تحلیل مبانی نظری قانون تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن

محورهای موضوعی : زن و خانواده

فاطمه موسوی ویایه ¹ , مهران سهراب زاده ² , محسن نیازی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی ،دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران
2 - دانشیار ، گروه علوم اجتماعی ،دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران
3 - استاد ، گروه علوم اجتماعی ، دانشگاه کاشان، کاشان ، ایران

تاریخ دریافت : 1395/11/06 تاریخ پذیرش : 1398/12/28 تاریخ انتشار : 1398/12/01

کلید واژه: سنت‌گرایی, سیاستگذاری خانواده, قانون اصول و اهداف تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن,

چکیده مقاله :

سیاستگذاری خانواده با پیش‌فرض‌های ذهنی درباره نقش های جنسیتی در خانواده تنیده شده است. در این مقاله، می کوشیم تا مبانی نظری سیاستگذاران خانواده را در تدوین قانون اصول و اهداف تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن آشکار سازیم. این قانون بر اساس کارکردها و الگوی مطلوب خانواده به روش تحلیل محتوای کمی و مضمونی بررسی شد. نتایج تحقیق نشان می‌‌دهد که از نظر سیاستگذاران، کارکرد تربیتی (جامعه‌پذیری فرزندان) بیش از سایر کارکردها (تثبیت شخصیت، کارکرد اقتصادی و فرزندآوری) اهمیت دارد، صمیمیت بین زوجین کمتر موردتوجه است. خانوادۀ مطلوب، خانوادۀ پایدار و کارآمدی است که اعضای خانواده در نقش‌های جنسیتی خود ایفای نقش می‌‌کنند. پیشگیری از تزلزل خانواده از طریق کنترل عوامل بیرونی و رعایت حجاب و عفاف حاصل می شود. قانونگذار در حدود نیمی از موارد، آموزش و فرهنگ‌سازی را به عنوان راهبرد اجرای سیاست‌های تدوین‌شده انتخاب کرده است. قانون اصول و اهداف تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن رویکرد سنت‌گرایی را در پیش گرفته است.

چکیده انگلیسی:

 The introduction deals with the islamic-iranian lifestyle of a model muslim woman because policies about family are in fact based on the assumptions about the role of women in the family. This research is going to clarify the theoretical approach of policy makers in the field of family through a content analysis of the law. As a result, the patterns of the relationship of the family and the society are to be studied within the framework of family functions and the desired patterns of family both affirmatively and figuratively. A study of family laws and emphasis on empowering and elevating it shows that from the perspective of policy makers, the educational function (children’s socialization) has been more important than the other functions of the family (such as personality establishment, economic functioning, and reproduction) and that a favorable family is a stable and efficient one where the members are playing their gender roles. The policy maker, in most cases, has taken advantage of education and culture to pave the way for implementing the formulated policies. The law of family consolidation is a clear extension of a family-oriented approach in the field of social policy making and it is also extended to the laws of the fifth phase development plan. 

منابع و مأخذ:

اوانز، مری (۱۳۹۳) تکوین جهان مدرن، ترجمه محمد نبوی. تهران: آگاه.

آزاد ارمکی، محمدتقی و مهناز زند و طاهره خزایی، (۱۳۷۹)، «بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی: با تأکید بر مقایسه مراسم، آداب و کارکردهای حمایتی»، نامه علوم اجتماعی، ش ۱۶، ص ۳-۲۹

بخارایی، احمد و موسوی ویایه، فاطمه (۱۳۹۴) نقد و بررسی رویکردهای سه‌گانه ناظر بر عدالت جنسیتی در ایران و ارایه رویکرد چهارم به مثابه اعتدال فرهنگی. مجموعه مقالات دومین همایش زنان، توسعه و اعتدال، تهران. کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران.

برناردز، جان. (1384). درآمدی به مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان. تهران:  نشر نی.

زیبایی نژاد، محمدرضا (۱۳۹۳) تحلیلی بر مهمترین مسایل زنان و خانواده در ایران: بیانیه های علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده از سال ۸۱ تا ۹۲. قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

گیدنز، آنتونی.(13۷6). جامعه شناسی. ترجمه منوچهر صبوری کاشانی. تهران: نشر نی.

گیدنز، آنتونی(1386) .جامعه شناسی. ویراست چهارم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

قانعی راد، محمد امین و فاطمه عزلتی مقدم، (۱۳۸۹) «بررسی انتقادی تشخیص ها و سیاستگذاری ها در مسایل خانواده و ازدواج»، مسایل اجتماعی ایران، ش۱.

مرکز تحقیقات زن و خانواده، معاونت پژوهش(۱۳۹۳). مناسبات حاکمیت و خانواده؛ ضرورت بازنگری در رویکردها. قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

موسوی ویایه، فاطمه (۱۳۹۴) برنامه های توسعه و اعتدال در میانۀ خانواده و جامعه، مجموعه مقالات دومین همایش زنان، توسعه و اعتدال، تهران. کتابخانه ملی و مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران.

اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاستهای تحکیم و تعالی آن، سامانه قوانین مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در نشانی http://rc.majlis.ir/fa/law/show/101204