تحلیل گفتمان جامعه‌شناختی مذاکره‌های مجلس هشتم شورای اسلامی در خصوص قانون حمایت از خانواده

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

نوریه انصارین ¹ ( دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی، گرایش فرهنگی، گروه جامعه‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، تهران- ایران. )
حسن سرایی ² ( . استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران- ایران (نویسنده مسئول). )
باقر ساروخانی ³ ( استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران- ایران. )
فیروز راد ⁴ ( استادیا‌ر گروه ‌علوم ‌اجتماعی، ‌دانشگاه‌ پیام نور- صندوق ‌پستی 193953697، تهران- ایران. )

تاریخ دریافت : 1397/01/19 تاریخ پذیرش : 1397/08/19 تاریخ انتشار : 1397/03/28

کلید واژه: جامعه‌شناسی, قانون حمایت از خانواده, مذاکرات مجلس, گفتمان‌های خانواده, : تحلیل گفتمان,

چکیده مقاله :

بررسی تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران نشان دهنده اهمیت موضوع زنان و خانواده برای سردمداران گفتمان های سیاسی مسلط و معارض است. تحقیق حاضر باهدف شناسایی گفتمان های مسلط خانواده در مجلس شورای اسلامی و تحلیل جامعه شناختی آن ها، انجام گرفته است. این تحقیق با روش تحلیل گفتمان بر روی مذاکرات نمایندگان مجلس هشتم در موضوع قانون حمایت از خانواده صورت پذیرفته و چشم انداز نظری آن بر مبنای نظریه های عاملیت- ساختار، نظام کنش، بازنمایی و جهانی شدن تدوین شده است. یافته های حاصل از تحلیل متن و تحلیل زمینه مذاکرات نشان می دهد که نظم گفتمانی این مجلس در موضوع خانواده و زنان، شامل سه گفتمان (سنت گرای اصولگرا، سنت گرای اعتدالی و نوگرای اصلاح طلب) است وگفتمان سنت گرای اعتدالی با توجه به بافت و شرایط اجتماعی و حضور اکثریتی دربین مذاکره کنندگان، گفتمان مسلط بوده است. این گفتمان توانسته بین گفتمان سنت گرای اصولگرا (به عنوان گفتمان مسلط برساختار سیاسی و اقتصادی) و گفتمان اعتدال گرای سنتی (به عنوان گفتمان مسلط بر ساختار اعتقادی و عرف اجتماعی) ارتباط برقرار کند و از رویارویی این دو (مثلاً در موضوع ازدواج موقت) جلوگیری نماید.

چکیده انگلیسی:

The study of the social and political history of Iran shows the importanceof the issue of women and the family for the leaders of the dominant andopposing political discourses. This study has been conducted with the aimof identifying the dominant discourses of the family in the IslamicConsultative Assembly and their sociological analysis. This study has beencarried out with the method of discourse analysis on the negotiations of theEighth Parliamentary Assembly on the topic of family protection law andits theoretical perspective is based on Agency-structure, system of action,representation and globalization theories. The results of the analysis of thetext and the analysis of the context of the negotiations show that, thediscourse's order of the parliament on the subject of "family and women"includes three discourses (fundamentalist traditionalism, moderatetraditionalism and modernist reformism), and the term "moderatetraditionalism" according to the context and social conditions and thepresence of a majority among the negotiators has been the dominateddiscourse. This discourse has been able to communicate between"fundamentalist discourse" (as the dominant discourse on political andeconomic structure) and “moderate traditionalism discourse" (as thedominant discourse on The structure of belief and social custom) andprevent the confrontation of these two (for example, on the subject oftemporary marriage).

منابع و مأخذ:

آقاگل زاده، فردوس. (1394). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

اسمیت، فیلیپ؛ رایلی، الگزندر. (1394). نظریه فرهنگی. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

الیوت، آنتونی؛ ترنر، برایان. (1393). برداشت­هایی در نظریه اجتماعی معاصر. ترجمه: فرهنگ، ارشاد. تهران: انتشارات جامعه­شناسان.

انصارین، نوریه. (1396). تحلیل جامعه‌شناختی گفتمان‌های خانواده در مجالس قانون‌گذاری ایران از 1320 تا 1395.پایان‌نامه دکتری.

حیدری، آرش؛ و نصری، هدایت. (1387). مسأله آلتوسر. تهران: نشر مرکز.

ریتزر، جورج. (1377). نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه: محسن، ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

سیدمن، آنتونی. (1386). کشاکش آراء در جامعه‌شناسی. ترجمه: هادی، جلیلی. تهران: نشر نی.

فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه: گروه مترجمان. مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.

کرایب، یان. (1392). نظریه‌های اجتماعی مدرن. ترجمه: عباس، مخبر. تهران: نشر آگه.

کوهن، آلوین استفورد. (1381). تئوری­های انقلاب. ترجمه: علیرضا، طیب. تهران: نشر قومس.

گیدنز، آنتونی. (1395). راه سوم، باز تولید سوسیال دموکراسی. ترجمه: منوچهر، صبوری کاشانی. تهران: نشر شیرازه.

میرزامحمدی، علی. (1394). ساخت گفتمان‌های کنترل اجتماعی مجلس شورای اسلامی (مقایسه روند گفتمانی دوره‌های دوم، ششم و هفتم).پایان‌نامه دکتری.

هال، استوارت. (1393). معنای فرهنگ و زندگی اجتماعی. ترجمه: احمد، محمدی. تهران: نشر نی.

یورگنسن، ماریان؛ و فیلیپس، لوئیز. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه: هادی، جلیلی. تهران: نشر نی.

----(1394). لوح مشروح (متن قابل جستجوی مشروح مذاکره‌های مجالس شورای ملی و اسلامی). تهران: کتابخانه موزه مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.

Bourdieu, Pierre. (1996). TheSocial Nobility. Cambridge: Polity Press.

Giddens, Anthony. (1984). TheConstitution of Society. Cambridge: Polity Press.

Hall, Stuart. (1997). Representation: cultural representations and signifying practices. London Thousand Oaks. California: Sage in association with the Open University. ISBN 9780761954323.