ارائه مدل روابط سیستمی عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه با رویکرد دیماتل فازی از منظر جامعه‌شناسی سازمان‌ها

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

مهرداد غفاری زنوزی ¹ ( گروه مدیریت، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. )
سراج‌الدین محبی ² ( استادیارگروه مدیریت (نویسنده مسئول)، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران. )
کرم‌اله دانشفرد ³ ( استاد گروه مدیریت،واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )

تاریخ دریافت : 1398/07/09 تاریخ پذیرش : 1398/11/08 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: دانشگاه آزاد اسلامی, دیماتل فازی, ارتقای اثربخشی اعضای هیئت علمی دانشگاهی,

چکیده مقاله :

در دنیای رقابتی امروز، یکی از رموز کلیدی موفقیت سازمان ها در بررسی و ارزیابی به موقع و صحیح اثربخشی سرمایه های انسانی شان نهفته است. الگوسازی در راستای ارتقای اثربخشی می تواند در دیالکتیکی تنگاتنگ با مقوله‌هایی هم چون ارتقای بهره‌وری، کیفیت زندگی کاری و ایجاد رضایت در کارکنان، ارتقای فعالیت‌های ارزش آفرین، دانش و مهارت شغلی و ارتقای نگرش ها و رفتار کارکنان نهفته باشد. در این تحقیق، عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه با رویکرد سیستمی ساختاری- تفسیری بررسی و مدل‌سازی شده است. این تحقیق به لحاظ ماهیت و نحوه جمع آوری داده‌ها، پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. جامعه آماری، کلیه اعضای هیئت علمی دانشگاهی واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی مستقر دراستان آذربایجان شرقی بوده است. ابزار گردآوری داده‌ها دو نوع پرسشنامه محقق ساخته است که اولی در راستای شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه و بر مبنای طیف 5 گزینه‌ا‌ی لیکرتتهیه و تنظیم گردید. پرسشنامه نوع دوم نیز بر مبنای انجام مقایسه زوجی مورد نیاز برای رویکرد سیستمی دیماتل فازی تهیه و تنظیم گردید. اعتبار پرسشنامه ها با رویکرد محتوایی و پایایی براساس رویکردهای سازگاری درونی و آزمون مجدد بررسی شده است. پس ازگردآوری پرسشنامه نوع اول، پاسخ‌ها وارد نرم‌افزار آماری SPSS شده و تحت آزمون‌های آماری تی تک نمونه ای قرار گردید. یافته‌های تحقیق، در مرحله اول 5 عامل اصلی را به عنوان عوامل مؤثر بر ارتقای اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه از منظر اعضای هیئت علمی در جامعه تحت مطالعه شناسایی کرده است. در گام دوم پرسشنامه نوع دوم برمبنای مقایسه زوجی مرتبط با 5 عامل موثر تشکیل و توزیع گردید. یافته‌های مرتبط با رویکرد سیستمی دیماتل نشان داد که ارائه آموزش های هدف مند و بهره گیری از راهبردها و رویه های مناسب مدیریت دانشی به عنوان دو عامل با برآیند اثرگذاری و اثرپذیری بالا در سیستم‌ تحت مطالعه است. هم چنین بهره‌گیری از راهبردها و رویه های مناسب مدیریت دانشی به عنوان عاملی که دارای برآیند بالاتری از منظره اثرگذاری بر سایر عامل های سیستم بوده است شناسایی شد. به علاوه دو عامل توسعه شایستگی های منابع انسانی و زمینه سازی برای بروز و ظهور خلاقیت و نوآوری در سازمان به عنوان دو عامل با برآیند اثرپذیری از سایر عامل ها شناسایی شده است.

چکیده انگلیسی:

In today's competitive world, one of the key to organizations' successlies in the timely and accurate assessment of the effectiveness of theirhuman capital. Modeling to promote effectiveness can be closelyintertwined with issues such as productivity improvement, quality ofwork life and employee satisfaction, promotion of value-creatingactivities, job knowledge and skills, and promotion of employee attitudesand behavior. In this research, the factors affecting the promotion ofhuman resources effectiveness in university have been studied andmodeled with a structural-interpretive system approach. This research isapplied in terms of the nature and manner of data collection, and appliedin terms of purpose. The statistical population consisted of all facultymembers of different units of Islamic Azad University located in EastAzerbaijan province. The data gathering tool was two types of researchermadequestionnaires. The first one was designed and identified based onthe five-point Likert scale to identify the factors affecting the promotionof human resources effectiveness in the university. The second type ofquestionnaire was developed based on the paired comparisons needed forthe Fuzzy Dimatel systematic approach. The validity of the questionnaireswas evaluated by content validity and reliability based on internalconsistency and test-retest approaches. After collecting the first type ofquestionnaire, the answers were entered into SPSS software and subjectedto one-sample t-test. The findings of the study identified in the first stagewere 5 main factors as effective factors in promoting the effectiveness ofhuman resources in the university from the viewpoint of the facultymembers in the study community. In the second step, the type IIquestionnaire was developed and distributed based on pairwisecomparison of the five effective factors. Findings related to the Dimatelsystematic approach showed that, providing targeted training andutilizing appropriate knowledge management strategies and practices aretwo factors with high effectiveness and receptivity in the system understudy. Also, utilizing appropriate knowledge management strategies andpractices was identified as having a higher impact on the perspective ofother system factors. In addition, two factors have been identified ashuman resource competency development and contextualization for theemergence of creativity and innovation

منابع و مأخذ:

باقری، مسلم؛ عباسی، عباس؛ و خدائی، هانیه. (1397). طراحی مدل سنجش اثربخشی دانشگاه‌های سازمانی دولتی (مورد مطالعه: مرکز علمی‌کاربردی کارخانه‌های مخابراتی ایران)، مطالعات مدیریت دولتی ایران. 1 (2)، صص 112-95.

پورجاوید، سهیلا؛ و علی بیگی، امیرحسین. (1391). اثربخشی تدریس اعضای هیئت‌علمی: مطالعة پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی، نامه آموزش عالی. 5 (20)، صص  80-61.

حاتمی، حسین. (1388). ارزیابی و سنجش اثربخشی آموزش­های ضمن خدمت دفتر مطالعات نیروی انسانی در ارتقای عملکرد مدیران، هیات علمی و کارکنان واحدهای دانشگاهی منطقه یک دانشگاه آزاد اسلامی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی. پاییز، دوره 2، شماره 5، صص 100-77.

حسین‌پور، داود؛ قربانی پاجی، عقیل. (1396). تأثیر راهبردهای توسعه منابع انسانی بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی اعتماد متقابل و رضایت شغلی کارکنان در سازمان ورزش و جوانان استان مازندران، پژوهش­های مدیریت راهبردی. 23 (65)، صص 75-45.

خدیوی، اسدالله؛ و الهوردی­خان وزیری، آیدا. (1394). طراحی و تدوین الگویی برای ارزشیابی اثربخشی و عملکرد اعضای هیأت علمی دانشگاه های آزاد اسلامی استان آذربایجان­شرقی، مدیریت بهره‌وری. 9 (34)، صص 174-161.

سیدجوادین، سیدرضا؛ و فراحی، محمدمهدی. (1387). مدیریت منابع انسانی، نگرش­های کارکنان و توسعه مدیریت دانش در سازمان، فصلنامه علوم مدیریت ایران. بهار، دوره 3، شماره 9، صص 72-43.

عبدی، حمید؛ نصر، احمدرضا؛ میرشاه جعفری، سیدابراهیم؛ و ربیعی، مهدی. (1390). رابطه دانش فراشناختی و میزان اثربخشی تدریس اعضای هیات علمی دانشگاه­های دولتی، اندیشه­های نوین تربیتی. تابستان، دوره 7، شماره 2، صص 106-84.

Agrawal, A. (2017). HRM Effectiveness through E-HRM. Paper presented at the National Conference on, Contemporary Issues in Management & Entrepreneurship, 04th March, Jointly organized by The Confederation of Indian Industry (CII).

Caligiuri, P. (2014). Many moving parts: Factors influencing the effectiveness of HRM practices designed to improve knowledge transfer within MNCs, Journal of International Business Studies. 45 (1), P.p: 63-72.

Collings, D. G., Wood, G. T., & Szamosi, L. T. (2018). Human resource management: A critical approach Human Resource Management. P.p: 1-23, Routledge.

Olson, E. M., Slater, S. F., Hult, G. T. M., & Olson, K., M. (2018). The application of human resource management policies within the marketing organization: The impact on business and marketing strategy implementation, Industrial Marketing Management. 69, P.p: 62-73, doi:https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2018.01.029.

Pifer, M. J., Baker, V. L., & Lunsford, L., G. (2019). Culture, colleagues, and leadership: The academic department as a location of faculty experiences in liberal arts colleges, The Review of Higher Education. 42 (2), P.p: 537-564.

Rimi, N. N., Yusliza, M. Y., Walters, T., & Basher Rubel, M. R. (2017). The role of devolution in HR‐line manager collaboration and HRM effectiveness relationship: A study of private commercial banks in Bangladesh, Global Business and Organizational Excellence. 36 (4), P.p: 43-51.

Sulochana, K., & Sajeewanie, T. (2017). The Impact of HRIS on HRM Effectiveness: A Study in Large Scale Group of Company in Sri Lanka, Human Resource Management Journal. 3 (1).