هرمنوتیک انتقادی؛ چارچوبی برای تحلیل تنش زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

علی کاوه ¹ ()
علیرضا رضائی ² (گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/06/02 تاریخ پذیرش : 1400/06/21 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران, روحانی, هاشمی رفسنجانی, هرمنوتیک انتقادی, خاتمی,

چکیده مقاله :

یکی از روش های تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تبیین راهبردهای محوری است که بر محور آن بسیاری از کنش و واکنش های سیاست خارجی قابل فهم و قابل بررسی است. راهبرد تنش زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از سال 1368 تا 1384 و همچنین از سال 1392 تاکنون، یکی از این راهبردهاست که با عناوین مختلفی نظیر سیاست "توسعه گرای تعاملی" و"اعتدال گرایی تعامل محور" به عنوان مهم ترین راهبرد سیاست خارجی ج.ا.ایران در آن دوره های زمانی قلمداد شده است. لذا نحوه شناخت و تبیین تئوریک این راهبرد می تواند ما را در فهم بیش از پیش سیاست خارجی ایران یاری کند. در این مقاله در پی تبیین این دغدغه هستیم که تنش زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را بر اساس چه رویکرد نظری می توان مورد تجزیه و تحلیل قرار داد؟ یافته های ما برآنست که رویکرد هرمنوتیک انتقادی بر مبنای کنش ارتباطی می تواند به عنوان چارچوب نظری مفید برای مطالعه تنش زدایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی، تنش زدایی در سیاست خارجی ایران بر مبنای هرمنوتیک انتقادی با محوریت مباحثی نظیر عقلانیت ارتباطی و نظریه کنش ارتباطی هابرماس، گفتمان پراگماتیستی هاشمی رفسنجانی، گفتمان خاتمی مبتنی بر عقلانیت و اخلاق ارتباطی، دیپلماسی گفتگوی تمدن ها، و گفتمان روحانی مبنی بر اعتدال گرایی و تعامل سازنده با جهان و ... در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

One of the methods of foreign policy analysis of the Islamic Republic of Iran is to explain the central strategies on the basis of which many actions and reactions of foreign policy can be understood and examined. The strategy of detente in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran from 1989 to 2005 and also from 2013 until now, is one of these strategies with different titles such as "interactive developmentalist" policy and "interaction-oriented moderation" as important. The most foreign policy strategy of the Islamic Republic of Iran in those periods is considered. Therefore, the way of recognizing and theoretically explaining this strategy can help us to understand Iran's foreign policy more than before. In this article, we seek to explain the concern that de-escalation in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran can be analyzed on the basis of what theoretical approach? Our findings suggest that the critical hermeneutic approach based on communicative action can be used as a useful theoretical framework for the study of detente in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. In this article, with descriptive-analytical method, de-tensioning in Iranian foreign policy based on critical hermeneutics focusing on topics such as communicative rationality and Habermas theory of communicative action, Hashemi Rafsanjani pragmatic discourse, Khatami discourse based on communicative rationality and ethics, discourse diplomacy , And the spiritual discourse of moderation and constructive interaction with the world, etc. are discussed in this article.