منطق فازی و نقش وزن مولفه‌های موثر بر تصمیم‌گیری در علوم اجتماعی

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

مهدی مسیب زاده ¹ ( گروه عمران دانشگاه آزاد واحد زرند کرمان )
لیدا مهدی زاده قلعه جوق ² ( گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، ایران )

تاریخ دریافت : 1401/06/20 تاریخ پذیرش : 1401/07/30 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: منطق فازی, وزن, برآورد مولفه‌های وریانس, فاکتور وریانس ثانویه,

چکیده مقاله :

مساله تصمیم‌گیری در مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، حقوقی و ...، یک مساله همراه با عدم قطعیت است که این عدم قطعیت، موضوع اصلی در منطق فازی است. منطق فازی، یک روش پیشرفته برای اتخاذ تصمیم‌ در تمام مسائل است که در تحقیقات بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است اما نقش وزن مولفه‌های ورودی، مورد کنکاش زیادی قرار نگرفته است. هدف از این پژوهش، بیان نقش وزن مولفه‌های ورودی در منطق فازی ونحوه اصلاح وزن مولفه های ورودی، برای نیل به تصمیم‌گیری عادلانه‌تر است. در این تحقیق، ابتدا مفهوم منطق فازی تشریح شده و سپس به مساله وزن از دید ریاضی پرداخته شده و نشان داده شده است که اعمال وزن صحیح به متغیرهای ورودی، چقدر می‌تواند بر روی مساله عدالت در تصمیم‌گیری تاثیرگذار باشد. همچنین روش "برآورد مولفه‌های وریانس" جهت تصحیح وزن داده‌های ورودی، معرفی و تشریح شده است و از این دیدگاه ریاضی استفاده کرده و روند تصحیح وزن در مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... بررسی شده است. مثالهای ذکر شده، نشان داده است که اصلاح وزن متغیرهای ورودی، باعث می‌شود که نتیجه بدست آمده، با مفهوم واقعیت و همچنین با مفهوم عدالت تطابق بیشتری داشته باشد. درنهایت پیشنهاداتی ارائه شده تا مسائل مختلف، با روند خاصی مورد تحلیل قرار بگیرند تا ورودی‌های مسائل مختلف، بصورت صحیح بر روی نتایج حاصله اثر گذاشته و به نتیجه مطلوب و تصمیم‌گیری عادلانه‌تری دست یابیم.

چکیده انگلیسی:

The problem of decision-making in social, political, economic, legal and etc. issues is a problem with uncertainty, and this uncertainty is the main issue in fuzzy logic. Fuzzy logic is an advanced method for making decisions in all problems, which has been investigated in many researches, but the role of the weight of input components has not been explored much. The purpose of this research is to express the role of weight of input components and how to modify the weight of input components to achieve a fairer decision. In this research, first the concept of fuzzy logic is described and then the problem of weight is discussed from a mathematical point of view and it has been shown that how much the application of the correct weight to the input variables can affect the issue of justice in decision making. Also, the method of "Variance Components Estimation" to correct the weight of input data has been introduced and described, and this mathematical point of view has been used and the process of weight correction in social, political, economic and etc. issues has been investigated. The mentioned examples have shown that correcting the weight of the input variables makes the result more consistent with the concept of reality and also with the concept of justice. Finally, suggestions have been made so that different issues can be analyzed with a special process so that the inputs of different issues can correctly affect the results and achieve a more fair decision.