اثر رژیم های مختلف آبیاری و کود دامی بر میزان عناصر، درصد اسانس و ترکیبات شیمیایی آن در زیره‌سبز

محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

احمد احمدیان ¹ (عضو هیئت علمی گروه تولیدات گیاهی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تربت حیدریه)
احمد قنبری ² (دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل)
محمد گلوی ³ (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل)
براتعلی سیاه سر ⁴ (استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل)
الیاس آرزمجو ⁵ (کارشناس ارشد زراعت)

تاریخ دریافت : 1388/03/02 تاریخ پذیرش : 1390/02/12 تاریخ انتشار : 1389/11/01

کلید واژه: تنش خشکی, کیفیت, کود دامی, زیره سبز, اجزای اسانس,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و مصرف کود دامی بر میزان عناصر غذایی، اسانس و اجزای شیمیایی آن در دانه گیاه دارویی زیره سبز، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک از توابع شهرستان زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: دفعات آبیاری در سه سطح(2، 3 و 4 بار آبیاری در مراحل همزمان با کاشت، پس از استقرار کامل، مرحله ی آغاز گلدهی و مرحله ی شروع پر شدن دانه) و کود دامی در دو سطح (عدم مصرف و مصرف 20 تن در هکتار کود دامی) بود. شاخص های شیمیایی اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) انداز ه گیری شد. نتایج نشان داد که دفعات آبیاری بر میزان عناصر سدیم، کلسیم، منیزیم، آهن، فسفر و پتاسیم به طور بسیار معنی‌داری مؤثر بود؛ در حالی که بر میزان منگنز، روی و مس تأثیر معنی‌داری نداشت. بیشترین مقدار عناصر سدیم، کلسیم و منیزیم و کمترین میزان پتاسیم، فسفر و عناصر کم‌مصرف در تیمار دو بار آبیاری بدون مصرف کود دامی مشاهده شد. مصرف کود دامی تأثیر معنی‌داری بر میزان عناصر مورد مطالعه به جز سدیم نداشت. برهمکنش کود دامی و دفعات آبیاری به طور معنی‌داری بر درصد اسانس و میزان شاخص های شیمیایی آن موثر بودند. بیشترین میزان کومین‌آلدهید و پاراسیمن و کمترین میزان بتاپینن، گاماترپینن و آلفاپینن در تیمار سه ‌بار آبیاری با‌ مصرف کود دامی به دست آمد. نتایج آزمایش حاکی از وجود یک رابطه ی مکمّلی بین ترکیبات اصلی اسانس زیره سبز تحت شرایط تنش رطوبت و عناصر غذایی خاک می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

To study the effects of water stress and animal manure on nutrients concentration, essential oil percentage and its chemical components in Cuminum cyminum, an experiment was conducted at the Agricultural Research Station of Zahak, Zabol, during 2003–2004 in a randomized complete block design arranged in factorial with four replicates. Treatments were there irrigation (I1: two times irrigation, I2: three times irrigation and I3: four times irrigation) and two animal manure levels (F1: no manure and F2: 20 ton/ha manure). The chemical composition of the essential oil was examined by gas- chromatography (GC) and GC-MS. The effect of water stress on Na, Ca, Mg, Fe, P and K percentages was significant but its effect on Mn, Zn and Cu was not significant. I1F1 had maximum of Na, Ca, Mg and minimum of micro nutrients. Using of animal manure was not effected on nutrients. The effect of water stress and animal manure were significant on essential oil and its chemical compositions. I2F2 had the highest of cuminaldehyde and ρ-cymene and the lowest of β-pinene, γ-terpinene and α-pinene. Result showed that there is a correlation among the main components of cumin essential oil under water and mineral stress.