگ تهرانی (1983)، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت: دارالاضواء.

2. ثریا، محمد (1311ق)، تذکرة مشاهیر عثمانیه، استانبول: مطبعه عامره.

3. رزمجو ،حسین (1385)، انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی، چ. دوم.

4. زمانی، کریم (۱۳۸۲)، میناگر عشق، تهران: نشر نی، چ. ششم.

5. سروری، مصلح الدین مصطفی (969 ه.ق)، شرح سروری (شرح مثنوی معنوی مولوی)، به شماره 3780، نسخه خطی نگهداری شده در کتابخانه قاضی خسروبیک سارایوو.

6. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386)، زمینه اجتماعی شعر فارسی، تهران: اختران، ۱۳۸۶، چ. اول.

7. _____________ (1372)، ]انواع ادبی و شعر فارسی[، مجلۀ رشد آموزش ادب فارسی، سال هشتم، شماره‌های 33-32، صص 7-6.

8. شمیسا، سیروس (۱۳۸۳)، انواع ادبی، تهران: فردوس، چ. دهم.

9. شیمل، آن‌ماری (۱۳۷۷)، من بادم و تو آتش (دربارة زندگی و آثار مولانا)، تهران: توس، چ. اول.

10. صفا، ذبیح‌الله (1383)، حماسه‌سرایی در ایران (از قدیم‌ترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم هجری)، تهران: فردوس، چ. سوم.

11. طاشکبری زاده، احمد (1975)، الشقائق النعمانیه فی علما الدوله العثمانیه، بیروت: دارالکتاب العربی.

12. عطار نیشابوری، فریدالدین محمد (1387)، الهی‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن، چ. سوم.

13. کاکایی، قاسم (۱۳۸۱)، وحدت وجود (به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت)، تهران: انتشارات هرمس، چ. اول.

14. معین، محمد (1364)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.

15. مولوی، جلال الدین محمد، (1386)، مثنوی معنوی، به تصحیح نیکلسون، تهران: امیر کبیر.