ارزیابی برخی لگوم‌های علوفه‌ای در شرایط آبیاری محدود
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
حسن منیری فر
1
(
دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی، تبریز
)
کلید واژه: ماشک گل‌خوشه‌ای, خلّر, علوفه, ماشک پانونیکا, نخود علوفه‌ای,
چکیده مقاله :
لگوم‌های علوفه‌ای از نظر تحمل کم‌آبی و پتانسیل تولید در شرایط محدود آبی رفتار و پاسخ متفاوتی دارند و با ارزیابی آنها می‌توان نسبت به گزینش لگوم مناسب در شرایط کم‌آبیاری اقدام نمود. بدین منظور پژوهشی طی دو سال زراعی 1392-1390 در ایستگاه تحقیقاتی تیکمه‌داش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی اجرا گردید. کرت اصلی شامل: عدم آبیاری، یکبار آبیاری و دوبار آبیاری بود و در کرت‌های فرعی 4 نوع لگوم علوفه‌ای شامل ماشک گل خوشه‌ای، نخود علوفه‌ای، ماشک پانونیکا و خلّر قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر روش آبیاری بر صفات ارتفاع، تعداد ساقه، مساحت برگ، وزن تر برگ و وزن خشک برگ غیر معنی‌دار است ولی انواع لگوم از نظر صفات فوق به طور معنی‌دار اختلاف نشان دادند و اختلاف آنها در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. همچنین، تاثیر تیمارهای آبیاری و نوع لگوم بر میزان پروتئین علوفه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثرات سال و نوع لگوم برای عملکرد علوفه تر و خشک معنی‌دار بود ولی اثر آبیاری و اثرات متقابل سال × آبیاری و آبیاری × نوع لگوم غیرمعنی‌دار گردید. به نظر می‌رسد در شرایطی که این پژوهش انجام شده است اختلاف تیمار بدون آبیاری با تیمارهای یکبار و دو بار آبیاری نتوانسته است به صورت معنی‌دار ظاهر شود. با توجه به نتایج حاصل از تجزیه واریانس و مقایسات میانگین کلیه صفات کمّی اندازه‌گیری شده و همچنین در نظر گرفتن درصد پروتئین خام، به ویژه مقدار عملکرد پروتئین خام در علوفه در حالت تر و خشک، به نظر می‌رسد گونه‌های ماشک گل خوشه‌ای و خلّر مناسب‌ترین نوع بودند و می‌توان آن دو را به عنوان لگوم‌های مناسب برای تولید علوفه به صورت دیم، در مناطق مختلف آذربایجان شرقی با آب و هوای مشابه محل آزمایش معرفی نمود.
Forage legumes respond differently to limited irrigation regimes. Their evaluation may, thus, help to select drought tolerant types for limited irrigation conditions. In this study four type of forage legume were studied for two years in Tikma-Dash Research Station of East Azarbaijan Agricultural and Natural Research Center, Tabriz, Iran, in a randomized complete block design using split-plot experiment in 2011-2013 years. Irrigation regimes (without irrigation, one irrigation and two irrigations) were assigned to main plots and four forage types (hairy vetch, grass pea, Pannonica sativa and lathyrus) were assigned to subplots. The results of analysis of variance showed that the effect of irrigation on plant height, number of shoots, leaf area and plant fresh and dry weights were not significant. Howere, legume types affected these traits significantly (P≤0.01). The effect of irrigation levels and legume types on protein content of hay were significant (P<0.01). The effects of year and legume type were also significant as to fresh and dry yield of forages. However irrigation, year× irrigation and irrigation× legume type interactions were not significant. Interaction effect of year × legume type was significant (P≤0.01). It seems that under the environmental conditions of this research, differences between no irrigation treatment and irrigation treatments were non significant. Considering the results of variance analysis for all quantitative traits measured and crude protein percentages in fresh and dry forage types and yield hairy vetch and lathyrus can be considered a promising type to introduce for dry lands.
