فراتحلیل کیفی پژوهش‌های ناظر بر زمینه‌ها و عوامل تغییرات خانواده ایرانی

محورهای موضوعی : زن و خانواده

حامد نظری ¹ (دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی دانشگاه کاشان ، کاشان ، ایران)
محمد گنجی ² (دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران)
اسدالله بابایی فرد ³ (دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران)

تاریخ دریافت : 1398/07/23 تاریخ پذیرش : 1398/12/07 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: مدرنیزاسیون, ساختار قدرت, پایگاه اجتماعی-اقتصادی, خانواده ایرانی, فراتحلیل کیفی,

چکیده مقاله :

خانواده ایرانی طی دهه‌های اخیر بستر تغییرات فراوانی بوده است. این تغییرات در ابعاد مختلف خانواده از جمله بعد خانوار، نرخ ازدواج و طلاق، هدف از ازدواج و ... رخ داده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر تغییرات خانواده براساس پژوهش‌های موجود در این حوزه است. روش انجام این پژوهش مشتمل بر فراتحلیل کیفی و مرور نظام‌مند است. جامعه هدف، کلیه پژوهش‌هایی است که در قالب پایان‌نامه تحصیلات تکمیلی یا مقالات علمی-پژوهشی به چاپ رسیده‌اند. کدگذاری و تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA انجام شده است. برای دستیابی به هدف پژوهش حاضر 57 مورد از پژوهش‌های انجام شده در ایران از سال 1380 به بعد در چهار پایگاه اطلاعات علمی مورد بررسی قرار گرفت. اسناد بررسی شده علاوه بر تحلیل توصیفی مورد ارزیابی انتقادی نیز قرار گرفتند. یافته‌های این پژوهش حاکی از آن است که سه عامل اصلی سبب تغییر در خانواده ایرانی شده است: 1. افزایش تحصیلات و اشتغال زنان سبب ارتقاء جایگاه آنان در هرم قدرت خانواده شده است؛ 2. فرآیندهای نوسازی سبب تغییرات ارزشی در خانواده ایرانی شده است؛ 3. پایگاه اجتماعی-اقتصادی خانواده بر ارزش‌های اعضای آن اثرگذار است. در انتهای نیز یک جمع‌بندی و ارزیابی انتقادی از اندوخته دانش موجود در حوزه مطالعات خانواده در ایران ارائه شده است و نقاطء خلاء در این حوزه که نیازمند پژوهش بیشتر است شناسایی شده است.

چکیده انگلیسی:

The Iranian family has undergone many changes in recent decades. These changes have occurred in different aspects of the family including household size, marriage and divorce rates, the purpose of marriage, and so on. The aim of this study is to investigate the factors affecting family changes based on existing research in this area. The methodology of this study includes qualitative meta-analysis and systematic review. The target group is all research that has been published in the form of thesis and research papers. Data coding and analysis is done using MAXQDA software. In order to achieve the purpose of the present research, 57 studies in Iran from 2001 onwards were studied. Besides descriptive analysis, the reviewed documents were evaluated in different aspects. The findings of this study indicate that there are three main factors led to changes in the Iranian family: 1. The education and employment of women has promoted their status in the family power hierarchy; 2. Modernization processes have caused changes in the value system of the Iranian family. ; 3. The socio-economic status of the family affects the values ​​of its members. At the end of the study, a critical conclusion and evaluation of the existing knowledge in the field of family studies in Iran have been presented and the weak points in this area that require further research are identified.  

منابع و مأخذ:

• Bauman, Z. (2003/2013). Liquid Love: On the Frailty of Human Bonds, Wiley.


• Baus, A. (2002). How to conduct a Meta- Analysis, available at http://www. pitt.edu/suprt1/lecture/lce1171.


• Beck, U. and E. Beck-Gernsheim (1995/2018). The Normal Chaos of Love, Wiley.


• Beck, U. and E. Beck-Gernsheim (2002). Individualization: Institutionalized Individualism and Its Social and Political Consequences, SAGE Publications.


• Bernard, J. (1981). The good provider role: its rise and fall. American Psychologist, 36:1-12.


• Connell, R. W. (1985). Theorizing gender. Sociology 19: 260-272.


• Giddens, A. (1991/2013). Modernity and Self-Identity: Self and Society in the Late Modern Age, Wiley.


• Giddens, A. (1993/2013). The Transformation of Intimacy: Sexuality, Love and Eroticism in Modern Societies, Wiley.


• Lundberg, S, Pollak, Robert A. (2007). The American Family and Family Economics. Journal of Economic Perspectives, Volume 21, Number 2: pp. 3-26.


• Parsons, T. (2005). The Social System. Routledge.


• Spitze, G. (1988). Women’s employment and family relations: A review. Journal of Marriage and the Family, 50:595-618.


• Wolf, F. (1986). Meta-analysis: Quantitative methods for research synthesis, Beverly Hills CA: Sage.