تعیین برخی صفات مؤثر بر افزایش عملکرد ذرت با کاربرد کودهای زیستی در شرایط تنش کمبود آب

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

سیدمهدی حسینی ¹ (کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، گروه زراعت و اصلاح نباتات، رودهن، ایران)
آرش روزبهانی ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، گروه زراعت و اصلاح نباتات، رودهن، ایران)
امین آزادی ³ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1392/11/12 تاریخ پذیرش : 1394/03/06 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: رگرسیون گام به گام, ذرت, تنش کمبود آب, تجزیه مسیر, تجزیه به مؤلفه های اصلی,

چکیده مقاله :

به منظور شناسایی صفات موثر بر عملکرد ذرت در شرایط تنش کمبود آب و کاربرد کودهای زیستی، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1391 در منطقه هشتگرد انجام شد. در این آزمایش فاکتور اصلی شامل تنش کمبود آب در چهار سطح بدون تنش (شاهد)، تنش در مرحله گلدهی، تنش در مرحله پر شدن دانه‌ها و تنش در دو مرحله گلدهی و پر شدن دانه‌ها) و فاکتور فرعی شامل کاربرد کود بیولوژیک در چهار حالت عدم کاربرد کود بیولوژیک، کاربرد کود نیتراژین، کاربرد کود بارور 2 و کاربرد نیتراژین و بارور 2 به صورت توأم بودند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل عملکرد دانه، شاخص برداشت، وزن صد دانه، تعداد بلال در متر مربع،‌ تعداد ردیف در بلال، تعداد دانه در ردیف، وزن، طول و قطر بلال بودند. برای تعیین و انتخاب صفات مؤثر بر افزایش عملکرد جهت استفاده در برنامه های به نژادی، از همبستگی ساده، رگرسیون گام به گام، تجزیه مسیر و تجزیه به مؤلفه های اصلی استفاده شد. تجزیه آماری چند متغیره صفات مورد بررسی نشان داد از بین این صفات، شاخص برداشت، وزن صد دانه و تعداد بلال در متر مربع مؤثرترین متغیرها بر عملکرد دانه در شرایط عادی و تنش کمبود آب بودند و به ترتیب 77 و 66 درصد از تغییرات موجود در عملکرد دانه را در شرایط عادی و تنش کمبود آب توجیه کردند. بیشترین اثر مستقیم مثبت در هر دو شرایط مربوط به شاخص برداشت بود. بنابراین، برای افزایش عملکرد دانه ذرت در شـرایط تنش کمبود آب انتخـاب بر مبنـای این صفات به ویژه شاخص برداشت می تواند مد نظر قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

To identify the most effective traits on corn yield by using biofertilizer under water deficit stress, an experiment was carried out in split plot based on randomized complete block design with three replications in Hashtgerd region in 2012. In this experiment, water deficit stress, as the main factor, consisted of four levels (control, stress at flowering, stress at grain filling and stress at both flowering and grain filling stages). Biological fertilizers as sub-plot consisted of four levels of biological fertilizer applications (control, application of Nytrazhyn, application of Barvar 2 fertile and application of both fertilizer Nytrazhyn and Barvar 2). Traits evaluated were seed yield, harvest index, 100 seed weight, number of ears per square meter, number of rows per ear, number of seed per row, weight, diameter and length of seeds. To determine the most effective traits simple correlation, stepwise regression analysis, path analysis and principal component analysis were performed. Multivariate analysis showed that harvest index, 100 grain weight and number of ears per square meter were highly effective on grain yield. They explained 77% and 66% of the total variance under both normal and drought stress conditions respectivly. The highest direct positive effect was related to harvest index under both conditions. To improving seed yielding potential of corn under water deficite cinditions emphasis should be placed mainly on the selection of genotypes with higher harvest indices.