تحلیل معیارهای مکان‌یابی استانداری اردبیل با رویکرد پدافند غیرعامل (مطالعه موردی شهر اردبیل)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

مریم جامی اودولو ¹ (دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)
محمد حسن یزدانی ² (استاد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/10/27 تاریخ پذیرش : 1402/03/04 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: امنیت, مکانیابی, شهر اردبیل, پدافند غیرعامل, ساختمان استانداری,

چکیده مقاله :

تهدیدهای مناطق شهری، امروزه به عنوان یک پدیده معمول در تمام بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی شناخته می‌شود. با افزایش بحرانهای طبیعی، ناامنى و جنگهای داخلی و خارجی ویرانگر و هدف قرار گرفتن مراکز مدیریت و فرماندهی از جمله استانداری‌ها بکارگیری اصول پدافند غیرعامل در مکانیابی ادارات دولتی بویژه استانداری‌ها اهمیت فزاینده‌ای می‌یابد. با توجه به نزدیکی ﺷﻬﺮ اردﺑﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎی ﺷﻤﺎﻟﯽ و ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺸﻮر و همچنین با توجه به این امر که ساختمان استانداری شهر اردبیل با دسترسی ضعیف و در داخل ازدحام ترافیک در مرکز شهر قرار گرفته است لذا، تحقیق حاضر با هدف شناسایی مکانی جدید برای احداث ساختمان استانداری شهر اردبیل با استفاده از شاخص‌ها و اصول پدافند غیرعامل انجام گرفته است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی و تحلیلی است. در راستای چارچوب مباحث 23 شاخص در قالب 6 مولفه سازگاری، آسایش، مطلوبیت، کارایی، سلامتی و استانداردهای ایمنی و پدافند غیرعامل تهیه شد. داده‌های گردآوری شده در نرم افزار SuperDecision وزن دهی، سپس در محیط GIS نقشه‌سازی شد و در نهایت با استفاده از تکنیک تاپسیس پهنه‌بندی انجام گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که جانمایی ساختمان استانداری در شهر اردبیل در وضعیت مناسبی قرار ندارد و با استفاده از پهنه‌بندی انجام شده پنج پهنه مناسب جانمایی جهت ساختمان جدید استانداری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر اردبیل شناسایی شد. نتایج رتبه‌بندی پهنه‌های مناسب جهت استقرار ساختمان استانداری با استفاده از مدل Topsis نشان می‌دهد از مجموع 5 پهنه پیشنهادی داخل محدوده شهر، پهنه شماره 5 در رتبه پنجم جهت احداث ساختمان استانداری در نظر گرفته شود.

چکیده انگلیسی:

Threats to urban areas are known today as a common phenomenon in all natural and unnatural crises. With the increase of natural crises, insecurity and destructive internal and external wars and the targeting of management and command centers, including governorates, the use of passive defense principles in locating government offices, especially governorates, becomes increasingly important. Considering the proximity of Ardabil city to the northern and northwestern borders of the country and also considering the fact that the governorate building of Ardabil city is located in the center of the city with poor access and traffic congestion, therefore, the present research aims to identify a new place to build The building of the governorate of Ardabil city has been done using indicators and principles of passive defense. This research is applied in terms of purpose and descriptive and analytical in terms of nature. In line with the discussion framework, 23 indicators were prepared in the form of 6 components of compatibility, comfort, utility, efficiency, health and safety standards and passive defense. The collected data were weighted in the SuperDecision software, then mapped in the GIS environment and finally zoned using the TOPSIS technique.

منابع و مأخذ:

1. اخباری، محمد؛ احمدی‌مقدم، محمدعلی (1393). بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری. فصلنامه ژئوپلیتیک. 10 (2)، 69-36.


2. تقوایی، علی اکبر؛ پورمهدی، بهرام؛ شاهین راد، مهنوش (1388). بازسازی مسکن روستایی پس از سانحه؛ آسیب شناسی رهنموده. مجله معماری و شهرسازی آرمانشهر. 2 (2)، 112-105.


3. جسارتی، علی؛ آقائی، واحد (1396). تحلیل جغرافیایی آسیب پذیری شهر اردبیل براساس اصول پدافند غیرعامل. پژوهشنامه جغرافیای انتظامی. 5 (17)، 27-52.


4. جعفری، محمد؛ کاظم‌پور، زکریا (1392). پدافند غیرعامل. تهران: نشر مرکز آموزشی شهید صیاد شیرازی.


5. حسن، کامران؛ حسینی امینی، حسن (1391). تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 23 (47)، 176-163.


6. حسین زاده دلیر، کریم؛ ملکی، کیومرث؛ شفاعتی، آرزو؛ حیدری فر، محمدرئوف (1391). پدافند غیرعامل و توسعه پایدار شهری با تأکید بر کاربری‌های تهدیدپذیر کلانشهر تبریز از منظر جنگ. فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط. 2 (5)، 24 – 1.


7. حسینی، سیدبهشید (1389). معیارهای پدافند غیرعامل در طراحی معماری ساختمانهای جمعی شهری. تهران: نشر عابد.


8. خزایی، هوشنگ (1395). پدافند غیرعامل از منظر مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا. بصیرت و تربیت اسلامی. 13 (36)، 190-151.


9. خمر، غلامعلی؛ صالح گوهری، حسام الدین (1392). برنامه ریزی پدافند غیرعامل و مکانیابی پناهگاهای شهری با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: منطقه یک شهری کرمان). فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. 2 (7)، 34-21.


10. سیدین، افشار و دیگران (1396). ارزیابی آسیب پذیری مکانی زیرساخت‌های استان اردبیل با رویکرد پدافند غیرعامل. آمایش سرزمین. 9 (2)، 362-333.


11. شیعه، اسماعیل؛ انام‌پور، محمد؛ حسین‌پور، هاله (1386، بهمن). پدافند غیرعامل برای مراکز حساس در مقیاس ناحیه‌ای. سومین کنفرانس بین المللی مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه. تهران.


12. صادقی، لقمان؛زیادی، رضا (1393). تمهیدات کالبدی پدافند غیرعامل در محیط‌های شهری: مطالعه موردی شهر سنندج. نشریه نیروی انتظامی کردستان. 17 (7)، 62-33.


13. صارمی، حمیدرضا؛حسینی امینی، حسن (1390). حفاظت از تأسیسات و تجهیزات شهری با استفاده بهینه از محیط طبیعی درون شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی شهر بروجرد). فصلنامه مطالعات مدیریت شهری. 3 (6)، 162-141.


14. فرزام شاد، مصطفی (1385). مبانی نظری معماری در پدافند غیرعامل. مجله پدافند غیرعامل. 1 (1)، 65-57.


15. کامران، حسن؛ حسینی امینی، حسن(1391).کاربرد پدافند غیرعامل در ژئوپلیتیک و برنامه ریزی شهری (شهرستان شهریار). فصلنامه علمی – پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران. 12 (38)، 237-215.


16. کامران، حسن؛ حسینی امینی، حسن (1390). تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار براساس اصول پدافند غیرعامل. مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی. 23 (3)، 176-163.


17. معاونت حقوقی ریاست جمهوری (معاونت تنقیح و انتشارات قوانین و مقررات) (آذر 1391). مجموعه سیاست‌های کلی نظام. چاپ اول. تهران: معاونت حقوقی ریاست جمهوری.


18. ملکی، سعید؛ شریفی، راضیه؛ اورکی، پریوش (1392). تحلیل ساختارهای شهر اهواز و راهبردهای پدافند غیرعامل. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس. 5 (17)، 33-7.


19. موحدی‌نیا، جعفر (1385). مفاهیم نظری و عملی پدافند غیرعامل. تهران: مرکز برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی سپاه پاسدران انقلاب اسلامی.


20. نورالهی، هانیه و دیگران (1394). ارائه الگوی ارزیابی خطرپذیری ریسک براساس تلفیق رویکردهای عملکردی و آمایشی در زیرساخت‌های حیاتی. فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت بحران. 47 (7)، 56-47.


21. هاشمی‌فشارکی، سیدجواد (1391). ماهیت و ضروری دفاع غیرعامل. تهران: بوستان حمید.


22. Chu, M.-T. et al. )2006). Comparison among three analytical methods for knowledge communities group-decision analysis. Expert Systems with Applications. 33 (4), 1011-1024. DOI:10.1016/j.eswa.2006.08.026.


23. Favier, P. et al. (2012). Optimal de sigh of defense structures using reliability. Journalese Fiabilitedes Matrix Structures.


24. Hamm, M. (2002). In Bad Company: America's Terrorist Underground. Boston: North- Eastern press.

Jones, R.W. (1999). Security, Strategy, and Critical Theory. London: Lynne Rienner Publications.

25. Jonas, J.; Henrik, H. & Enrico, Z . (2013). Reliability and vulnerability analyses of critical infrastructures: Comparing two approaches in the context of power systems. Reliability Engineering & System Safety. 120, 27-38. DOI:10.1016/j.ress.2013.02.027


26. Opricovic, S. & Tzeng, G.-H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research. 156 (2), 445–455.