بررسی برخی خصوصیات فنوتیپی اسب قره باغ و مقایسه آن با اسب کرد و عرب

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

پیام موسی پور کلیبر ¹ (دانش آموخته علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی شبستر، شبستر، ایران.)
علی میرزا آقازاده ² (گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی شبستر، شبستر، ایران.)
علی حسن پور ³ (گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران.)
حسنعلی مه پیکر ⁴ (گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.)
مجید ابراهیمی حامد ⁵ (گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی اورمیه، اورمیه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1386/10/14 تاریخ پذیرش : 1386/10/14 تاریخ انتشار : 1386/03/01

کلید واژه: فنوتیپ, اسب, آذربایجان, اسب قره باغ,

چکیده مقاله :

به منظور حفظ ذخایر ژنتیکی و احیاء نژادهای بومی موجود در کشور، اسب قره باغ یکی از اسبهای بومی مهم آذربایجان و ایران از نظر برخی ویژگیهای نژادی مورد مطالعه قرار گرفت.در تحقیق حاضر پس از بهدست آوردن اطلاعات از صاحبان اسبها و مدیران باشگاهها درزمینه اسب قره باغ اقدام به تکمیل خصوصیات فنوتیپی از طریق اندازه گیری های موجود شد.23 صفت در سه نژاد قره باغ (42 رأس)، کرد (32 رأس) و عرب (25 رأس) مورد اندازه گیری قرار گرفت که صفات مورد بررسی عبارت بودند از: طول صورت، عرض صورت، طول گوش، عرض گوش، قد در جدوگاه، ارتفاع زانو، ارتفاع بازو، قطر استخوان قلم دست، عرض سینه، دور سینه، دور محل بسته شدن زین، ارتفاع کپل، ارتفاع مفصل خرگوشی، طول گردن، طول پشت و کمر، فاصله بین ساکروم ودمگاه، طول دم، طول بدن، ارتفاع سم از روبرو، ارتفاع سم از جوانب، طول بخلوق، نسبت قد به طول بدن و وزن بدن. در نتیجه گیری کلی اختلاف معنی دار از لحاظ اکثر صفات مورد مطالعه بین اسب های قره باغ، کرد و عرب مشاهده گردید. در نهایت اسب قره باغ اسبی با ویژگی های فنوتیپی خاص همچون وزن کم، قد کوتاه، سر و صورت بزرگ، سینه عریض، بخلوق بلند، سم پهن و طول بدن نسبتاً متوسط می تواند در جهت فعالیت های ورزشی همچون کورس، چوگان و فعالیت های کشاورزی مورد بهره برداری قرار گیرد. برای حفظ این میراث و ذخیره ژنتیکی با ارزش، اشاعه جنبه های ترویجی و فرهنگی توسط ارگان های اجرائی و عوامل ذیربط پیشنهاد می گردد.

چکیده انگلیسی:

In order to preserve genetic resources and revive local breeds within the country, some breed specifications of the Karabakh horse, an important local breed in Azarbaijan and Iran was studied. In the present study after obtaining information from horse owners and club managers of Karabakh horse, the phenotypic characteristics were completed through relevant measurements. 23 phenotype specifications were measured in 42 Karabakh horses, 32 Kurdish horses and 25 Arabian horses which included: face length, face width, ear length, ear width, height at withers, height at knee, height at arm, diameter of the cannon bone, chest heart girth width, back girth, height at croup, height at hock, neck length, back and loin length, croup length, tail length, body length, dorsal hoof height, lateral hoof height, pastern length, ratio of height to body length and weigh of the body. Overall significant differences were observed for most of the studied characteristics between the Karabakh, Kurdish and Arabian horses. In conclusion it could be mentioned that Karabakh horse is distinguished by specific phenotypic features such as low body weight, short height, broad- face, wide chest, long pastern, wide hoof and medium body length which makes it possible for it to be used in sports such as racing and polo and farming activities. Thus preservation of this heritage and valuable genetic resource in its natural farmlands together whit promotion of cultural aspects by relevant authorities is recommended. 

منابع و مأخذ:

رضایی، س. (1378): خصوصیات اسب، ماهنامه اسب، شماره 4، صفحه: 29-39.

2- شهراسبی، ح. و عطائی،  پ. (1373): کالبد شناسی مقایسه ای در پستانداران، انتشارات دانشگاه تهران، شماره 13، صفحه: 185 – 190.

3- عباسی، م. (1360): کالبد گشائی کاربردی حیوانات اهلی، تهران، انتشارات جامع، صفحه: 126 – 135.

4- مرادی، الف.، ایروانی، م.  و ابراهیمی جعفری، م. (1377): پرورش اسب، تهران، انتشارات جامع، صفحه: 66 – 75.

5- Brown,J. and Powell, S.M. (1984): Horse and stable management. 2nd ed. Williams, pp: 49-73.

6- Chauhan, M., Gupta, A. K. and Dhillon, S. (2004): Genetic characterization of Indian Spiti horses, Journal of Genetics. 83: 291-295.

7- Dmitriz, N.G. and Ernest, L.K. (1989): Animal genetic resources of the USSR, Animal production and health paper pub. by FAO, pp: 517 –520.

8- Ekiz, B. and Kocak, O. (2005): Phenotypic and genetic parameter estimates for racing traits of Arabian horses in Turkey, Journal of the Animal Breed Genetics. 122: 349-356.

9- Evans, W. (1990): The horse. 5^th ed. Saunders, pp: 45 – 46.

10- Frape, D. (1997): Equine nutrition and feeding, 5^th ed. Saunders, pp: 55 – 87.

11- Hartely, E. (1995): Encyclopedia of the horse. 2nd ed. Saunders, pp: 207 – 210.

12- Hendericks, L. (1994): International encyclopedia of horse breeds. 3rd ed. Tindall, pp: 136-141.

13- Kacker, R.N. and Panwar, B.S. (1996): Text Book of Equine Husbandry. 2nd ed. Williams, pp: 1 – 57, 323 – 324.

14- Paul, D.M. and Peter, C.T. (2005): Differences in motor laterality between breeds of performance horse. Applied Animal Behavior Science, In Press, Corrected Proof.

15- Reddic, K. (1972): Horses. 1st ed. Saunders, pp: 64-68.