ارزیابی شاخص زیستی آلودگی و فون کفزیان نهر مادرسو پارک ملی گلستان

محورهای موضوعی : نشریه فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری

سارا جرجانی ¹ (عضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد آزادشهر)
افشین قلیچی ² (اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد آزادشهر)
رضا اکرمی ³ (اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد آزادشهر)
وحید خیرآبادی ⁴ (کارشناس اداره کل محیط زیست استان گلستان)

تاریخ دریافت : 1398/08/15 تاریخ پذیرش : 1398/08/15 تاریخ انتشار : 1387/03/01

کلید واژه: ماکروبنتوز, فراوانی, نهر مادرسو,

چکیده مقاله :

هدف از این مطالعه شناسایی ماکروبنتوزهای رودخانه مادرسووبررسی فراوانی آنها در ایستگاه های مختلف در ماه‌های مختلف بود. نمونه برداری به‌صورت ماهانه از فروردین 1385 تا اسفند 1385 انجام شد. نمونه‌های ماکروبنتوز توسط نمونه‌بردار سوربر جمع‌آوری شدند. نمونه های جمع آوری شده توسط محلول فرمالین 4 درصد، تثبیت و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه نمونه ها شناسایی و شمارش شدند. دبی و درجه حرارت آب هر ایستگاه در زمان های نمونه‌برداری ثبت شد. نتایج نشان داد که در اکثر ماه های نمونه برداری بیشترین فراوانی مربوط به لاروهای Ephemeroptera، Trichoptera و Diptera بود. در بین افراد راسته Diptera سه خانواده Chironomidae، Simulidae و Tabanidae با درصد فراوانی به ترتیب 64، 17 و 17 درصد غالبیت داشتند. بیشترین تعداد افراد راسته های Ephemeroptera و Trichhoptera در ماه مرداد مشاهده شد، درصورتی که بیشترین تعداد افراد راسته Diptera در اردیبهشت و همچنین بهمن ماه مشاهده شد. کاهش افراد این راسته در اسفند و فروردین را می توان به بالا بودن دبی آب در این دو ماه نسبت داد. با توجه به درصد فراوانی موجودات کفزی در ماه های مختلف، افراد راسته Ephemeroptera غالبیت بیشتری داشته است. هر چند در برخی ایستگاه ها (به‌خصوص ایستگاه 5) افراد راسته Diptera غالبیت بیشتری داشته اند که این امر به‌دلیل ورود فاضلاب روستای تنگراه و چند رستوران به این منطقه می باشد. در تابستان تعداد افراد Diptera (به‌خصوص خانواده Chironomidae) کاهش قابل توجهی یافت. احتمالاً دلیل این امر مهاجرت عمودی از کف به سطح و به خصوص فعالیت تغذیه ای کفزی خواران می باشد. از آنجا که بافت بستر در رودخانه مادرسو عمدتاً قلوه سنگی است، و از طرفی بار مواد آلی در این رودخانه یکسان است (به دلیل عدم وجود آلاینده عمده به غیر از ایستگاه 5)، تنوع ماکروبنتوزها تفاوت چندانی در بین ایستگاه های مختلف نداشت. در نتیجه گیری کلی با توجه به وجود راسته های حساس به آلودگی، می‌توان بیان داشت که رودخانه مادرسو دارای آبی با خصوصیات کیفی مناسب می باشد. بروز سیلاب فصلی در اواسط مرداد باعث کاهش چشمگیر ماکروبنتوزها در این رودخانه می شود. میزان تنوع در این رودخانه پس از سیل سال های اخیر کاهش یافته است.

چکیده انگلیسی:

This study was conducted to identification of macrobenthoses in Madarsu Stream to evaluation of quality of water. Sampling was being done from April 2006 to March 2007. Macrobenthoses samples were collected by Surber sampler (30×30cm). The collected benthoses were fixed in 4% formaldehyde solution and transferred to the laboratory. In each station while sampling, discharge and water temperature were also measured. The most frequent orders were Ephemeroptera, Trichoptera and Diptera. Among Diptera three families of Chironomidae, Simulidae and Tabanidae had been dominant with the frequency of 64, 17 and 17 percents respectively. The maximum number of Ephemeroptera and Trichoptera was seen in mid August, while in Diptera the maximum was observed in May and early February. The decrease in the number of Diptera could have been because of water high discharge during March. Considering frequency of benthic fauna in different months, Ephemeroptera was dominant. But in some station (esp. the 5th one) because of entering of Tangerah village sewage of restaurants to this part of stream Diptera was dominant. The number of Diptera (especially Diptera) had a considerable decrease during summer. It could have been because of vertical migration of this benthos from bottom to surface and feeding activity of benthos feeders in particular. Because of Madarsu bed-stream which is rubble-stony in most places, low amount of organic materials in water, there were not differences in stations. To sum it up, the water in Madarsu stream has high quality. Occurrence of seasonal floods during early August causes significant decrease in the number of macrobenthoses and diversity in the stream reduced because of occurrence of floods in the past years.