فرانظریه‌پردازی در علوم اجتماعی

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

عباس لطفی‌زاده ¹ (عضو هیات علمی گروه علوم‌ اجتماعی، دانشگاه پیام نور مرکز اهر. (نویسنده مسوول))
رضا ابراهیمی ² (دانشجوی کارشناسی ‌ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.)
اسلام ابراهیمی ³ (ارشناس‌ارشد مطالعات فرهنگی.)

تاریخ دریافت : 1394/12/22 تاریخ پذیرش : 1394/12/22 تاریخ انتشار : 1389/05/01

کلید واژه: فراتحلیل, فرانظریه, فرانظریه‌پردازی, فراجامعه‌شناسی, بازاندیشی, نظریه‌ی اجتماعی,

چکیده مقاله :

مفهوم و فرانظریه‌پردازی در ادبیات علوم اجتماعی، تحت عناوین مختلفی هم چون فراجامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی بازاندیشانه و جامعه‌شناسیِ جامعه‌شناسی ظهور پیدا کرده است. هدف این مقاله، معرفی و تحلیل فرانظریه‌پردازی جامعه‌شناختی است. این مقاله بر اساس مطالعه‌ی کارهای هواداران عمده‌ی فرانظریه و نیز بحث‌های انتقادی مخالفان آن تنظیم شده است. مقاله با بررسی تعاریف فرانظریه و سپس ارائه‌ی تعریفی مشخص از آن آغاز نموده، در ادامه به رابطه‌ی آن با مفهوم بازاندیشی پرداخته و در نهایت سودمندی‌های فرانظریه‌پردازی و هم چنین انتقادات وارده بر آن را مطرح می‌کند. بسیاری ازجامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان بر لزوم پیشرفت و توسعه نظریه‌ی اجتماعی تأکید کرده‌اند. از آن جا که فرانظریه‌پردازی گام مؤثری در غنی‌تر ساختن نظریه‌ها است، بایستی به این حوزه توجه بیشتری معطوف گردد.

چکیده انگلیسی:

The concept of metatheory in the social sciences literature has emerged under various labels such as meta-sociology, reflexive sociology, and sociology of sociology. The purpose of this paper is to introduce and analyze sociological metatheory. This paper is based on the study of the major works of metatheory proponents and critical discussions of its opponents. The paper reviews meta-theory definitions and provides a clear definition of it. Also, the relationship of metatheory with the concept of reflexivity is considered and the benefits of metatheory and criticisms against it are raised. Many sociologists and theorists have stressed the need for the development of social theory. Since metatheory is an effective step in enriching theories, more attention should be devoted to this area.

منابع و مأخذ:

ریتزر، ج. (1374). نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر. محسن ثلاثی. تهران: انتشارات علمی.

ریتزر، ج؛ داگلاس، گ. (1390). نظریه‌ی جامعه‌شناسی مدرن، خلیل میرزایی و دیگری، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.

مولکی، م. (1376). علم و جامعه‌شناسی معرفت. حسین کچویان، تهران: انتشارات نی.

Abrams, Dominic & Michael Hogg. (2004). “Metatheory: Lessons from social identity research”, Personality and Social Psychology Review, 8(2), 98-106.

Anchin, Jack, (2008). “Pursuing a unifying paradigm for psychotherapy: Tasks, dialectical considerations, and biopsychosocial systems metatheory”, Journal of PsychotherapyIntegration, 18(3), 310-349.

Barbesino, Paolo and Salvino Salvaggio. (1996). “How is a Sociology of sociological Knowledge possible?”, Social Science Information, 35(2), 341-362.

Bondas, Terese, & Elisabeth O. C. Hall. (2007). “Challenges in approaching metasynthesis research: qualitative health research” Qualitative Health Research, 17(1), 113-121.

Bonsu, S. K. (1998, August). “The relationship between customer satisfaction and economic performance of the firm: A metatheoretical review”, Paper presented at the AmericanMarketing Association, Conference Proceedings, Chicago.

Bourdieu, Pierre & Loic J. D. Wacquant. (1992). Invitation to Reflexive Sociology, Cambridge: Polity press.

Clarke, Richard. (2010). Metaphilosophy/Metatheory: Definitions. Retrieved January 18, 2010, from http://www.phillwebb.net/Topics/Metaphilosophy/MetaphilosophyDef.htm.

Colomy, Paul. (1991). Metatheorizing in a postpositivist frame. Sociological Perspectives, 34(3), 269-286.

Craig, Robert T. (2009). Metatheory. Retrieved January 19, 2009, fromhttp://sageereference.com/communicationtheory/Article_n244.html.

Dervin, Brenda. (1999). “On studying information seeking methodologically: The implications of connecting metatheory to method”, Information Processing & Management, 35(6), 727-750.

Downey, Geraldine et al. (1998). “The Self-Fulfilling Prophecy in Close Relationships: Rejection Sensitivity and Rejection by Romantic Partners”, Journal of Personality and Social Psychology, 75(2), 545-560.

Faust, David. (2005).” Why Paul Meehl will revolutionize the philosophy of science and why it should matter to psychologists”, Journal of Clinical Psychology, 61(10), 1355-1366.

Finfgeld, Deborah L. (2003). “Metasynthesis: The state of the art-so far”, Qualitative Health Research,13(7), 893-904.

Friedrichs, Robert. (Sep, 1971). “A sociology of Sociology”, The British Journal of Sociology, 22(3), 336-337.     

Furfey, Paul Hanly. (1953). The Scope and method of Sociology: A Metasociological Treatise, New York: Cooper Square.

Gadomski, Adam Maria. (2001). Meta-knowledge unified framework: The TOGA (Top-down Objectbased Goal-oriented Approach) perspective. Retrieved May 12, 2010, from http://erg4146.casaccia.enea.it/HID-server/Meta-know-1.htm.

Hoiman, Chan. (1993). “Some Metasociological Notes on the Sinicisation of Sociology”, International Sociology, 8(113).

Levine, Donald N. (Autumn, 1989). “Simmel as a Resource for Sociological Metatheory”, Sociological Theory, 7(2), 161-174.

Offer, John. (1996). “Sociological Theory and the Sociology of Scientific Knowledge: A reply to Steve Fuller”, Sociology, 30(1), 159-162.

Overton, Willis. (2007). “A coherent metatheory for dynamic systems: Relational organicismcontextualism”, Human Development, 50, 154-159.

Paterson, B., Thorne, S., Canam, C., & Jillings, C. (2001). Meta-study of qualitative health research: A practical guide to meta-analysis and meta-synthesis. London: Sage.

Ritzer, George. (1988). “Sociological Metatheory: A Defense of a Subfield by a Delineation of its Parameters”, Sociological Theory, Vol. 6, 187-200.

Ritzer, George. (1990). “Metatheorizing in Sociology”, Sociological Forum, 5(1), 3-15.

Ritzer, George. (1992). “The Legitimation and Institutionalization of Metatheorizing in Sociology”, Sociological Perspectives, 35(3), 543-550.

Ritzer, George. (2001). Explorations in social theory: From metatheorizing to rationalization, London: Sage.

Ritzer, George. (2009). Metatheory, Retrieved August, 24, 2009, from:

         www.sociologyencyclopedia.com.

Ritzer, George. (2010). Sociological Theory, New York: McGraw-Hill.

Turner, Jonathan. (1990). “The misuse and use of metatheory”, Sociological Forum, 5(1), 37-53.

Wallis, Steve. (2010). “Toward a Science of Metatheory”, Integral Review, July 2010, Vol. 6, No. 3.

Wikipedia. (2009). Metatheory. Retrieved July 7, 2009, from:

          http://en.wikipedia.org/wiki/Metatheorem.

Zhao, Shanyang. (2010). Metatheory, Retrieved January, 18, 2010, from:

          http://sageereference.com/socialtheory/Article_n193.htm.