بررسی مالکیت آب بندان در حقوق ایران
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیعباسعلی پورالشریعه 1 , مرتضی شهبازی نیا 2 , مهشید السادات طبائی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه حقوق، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: آب بندان, قانون آب, مالکیت, وزارت نیرو, شرکت آب منطقه ای,
چکیده مقاله :
مالکیت آب بندان یکی از موضوعات مهم حقوق آب کشور است که در قوانین موضوعه دارای حکم روشنی نیست. از آن جایی که این تأسیس آبی کهن به تعداد چشمگیر اما پراکنده در موقعیت های مکانی مختلف قرار دارد از اینرو اشخاص متعددی مدعی مالکیت آن می باشند. تبیین مالکیت آب بندان یکی از دغدغه های مهم ذینفعان، قضات، وکلا و مدیران است و بررسی ادعای مالکیت اشخاص بر مبنای سوابق تقنینی و ارائه پاسخ حقوقی مستدل، مستند و کارآ، از جمله نیاز های جامعه حقوقی و دست اندکاران بوده لذا در این مقاله کوشش شد تا به این مهم پرداخته و پاسخی مستدل و کاربردی ارائه گردد بنابراین با تجزیه و تحلیل مبانی استدلالی و استنادی اشخاص مدعی مالکیت و همچنین بررسی سابقه تقنینی و ملاحظه ی تبادر ذهنی آب با اداره آبیاری و قاعده ظرف و مظروف و این که عمل به وظایف قانونی مربوط به مظروف (آب) بدون تصور حق اعمال مدیریت بر عرصه آب بندان به عنوان ظرف مقدور نیست و این که آب بندان ها جزء آن دسته از اموالی هستند که مورد استفاده عموم اند، مستنبط از موازین فقهی و ماده 25 قانون مدنی و همچنین ملاحظه آخرین اراده مقنن در بند ج ماده 142 قانون برنامه چهارم توسعه و این که قانوناً وزارت نیرو متولی آب کشور است، نتیجه گیری نموده ایم مادامی که آب بندان ها به عنوان ذخیره گاه مهم آب در کشور مورد استفاده عموم قرار دارند تولیت آن با رعایت حقوق مکتسبه ی اشخاص به عهده وزارت نیروست.
Water reservoir ownership is one of the most important issues in water law which does not have a clear mandate in the subject matter laws.
Since this old water facility is located in different locations such as plain, lowland and forest due to its diversity and abundance, its ownership has been claimed by numerous people such as natural resources, rural cooperatives (agribusiness). endowments and Or other private and legal entities, and on the one hand, the Ministry of Energy - subsidiaries of regional water companies - has also Water reservoir itself as a custodian, and at least the courts in the area of dispute disputes have appealed to regional water companies. Often due to the lack of explicit legal advice, they are faced with very vague and sometimes contradictory answers.
Given that the dispute over Water reservoir ownership is with judges, lawyers, administrators and trustees as a need requires reviewing the allegations in light of the legal record and providing a reasoned, documented and proportionate legal solution that The paper has attempted to address this issue and taken a brief step in solving the puzzle by analyzing the reasoning and citation of the claimants as well as examining the legal history of the irrigation department through a library method and considering And the rule of the container and the act of fulfilling the legal obligations of the person (water) without imagining the right of fashion Water reservoir on seafood as container is not conclusive As long as Water reservoirs are used as important water reservoir in the country, its capacity to maintain, maintain, manage and operate with due regard to the rights of individuals to The Ministry of Energy is in charge and it has been proposed that the ownership of this important water facility. which plays a vital role in providing water to the agricultural sector, should be explicitly ruled by law while revising the Fair Water Distribution Act or the Comprehensive Water Act.
- آزموده،علی، (1387). بررسی نقش آب بندان ها به عنوان راهکاری برای مقابله با خشکسالی در شمال کشور، کنفرانس بین المللی بحران آب، دانشگاه زابل، دوره 1.
- باقری، علی، (1387). مدیریت آب بندان و نقش اب بندان در ذخیره سازی و تأمین آب مورد نیاز اراضی کشاورزی شمال کشور، دومین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی.
- بشیری،عباس و دیگران، (1392). نظام حاکم بر حقوق کاربردی آب، تهران، انتشارات جاودانه، جنگل.
- جعفری،عباس، (1372). فرهنگ بزرگ گیتاشناسی (اصطلاحات جغرافیایی)، تهران، سازمان گیتاشناسی، چاپ دوم.
- درویشی عباس آبادی، سجاد، (1391). بررسی مبانی و روش های تهدید مالکیت خصوصی در تعارض با مالکیت عمومی (پایان نامه).
- ذوالفقاری،یوسف، (1385). مالکیت آب و حریم منابع آب، تهران، (1385). ( پایان نامه و گزارش).
- ذوالفقاری، یوسف، (1390). حقوق آب، (1390). مجمع علمی و فرهنگی مجد.
- رشیدی، حمید، (1382). دایرة المعارف حقوق نیرو، نشر دادگستر.
- رشیدی، حمید، (1387). فرهنگ اصطلاحات حقوقی آب و برق، نشر دادگستر.
- شهبازی نیا، مرتضی، پورالشریعه، عباسعلی، (1400). مالکیت مجاری و مخازن آبی در حقوق ایران، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، (1345 ه،ق). المبسوط فی فقه الامیه، تهران، مکتب المرتضویه الحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، ج 3.
- علامه حلی، جمال الدین حسن بن یوسف بن علی بن مطهر، (1414ه،ق). تذکرۀ الفقهاء، قم، مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث، چاپ دوم.
- عاملی، حر، شهید ثانی، زین الدین بن علی، (1410 ه،ق). الروضه البیهۀ فی شرح المعة الدمشقیه، قم، کتابفروشی داوری، ج 2.
- قوه قضاییه، روزنامه رسمی کشور، (1390). مجموعه قوانین و مقررات سال (1389). روزنامه رسمی کشور، چاپ اول.
- کاتوزیان، ناصر، (1387). اموال و مالکیت، بنیاد حقوقی میزان.
- محقق کرکی، علی بن الحسین بن عبدالعالی، (1408ه،ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسه ال بیت الاحیاء التراث ، چاپ اول، ج7.
- حمیدی فرح آبادی، زهرا؛ فلاح، اکبر(1403). واکاوی فقهی سلب مالکیت های خصوصی در جامعه. مجله پژوهش های فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل، دوره بیست و یکم، شماره 78، ص 185- 166.
- مکارم، ناصر، (1396). قران حکیم، انتشارات افلاکیان.
- منصوری، جهانگیر، (1393). قانون مدنی، نشر دیدار.
- موسوی الخمینی، روح الله، (1403ه،ق). تحریر الوسیله، تهران، انتشارات مکتب الاعتماد، چاپ اول، ج2.
- موسوی خمینی، روح الله، (1378). تحریرالوسیله، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ج 3.
_ میرزایی، علیرضا، (1393). قوانین و مقررات اراضی در نظم حقوقی کنونی، تهران، انتشارات بهنامی، دوره 2 جلدی.
_ نجفی، شیخ محمد حسین، (1404 ه،ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ج38.
_ وزارت نیرو، (1373). مجموعه قوانین، تصویب نامه ها و آیین نامه های آب و برق از ابتدای دوره قانونگذاری لغایت (1372). دفتر حقوقی وزارت نیرو، ج1.
