بررسی رابطه سلامت سازمانی و فرهنگ سازمانی با فرسودگی شغلی معلمان

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

بهنام طالبی ¹ , یعقوب زارع ²

1 - استادیار گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی؛ تبریز– ایران (نویسنده مسئول).
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی؛ تبریز– ایران.

تاریخ دریافت : 1398/03/14 تاریخ پذیرش : 1398/04/28 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: فرهنگ سازمانی, سلامت سازمانی, فرسودگی شغلی, عشایر,

چکیده مقاله :

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه سلامت سازمانی و فرهنگ سازمانی با فرسودگی شغلی معلمان در مدارس آموزش و پرورش عشایر سیار استان آذربایجان شرقی بوده است. روش انجام پژوهش، از نوع همبستگی است. جامعه‌ آماری آن شامل کلیه معلمان مدارس آموزش و پرورش عشایر سیار استان آذربایجان شرقی به تعداد 340 نفر می باشد. با استفاده از جدول مورگان به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه ای 180 نفر انتخاب شدند برای گردآوری داده ها از پرسشنامه فرسودگی شغلی مسلش، پرسشنامه سلامت سازمانی مایلز و پرسشنامه فرهنگ سازمانی کامرون و کویین استفاده شد. جهت سنجش روایی پرسشنامه از نظر اساتید و جهت سنجش پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. ضریب پایایی کل پرسشنامه ها بالای 7/0 به دست آمده است. یافته‌های تحقیق نشان داد که بین فرسودگی شغلی، خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کاهش احساس کفایت شخصی با فرهنگ و سلامت سازمانی رابطه معناداری وجود دارد و فرهنگ سازمانی با ضریب بتای 59/0 بر فرسودگی شغلی نقش مؤثری دارد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the relationship betweenorganizational health and organizational culture and teachers’ job burnoutin East Azerbaijan nomadic schools. The method of research iscorrelation. The statistical population of this study includes all 330teachers of the Nursery education district. Using Morgan table, 180people were selected by stratified random sampling. To collect data,Maslach's burnout questionnaire, Miles organizational health questionnaire,and Cameron and Quinn organizational culture questionnaire were used.To assess the validity of the questionnaire, from the viewpoint of theprofessors and to assess the reliability of the questionnaires, Cronbach'salpha coefficient was used. The reliability of the questionnaire was higherthan 0.7. The research findings showed that there is a significantrelationship between job burnout, emotional exhaustion, personalitydeprivation and personal satisfaction with organizational culture andorganizational health. Organizational culture with a beta coefficient of0.59 has an important role in burnout.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، حسین؛ نویدیان، علی؛ عامری، محمود و صادقی، مهدی. (1393). فرسودگی شغلی، ابعاد و عوامل مرتبط با آن در کارکنان عملیاتی فوریت های پزشکی، فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. 11، صص 26-16.

بشلیده، کیومرث؛ تقی­پور، منوچهر؛ هاشمی شیخ­شبانی، اسماعیل و جزایری، زبیده. (1390). بررسی رابطه فرسودگی شغلی و سلامت عمومی معلمان زن مقطع راهنمایی، مشاوره کاربردی. دانشگاه شهید چمران اهواز. دوره 1، شماره 1.

بورقانی فراهانی، سهیلا؛ فتوت، بنفشه؛ آبدارزاده، پدرام و همتی، امین. (1397) مطالعه نقش اخلاق کار بر استرس شغلی و فرسودگی شغلی (مورد مطالعه: دبیران تربیت ‌بدنی مدارس متوسطه شهر تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش. دوره 5، شماره 1، شماره پیاپی 17، بهار، صص 51-43.

بیانی، علی­اصغر و سمیعی، رضا. (1393). نقش استرس شغلی و فرسودگی شغلی بر سلامت روانی معلمان ابتدایی: آزمون یک مدل فرضی، آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. ۲ (۴)، صص ۳۲۱-312.

جوادی، رحم خدا؛ رسولی، محسن؛ نظری، علی­محمد و حسنی، جعفر. (1396). عوامل مؤثر بر فرسودگی شغلی معلمان: ارائه مدل ساختاری، فصلنامه توسعه حرفه­ای. شماره 3، صص 50-37.

جعفرنژاد، محمدباقر. (۱۳۹۵). بررسی نقش اخلاق حرفه­ای و تعهد سازمانی در فرسودگی شغلی مدیران مطالعه موردی: مدیران مدارس آموزش و پرورش شهرستان مرند در سال تحصیلی 95-1394. دومین کنگره بین­المللی توان­مندسازی جامعه در حوزه علوم اجتماعی، روان­شناسی و علوم تربیتی، تهران، مرکز توان­مندسازی مهارت­های فرهنگی و اجتماعی جامعه.

ساعتچی، محمود و عسگریان ، مهناز. (1393). آزمون­های روان­شناختی. چاپ چهارم. نشر ویرایش.

شیخه­پور، زانیار؛ ابراهیمی، احمد؛ شیخه­پور، محمد و زینالی، شبنم. (1394). فهرست مقالات بررسی رابطه اخلاق کاری اسلامی و فرسودگی شغلی مدرسان دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور، مدیریت اسلامی.  شماره 9، صص 241-225.

صابری، حمیدرضا؛ مروجی، علیرضا و ناصح، جواد. (1390). بررسی عوامل مرتبط با فرسودگی شغلی معلمان مدارس شهر کاشان در سال ۱۳۸۶، طب جنوب. ۱۴ (۱)، صص ۵۰-41.

عسگری، زهرا؛ عابدی سروستانی، احمد و محبوبی، محمدرضا. (1396). رابطه فرسودگی شغلی و رفتار اخلاقی در محیط کار، اخلاق در علوم و فنّاوری. ۱۲ (۳)، صص ۶۴-57.

مطلبی، کبری و کیانی، قمر. (1396). رابطه فرسودگی شغلی با سلامت روان معلمان مدارس استثنایی: نقش میانجی مشارکت شغلی، فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. ۶ (۳)، ۶۰-52.

Aronsson, G., Theorell, T., Grape, T., Hammarstrom, A., Hogstedt, C., Marteinsdottir, I., . . Hall, C. (2017). A systematic review including meta-analysis of work environment and burnout symptoms. BMC Public Health. 17 (1), 264.

Arvidsson, I., Hakansson, C., Karlson, B., Bjork, J., & Persson, R. (2016). Burnout among Swedish school teachers - a cross-sectional analysis. BMC Public Health. 16 (1), 823. doi:10.1186/s12889-016-3498-7

Bauer J, Stamm A, Virnich K, Wissing K, Müller U, Wirsching M, et al. (2006) Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers. Int Arch Occup Environ Health.;79 (3): 199–204.

Bernotaite, L., & Malinauskiene, V. (2017). Workplace bullying and mental health among teachers in relation to psychosocial job characteristics and burnout. Int J Occup Med Environ Health. 30 (4), 629-640. doi:10.13075/ijomeh.1896.00943

Cano-Garcia FJ, Padilla-Munoz EM, Carrasco-Ortiz MA. (2005). Personality and contextual variables in teacher burnout. Pers Individ Dif. 2005; 38 (4): 929–40, http://dx.doi.org/10. 1016/j.

Chennoufi, L., Ellouze, F., Cherif, W., Mersni, M., & M'Rad M, F. (2012). [Stress and burnout among Tunisian teachers]. Encephale. 38 (6): 480-487. doi:10.1016/j.encep.2011.12.012

Dicke, T., Elling, J., Schmeck, A., & Leutner, D. (2015). Reducing reality shock: The effects of classroom management skills training on beginning teachers. Teaching and Teacher Education. 48: 1-12. doi:https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.01.013

Dicke, T., Parker, P. D., Holzberger, D., Kunina-Habenicht, O., Kunter, M., & Leutner, D. (2015). Beginning teachers' efficacy and emotional exhaustion: Latent changes, reciprocity, and the influence of professional knowledge. Contemporary Educational Psychology. 41: 62-72.

Dyrbye, L. N., Massie, F. S., Jr., Eacker, A., Harper, W., Power, D., Durning, S. J., . . . Shanafelt, T. D. (2010). Relationship between burnout and professional conduct and attitudes among US medical students. Jama. 304 (11): 1173-1180. doi:10.1001/jama.2010.1318

Garcia-Arroyo, J. A., Osca Segovia, A., & Peiro, J. M. (2019). Meta-analytical review of teacher burnout across 36 societies: the role of national learning assessments and gender egalitarianism. Psychol Health. 1-21. doi:10.1080/08870446.2019.1568013

Hoglund, W. L., Klingle, K. E., & Hosan, N. E. (2015). Classroom risks and resources: Teacher burnout, classroom quality and children's adjustment in high needs elementary schools. J Sch Psychol. 53 (5): 337-357. doi:10.1016/j.jsp.2015.06.002

Hoogendijk, C., Tick, N. T., Hofman, W. H. A., Holland, J. G., Severiens, S. E., Vuijk, P., & van Veen, A. F. D. (2018). Direct and indirect effects of Key2Teach on teachers' sense of self-efficacy and emotional exhaustion, a randomized controlled trial. Teaching and Teacher Education. 76: 1-13.

Hoy, W.K., & Miskel, C., G. (1991). Educational administration, theory, research and practice. New York, MC Grow hill.

Jennings, P., Frank, J., Snowberg, K., Coccia, M., & Greenberg, M. (2013). Improving classroom learning environments by Cultivating Awareness and Resilience in Education. School Psychology Quarterly. 28: 374-390.

Johnson, S. M., & Naidoo, A. V. (2017). A psychoeducational approach for prevention of burnout among teachers dealing with HIV/AIDS in South Africa. AIDS Care. 29 (1): 73-78. doi:10.1080/09540121.2016.1201193

Khan, F., Yusoff, R., & Khan, A. (2014). Job demands, burnout and resources in teaching a conceptual review. World Applied Sciences Journal. 30: 20-28.

Kim, L. E., Jörg, V., & Klassen, R. M. (2019). A Meta-Analysis of the Effects of Teacher Personality on Teacher Effectiveness and Burnout. Educational Psychology Review. 31 (1): 163-195. doi:10.1007/s10648-018-9458-2

Kokkinos, C. M. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. Br J Educ Psychol. 77 (Pt 1): 229-243. doi:10.1348/000709905x90344

Korkmaz, M. (2007). The effect of Leadership style on organizational Health, Educational Research Quarterly. 3: 22-54.

Lauermann, F., & König, J. (2016). Teachers’ professional competence and wellbeing: Understanding the links between general pedagogical knowledge, self-efficacy and burnout. Learning and Instruction. 45: 9-19.

Madaliyeva, Z., Mynbayeva, A., Sadvakassova, Z., & Zholdassova, M. (2015). Correction of Burnout in Teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 171: 1345-1352. doi:https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.252

Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. D. (2001). Job bumout. Annuol Review of Psychology. 52: 397-422.

Maslach C. Job Burnout. (2003). New direction in research an intervention, Current Direction in Psychological Science. 2003; 12 (5): 189–192.

Maslach, C. H. And Lieter, M. P. (2008). Early predictors of job burnout and engagement. Journal of Applied Psychology. 93 (3): 498-512.

Mojsa-Kaja, J., Golonka, K., & Marek, T. (2015). Job burnout and engagement among teachers- Worklife areas and personality traits as predictors of relationships with work. Int J Occup Med Environ Health. 28 (1): 102-119.

Oberle, E., & Schonert-Reichl, K. A. (2016). Stress contagion in the classroom? The link between classroom teacher burnout and morning cortisol in elementary school students. Soc Sci Med. 159: 30-37. doi:10.1016/j.socscimed.2016.04.031

Pas, E. T., Bradshaw, C. P., & Hershfeldt, P. A. (2012). Teacher- and school-level predictors of teacher efficacy and burnout: Identifying potential areas for support. Journal of School Psychology.50 (1): 129-145.

Pellerone, Monica; Malizia, Nicola; Ramaci, Tiziana. (2016). Teachers’ Burnout and Work Behavior: The Role of Identity Development and Decision-Making Process,US-China Education Review. B, November 2016, Vol. 6, No. 11: 629-638. doi: 10.17265/2161-6248/2016.11.001.

Pyzalski J. (2002) Burnout, health and health behavior in teachers employed in correction institutions,Med Pr. 53 (6): 495–9. Polish.

Roeser, R., Skinner, E., Beers, J., & Jennings, P. (2012). Mindfulness Training and Teachers, Professional Development. Child Development Perspectives, 6: 167-173.

Rodriguez-Mantilla, J. M., & Fernandez-Diaz, M. J. (2017). The effect of interpersonal relationships on burnout syndrome in Secondary Education teachers, Psicothema. 29(3): 370-377. doi:10.7334/psicothema2016.309

Seidman SA, Zager J., A. (2001). study of coping behaviours and teacher burnout. Work Stress. 5 (3): 205–16. http:// dx.doi.org/10.1080/02678379108257019.

Shen, B., McCaughtry, N., Martin, J., Garn, A., Kulik, N., & Fahlman, M. (2015). The relationship between teacher burnout and student motivation. Br J Educ Psychol. 85 (4): 519-532. doi:10.1111/bjep.12089

Travers CJ, Cooper CL. (2013). Mental health, job satisfaction and occupational stress among UK teachers.Work Stress.7 (3): 203–219, http://dx.doi.org/10.1080/02678379 308257062.

Yildiz Durak, H., & Saritepeci, M .(2019) .Occupational burnout and cyberloafing among teachers: Analysis of personality traits, individual and occupational status variables as predictors, The Social Science Journal. 56 (1): 69-87. doi:https://doi.org/10.1016/j.soscij.2018.10.011