موثرترین عوامل اجتماعی و روانشناختی گرایش زنان ایرانی به عمل های جراحی زیبایی (فراتحلیل)

محورهای موضوعی : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

الهه پورکاوه دهکردی ¹ , ارسلان خان محمدی ² , علی اصغر عباسی اسفجیری ³ , جمال صادقی ⁴

1 - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران
2 - استادیار گروه روانشناسی، واحدآیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی ،آمل،ایران.
3 - دانشیار گروه علوم اجتماعی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی،بابل،ایران
4 - استادیار گروه روانشناسی ، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

تاریخ دریافت : 1400/03/09 تاریخ پذیرش : 1401/12/12 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه: هوش هیجانی, هویت اجتماعی, جراحی زیبایی, مقبولیت اجتماعی, خودکار آمدی عمومی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر فراتحلیل عوامل موثر در گرایش زنان ایرانی به عمل های جراحی زیبایی بود. جامعه تحقیق شامل50 پژوهشی بود که در ارتباط با عوامل روانشناختی و اجتماعی موثر در گرایش زنان به جراحی زیبایی در سال های 86 تا 96 انجام شدند که از این میان 32 پژوهش با شرایط لازم از لحاظ اعتبار داده ها و روش پژوهش، توسط پنج داور به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شد. اطلاعات مربوط به 32 پژوهش در کاربرگ فراتحلیل که توسط محقق تنظیم شده بود، ثبت شد. برای تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی از نرم افزار SPSS و در بخش آمار استنباطی از نرم افزار فراتحلیل جامعCMA3 استفاده شد. از بین 18 متغییر موثر بر انجام جراحی زیبایی، چهار متغییر بیشترین اندازه اثر را داشتند. بر اساس نتایج تحلیل ها، هویت اجتماعی با اندازه اثر 7/7، مقبولیت اجتماعی 4/7، هوش هیجانی 2/7 و خود کارآمدی عمومی با اندازه اثر 7 به طرز معنی داری برگرایش به انجام جراحی زیبایی زنان ایرانی اثر داشتند.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to Meta-analyze the most effective factors in Iranian women's tendency to cosmetic surgery. The study population included 50 studies related to psychological and social factors affecting women's tendency to cosmetic surgery since 2007 to2017, of which 32 studies with the necessary conditions in terms of data validity and research method by five judges as a sample research was selected.Information of 32 studies was recorded in a meta-analysis worksheet that compiled by the researcher.SPSS software was used to analyze the data in the descriptive statistics section and CMA3 comprehensive meta-analysis software was used in the inferential statistics section. Among 18 effective variables to cosmetic surgery, 4 variables had the greatest size effect. Based on the results of the analysis, Social identity with size effect 7/7, Social acceptance7/4, Emotional Intelligence 7/2 And general self-efficacy with size effect 7, Significantly affected to cosmetic surgery`s tendency of Iranian women.

متن کامل:



 

         فصلنامه روانشناسي تربيتي

         دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنكابن

         سال یازدهم، شماره چهارم، زمستان 1399، پیاپی 44 

            صص  37-22

 

موثرترین عوامل اجتماعی و روانشناختی گرایش زنان ایرانی به عمل های جراحی زیبایی (فراتحلیل) 

الهه پورکاوه دهکردی1، ارسلان خان محمدی اطاقسرا2*، علی اصغر عباسی اسفجیر2، جمال صادقی4

1)       دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

2)       استادیار گروه روانشناسی، واحدآیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران

3)       دانشیار گروه علوم اجتماعی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

4)       استادیار گروه روانشناسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران

 

*نویسنده مسئول: [e-mail]

تاريخ دريافت مقاله  09/03/1400               تاريخ پذيرش مقاله  12/12/1401

چکیده

 هدف پژوهش حاضر فراتحلیل عوامل موثر در گرایش زنان ایرانی به عمل های جراحی زیبایی بود. جامعه تحقیق شامل50 پژوهشی بود که در ارتباط با عوامل روانشناختی و اجتماعی موثر در گرایش زنان به جراحی زیبایی در سال های 86 تا 96 انجام شدند که از این میان 32 پژوهش با شرایط لازم از لحاظ اعتبار داده ها و روش پژوهش، توسط پنج داور به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شد. اطلاعات مربوط به 32 پژوهش در کاربرگ فراتحلیل که توسط محقق تنظیم شده بود، ثبت شد. برای تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی از نرم افزار SPSS و در بخش آمار استنباطی از نرم افزار فراتحلیل جامعCMA3 استفاده شد. از بین 18 متغییر موثر بر انجام جراحی زیبایی، چهار متغییر بیشترین اندازه اثر را داشتند. بر اساس نتایج تحلیل ها، هویت اجتماعی با اندازه اثر 7/7، مقبولیت اجتماعی 4/7، هوش هیجانی 2/7 و خود کارآمدی عمومی با اندازه اثر 7 به طرز معنی داری برگرایش به انجام جراحی زیبایی زنان ایرانی اثر داشتند.

 

کلید واژگان: جراحی زیبایی، هویت اجتماعی، مقبولیت اجتماعی، هوش هیجانی، خودکار آمدی عمومی.        

مقدمه

 

  در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ، زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺨﺼﯽ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﮐﺎري را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﭼﯿﺰي ﺑﺸﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ. امروزه جراحی زیبایی¹ به عنوان یکی از شایعترین اعمال جراحی در سطحجهان مطرح است که میزان بهره گیری از آن رو به افزایش است. جراحی زیبایی، جراحی ترمیمی است که در ابتدا برای رفع ضایعات مادرزادی استفاده می شده اما در مراحل بعد با اهداف زیبایی به کار گرفته شد (ذوقی پایدار، کرمی و نبی زاده، 1397). با افزایش تقاضا برای جراحی زیبایی، مطالعات متعدد انجام شده در این زمینه عواملی مانند نارضایتی از تصویر تن²، جذابیت پایین، اختلال بدشکلی بدن³، عوامل اجتماعی و بین فردی، عوامل فرهنگی، تاثیر تبلیغات رسانه ای و مد را به عنوان متغییرهای تاثیرگذار بر این گرایش معرفی کرده اند (طهماسبی، طهماسبی و یغمایی، 1393).

 

نارضایتی از ظاهر جسمانی باعث می شود که افراد با روش‌های تهاجمی مثل جراحی پلاستیک ظاهر خویش را تغییر دهند. یافته های پژوهشی نشان می دهند که ترس از ظاهر جسمانی و نگرانی از بدشکلی بدن پیش بینی کننده تمایل به جراحی زیبایی می‌باشند (سانگ جان،2010). جراحی زیبایی به گونه‌ای به مد تبدیل شده است و جایگاه اجتماعی به حساب می آید، تبلیغات بر روی اذهان مردم تاثیر گذاشته است و بسیاری تحت تاثیر تبلیغات به انجام عمل زیبایی روی می آورند. بسیاری از شاخص های زیبایینیز در بین جوانان تغییر کرده است (ذوقی پایدار، کرمی و نبی زاده، 1397). ﺟﺮاﺣﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪن و دﺳﺖﮐﺎريﻫﺎي ﺑﺪﻧﯽ ﻋﻤﻠﯽ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﮐﻪ در ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﺪه اﺳﺖ (شکربیگی و امیری،1390).

  اﻣﺮوزه ﮐﺎﻫﺶﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ﺟﺮاﺣﯽ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖﻫﺎي اﺧﯿﺮ در اﻧﻮاع ﺗﮑﻨﯿﮏﻫﺎي ﺟﺮاﺣﯽ ﻧﯿﺰ در اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮاي ﺟﺮاﺣﯽ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﻮدهاﻧﺪ. اﯾﻦ ﺟﺮاﺣﯽﻫﺎ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺮﯾﺒﻨﺪه و وﺳﯿﻠﻪاي ﺑﺮاي ﺗﺠﻤﻞﮔﺮاﯾﯽ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺪه است (سوامی، کامپانا، فریرا، بارت، هریس و تاوارس، 2011). ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺨﺼﻮص زﻧﺎن، ﺑﺪن، ﭼﻬﺮه و ﻓﯿﺰﯾﮏ ﺧﻮد را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ اﻟﮕﻮﻫﺎي زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﺗﺒﻠﯿﻎ و ﭘﺬﯾﺮش ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ. زنان نیاز روانشناختی قوی برای حفظ و ارتقا جذابیت خود دارند. آنها نسبت به مردان به تصویر بدن خود حساستر هستند که البته این وضعیت در شرایط و فرهنگها و نژادهای گوناگون یکسان است و هر فرهنگی ایده آل‌های خاص خود را از زیبایی دارد. در اﯾﺮان ﺑﺮﺧﯽ آﻣﺎرﻫﺎ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺣﺪود ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺟﺮاﺣﯽ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ در ﺳﺎل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﻏﻠﺐ آﻫﺎ ﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه زﯾﺒﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ (پورکاوه، خان محمدی و عباسی،1398).

 

رضایت از تصویر بدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است، چرا که با اعتماد به نفس رابطه مثبت دارد و حتی تاثیر زیادی در شخصیت فرد می‌گذارد. مطالعات قبلی نشان دادند که زنان دارای تصویر منفی نسبت به بدن خود، بیشتر تمایل به تغییر در بدن خود از طریق جراحی زیبایی دارند (دی متی، 2015). مطالعه در ایران نشان می دهد که زیبایی به عنوان ملاک اصلی درک افراد از ظاهر بدن خود، بیش از آنکه ماهیتی ذاتی باشد مقوله ای با ریشه های قوی اجتماعی و فرهنگی است (طهماسبی،طهماسبی ویغمایی، 1393).به طور كلی بدن انسان بخشی از هويت وی محسوب می شود كه افراد همواره به دنبال دستیابی به شکل ايده آل آن هستند تا به سطح مناسبی از رضايت دست يابند (محمودیان، کوچانی اصفهانی و مقدس،1394). با مروری مختصر در پیشینه، مطالعه ای که همزمان تمام متغییرهای موثر در گرایش به جراحی زیبایی را در زنان بررسی کند یافت نشد لذا ضرورت انجام این پژوهش احساس شد.

 

روش بررسی

  پژوهش حاضر به روش فراتحلیل انجام شده است. در فراتحلیل اصل اساسیمحاسبه ی اندازه اثر برای تحقیقات مجزا و برگرداندن آنها به یک ماتریسمشترک و آنگاه ترکیب آنها برای دستیابی به میانگین تاثیر می باشد. نخست از روش مرور ساختار یافته استفاده شد و داده ها از میان پژوهش ها و مقالات مرتبط چاپ شده در مجلات علمی- پژوهشی در سالهای 86 تا 96 درزمینه علل گرایش زنان به عمل زیبایی به منظور انجام فراتحلیل جمع آوری شد. برای این کار، کلید واژه های مدیریت بدن و جراحی زیبایی در بانک های اطلاعاتی معتبرمانند ایران داک (مرکز پایان نامه های ایران)، مرکز داده‌های پایگاه اطلاعات علمی (SID)، بانک اطلاعات نشریات و مجلات ایرانی (MagIran)، نور مگز و پایگاه های اطلاع رسانی مرتبط جستجو شد و تعداد 50 مقاله مرتبط استخراج شد. فرگوسن⁴ (2007) در پژوهش خود نشان داد که به علت عدم توجه به دقت و نیرومندی پژوهش ها در فراتحلیل، نتایج دچار سوگیری می شود، به همین خاطر در مرحله بعد این مقالات توسط 5 داورمورد ارزیابی قرار گرفتند تا دقت و صحت داده ها و نیرومندی پژوهش ها را از 1 تا5 امتیاز دهی کنند. این کار برای کاهش اثر سوگیری در انتخاب پژوهش ها صورت گرفت. ملاک انتخاب داوران هم علاوه بر مرتبه علمی آنها، سابقه پژوهشی و انجام مطالعات با موضوع فراتحلیل بود. از میان مقالات، تعداد 32 مقاله که داده های آماری کافی را ارایه داده بودند و از لحاظ روش شناسی (روش تحقیق، جامعه و حجم نمونه، روایی و پایایی ابزار، روش تحلیل آماری و صحیح بودن محاسبات) مورد تایید داوران بودند برای انجام فراتحلیل انتخاب شد که مشخصات آنها در جدول 1 آورده شده است.

 

 

---

[1] - Cosmetic surgery

[2] - Body dissatisfaction

[3] -Body dysmorphic disorder

[4] -Ferguson

جدول 1-پژوهش های استفاده شده در فراتحلیل

شماره تحقیق	عنوان تحقیق	منبع	پژوهشگر	مکان اجرا	سال اجرا	سن آزمودنی ها	طرح پژوهشی	روش نمونه گیری	حجم نمونه	روش آماری
1	تبیین جامعه شناختی مدیریت بدن و ارتباط آن ها	پژوهش نامه ی زنان(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)	عزت الله احمدی صمد عدلی پور و همکاران	تبریز	1391	15 تا 45 سال	تحقیق پیمایشی	خوشه ای چند مرحله‌ای	530 نفر	همبستگی پیرسون- تحلیل واریانس چند متغییره
2	سبک زندگی و مدیریت بدن	فصلنامه جامعه شناسی زنان	بیژن خواجه نوری علی روحانی وسمیه هاشمی	شیراز	1388	15 تا 64 سال	تحقیق پیمایشی	تصادفی چند مرحله ای	508 نفر	تحلیل واریانس دو و چند متغییره- رگرسیون
3	مقایسه میزان استرس و تصور از بدن خود بین افراد دارای سابقه عمل جراحی زیبایی و افراد عادی	فصلنامه  تازه های روانشناسی صنعتی / سازمانی	سید ابراهیم حسینی-نوشاد قاسمی-گلناز ملایی-لیلا رضایی	اهواز	1389	20 تا 30 سال	پژوهش علی-مقایسه ای	نمونه گیری هدفمند و در دسترس	100 نفر	همبستگی – آزمون t گروه های مستقل
4	نقش خود شناسی، نیاز های بنیادی روانشناختی و حمایت اجتماعی در تقاضای جراحی زیبایی ( جراحی بینی )	مجله ی روانشناسی	علیرضا زرندی-فریبا اعظم لالانسفلی – ولی اله رمضانی	تهران	1389	میانگین سنی 26 سال	تحقیق همبستگی	تصادفی چند مرحله ای	274 نفر	رگرسیون
5	تبین جامعه شناختی عوامل موثر بر مدیریت بدن با تاکید بر خودنمایی ( مردان شهر تهران )	فصلنامه بررسی مسایل اجتماعی ایران	علی نوری-علیرضا محسنی تبریزی	تهران	1395	18 تا 45 سال	تحقیق همبستگی	نمونه گیری تصادفی	384 نفر	رگرسیون
6	مقایسه سازگاری زناشویی و باورهای غیر منطقی در زنان جراحی زیبایی شده و زنان جراحی زیبایی نشده	فصلنامه فرهنگی-تربیتی زنان و خانواده	ثریا گونجی-بوالقاسم خوش کنش- ابراهیم تقی پور	تهران	1393	20 تا 50 سال	پژوهش علی-مقایسه ای	نمونه گیری هدفمند و در دسترس	200 نفر	تحلیل واریانس چندمتغییره
7	سرمایه فرهنگی، مدیریت ظاهر و جوانان ( دختران و پسران شهر بابلسر )	فصلنامه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)	قربانعلی ابراهیمی-عباس بهنویی گدنه	بابلسر	1386	15 تا 25 سال	تحقیق پیمایشی	خوشه ای چند مرحله ای	380 نفر	تحلیل واریانس یک راهه- همبستگی
8	رابطه بین سرمایه فرهنگی و مدیریت بدن ( در بین زنان و مردان 20 تا 59 سال ساکن تهران )	نشریه مطالعات جامعه شناختی	خدیجه سفیری-ندا گلبهاری	تهران	1390	20 تا 59 سال	تحقیق پیمایشی	نمونه گیری تصادفی سیستماتیک	350 نفر	همبستگی- رگرسیون
9	ارتباط سرمایه فرهنگی با مدیریت بدن در میان دانشجویان دانشگاه تبریز	فصلنامه رفاه اجتماعی	سعید سلطانی بهرام-محمدباقر علیزاده-کمال کوهی	تبریز	1387	18 تا 30 سال	تحقیق پیمایشی	نمونه گیری طبقه ای	235 نفر	همبستگی پیرسون-تحیل رگرسیون
10	تناسب اندام  و رابطه آن با عوامل اجتماعی و روانی زنان شهر اصفهان	فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان(مطلعات زنان قدیم)	منصور حقیقتیان-ابراهیم انصاری-نسرین عسگری	اصفهان	1385	20 تا 44 سال	تحقیق پیمایشی	نمونه گیری تصادفی ساده	340 نفر	همبستگی پیرسون- رگرسیون-تحلیل واریانس و آزمون t
11	بررسی عوامل اجتماعی موثر  در گرایش زنان به مدیریت بدن در ایران طی سه دهه اخیر	مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران	سیدمحمد میرزایی-دکتر حبیب الله زنجانی-سحر قربانعلی پور	کرج	1392	میانگین سنی 3/28	توصیفی-پیمایشی	نمونه گیری در دسترس	100 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل واریانس یکراهه
12	عوامل موثر فردی بر نگرش زنان نسبت به مدیریت بدن	فصلنامه ی مدیریت فرهنگی	فاطمه براتلو- مرجان خودی	تهران	1394	میانگین 25	توصیفی-پیمایشی	نمونه گیری خوشه ای	317 نفر	آلفای کرونباخ- خی دو و آزمون کروسکال والاس
13	صفات شخصیت و سبک های دفاعی  در افراد داوطلب جراحی زیبایی	گروه روانشناسی دانشگاه شهید مدنی تبریز	عذرا محمدپناه اردکان- حسن یعقوبی- رحیم یوسفی	یزد	1390	میانگین سنی 63/25	پیمایشی	نمونه گیری در دسترس	80 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل کوواریانس
14	مطالعه رابطه بین رسانه ها، تصویر بدن و عزت نفس با عمل و تمایل به آرایش	فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان	مجید موحد- نوراله محمدی-مریم حسینی	شیراز	1389	18 تا 29 سال	همبستگی	طبقه بندی سهمیه ای چند مرحله ای	601 نفر	رگرسیون
15	مدیریت بدن و ارتباط آن با عوامل اجتماعی	مطالعات راهبردی زنان(کتاب زنان سابق)	احمد رضایی-مینا اینانلو-محمد فکری	دانشگاه مازندران	1388	18 تا 29 سال	پیمایشی	نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای	400 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل مسیر
16	بررسی اپیدمیولوژیک علل گرایش به جراحی زیبایی بینی، در شهر تهرا ن(زن و مرد )	فصلنامه طب و تزکیه	فرید علی احیایی-آرمان لطیفی-محمود بختیاری و همکاران	تهران	1390	16 تا 50 سال	پژوهش مقطعی	نمونه گیری تصادفی منظم	800 نفر	همبستگی و آزمون tمستقل
17	بررسی نگرش دانشجویان  دختر علوم پزشکی نسبت به انجام جراحی زیبایی و رابطه آن با تصور از بدن	مجله علوم پزشکی رازی(مجله دانشگاه علوم پزشکی ایران)	زهرا خزیر- طاهره دهداری- محمود محمودی	تهران	1391	18 تا 40 سال	توصیفی-تحلیلی	نمونه گیری چندمرحله ای	220 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل واریانس یکراهه
18	نقش طرحواره های ناسازگار درتصویر بدن منفی دانشجویان دختر	مجله روانشناسی معاصر	علیرضا آقایوسفی-کلثوم امینون	ساوه	91-90	18 تا 28 سال	آزمایشی	نمونه گیری در دسترس	30 نفر	تحلیل واریانس
19	عزت نفس و نگرش به ظاهر بدن پیش و پس از عمل جراحی زیبایی بینی	مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران(اندیشه و رفتار)	مینا اسدی- منصور صالحی- محمود صدوقی-عزیزه افخم	تهران	1389	میانگین سنی 30	نیمه آزمایشی	نمونه گیری در دسترس	40 نفر	آزمون tوابسته
20	مقایسه هوش هیجانی، تصویر بدن و کیفیت زندگی متقاضیان  رینو پلاستی  و گروه گواه	مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان	مهدی زارع بهرام آبادی-الهام دهقانی	اراک	1389	میانگین سنی 1/35 سال	علی-مقایسه ای	نمونه گیری در دسترس	160 نفر	آزمون tگروه های مستقل
21	مقایسه اختلالات روانی در متقاضیان جراحی زیبایی با افراد غیر متقاضی	مجله پژوهنده	زینب خانجانی- جلیل باباپور-گزیزه صبا	ارومیه	1390	19 تا 25 سال	پژوهش تحلیلی	نمونه گیری در دسترس	122 نفر	تحلیل واریانس چند متغییره
22	جراحی زیبایی در دانشجویان زن	مجله روانشناسی معاصر	نجمه طاهری-علی غنایی چمن آباد-سارا میرزایی فیض آبادی	دانشگاه فردوسی مشهد	1394	میانگین سنی 5/26 سال.18 تا 55 سال	همبستگی	نمونه گیری در دسترس	132 نفر	همبستگی پیرسون و رگرسیون
23	رابطه خودکار آمدی عمومی و سبک های دلبستگی با تصویر بدنی دانش آموزان دختر	نشریه روان پرستاری	فاطمه خورشیدی-قربان فتحی اقدم	قزوین	1396	اول و دوم دوره متوسطه	توصیفی-همبستگی	خوشه ای چندمرحله ای	181 نفر	همبستگی پیرسون و رگرسیون
24	سنجش عوامل اجتماعی مرتبط با گرایش به ایده آل های زیبایی اندام در بین زنان شهر تبریز	فصلنامه زن در توسعه و سیاست	فیروز راد-گیتا بیلان	تبریز	1393	18 تا 65 سال	همبستگی	خوشه ای چندمرحله ای	385 نفر	همبستگی پیرسون و رگرسیون-تحلیل مسیر-تحلیل واریانس یکراهه و آزمون t
25	مقایسه تاثیر هوش شخصی و هوش بدنی بر علایم اضطراب اجتماعی متقاضیان عمل زیبایی بدن	نشریه روان پرستاری	مظفر غفاری-محمد نریمانی-سجاد بشر پور-نادر حاجلو	تبریز	1395	15 تا 50 سال	آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون	تصادفی ساده	48 نفر	تحلیل واریانس و آزمون توکی
26	رابطه بین عوامل اجتماعی – فرهنگی و گرایش زنان به جراحی زیبایی در بین زنان  شهر کرج	نشریه زن و مطالعات خانواده	طاهره میرساردو- علیرضا کلدی-بهناز عطایی	کرج	89-86	میانگین سنی 30 سال	توصیفی-پیمایشی	تصادفی ساده	148 نفر	همبستگی پیرسون و رگرسیون
27	پیش بینی کننده های نارضایتی از تصویر ذهنی از بدن در دانشجویان دانشگاه  علوم پزشکی	نشریه روان پرستاری	مریم مومنی-اعظم قربانی-فاطمه حسن دوست	قزوین	1392	میانگین سنی 8/21 سال	پژوهش مقطعی	تصادفی طبقه ای	394 نفر	همبستگی اسپیرمن و آزمون های من ویتنی و کروسکال والاس
28	مدیریت بدن و هویت اجتماعی ( مورد مطالعه: جوانان دختر و پسر شهر ساری )	فصلنامه مطالعات جامعه شناختی جوانان	مهدی ادیبی سده-سید هادی جلالی آکردی	ساری	1392	18 تا 30 سال	تحقیق پیمایشی	خوشه ای چندمرحله ای	384 نفر	همبستگی پیرسون
29	مدیریت بدن و مقبولیت اجتماعی ( دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد و پیام نور شهر زنجان )	فصلنامه جامعه شناسی مطالعات جوانان	عالیه شکربیگی-امیر امیری	زنجان	1390	20 تا 44 سال	تحقیق پیمایشی	تصادفی سیستماتیک	370 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل واریانس یکراهه-رگرسیون و آزمون t
30	عوامل اجتماعی – فرهنگی موثر  در مدیریت بدن در میان زنان شهر کاشان	مطالعات راهبردی زنان	اسداله بابایی فرد-فاطمه منصوریان راوندی-نفیسه ذوالفقاری	کاشان	1394	18 تا 35 سال	تحقیق پیمایشی	خوشه ای چندمرحله ای	320 نفر	همبستگی پیرسون و رگرسیون- تحلیل مسیر
31	عوامل اجتماعی موثر بر انجام جراحی زیبایی زنان	فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان	محسن نوغانی- محمد مظلوم خراسانی- سمیه ورشوی	مشهد	1388	17تا45سال	علی-مقایسه ای	تصادفی گلوله برفی	80 نفر	رگرسیون- آزمون tگروه های مستقل
32	پیش بینی قصد انجام جراحی زیبایی در دختران دانشجو بر اساس سازه های تئوری عمل منطقی	فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران	طاهره دهداری-آرزو خانی پور-زهرا خزیر-لاله دهداری	تهران	1391	میانگین سنی 22 سال	توصیفی-تحلیلی	نمونه گیری طبقه ای	233 نفر	همبستگی پیرسون-تحلیل واریانس یکراهه و آزمون tمستقل

 

 

 

  ابزار پژوهش چک لیست فراتحلیل بودکه توسط محقق تنظیم شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز از یک فرمکدگذاری چک لیست فراتحلیل استفاده شد که معادل پرسش نامه یا مصاحبه در انواع دیگرپژوهش ها است. فرم کدگذاری به منظور به دست آوردن اطلاعات ویژه ای مانند نام پژوهشگر،عنوان پژوهش، آزمون آماری استفاده شده و داده های آماری به دست آمده و نظایر آن است. در تجزیه وتحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزارهای CMA3 و SPSS2 استفاده شد. از نرم افزار CMA  جهت محاسبه اندازه اثر و ترکیب احتمالات واز نرم افزارSPSS  جهت بدست آوردن فراوانی و درصد فراوانی و کشیدن نمودارهای فراوانی و مقایسه میانگین‌های بدست آمده از اندازه اثر گروه های ذکر شده در پژوهش استفاده شد. مفهوم اصلی در فراتحلیل اندازه اثراست که میزان همبستگی بین دو متغیر را نشان می‌دهد. البته میزان تغییر در متغیر وابسته بر اثر متغیر مستقل را هم می‌توان اندازه اثر نامید که نشانگر متداول آن ضریب همبستگی است. اندازه اثر همچنین نشان دهنده میزان نادرستی فرضیه صفر یا میزان وجود و حضور پدیده مورد بررسی در جامعه آماری است (قاضی‌طباطبائی و دادهیر،1389).

 

یافته ها

   مرور پژوهش­های انجام شده نشان می­دهد که بیش از 80 درصد مقالات علمی- پژوهشی مورد بررسی با اهداف کاربردی و در میدان عمل تنظیم شده‌اند. در مقابل مقالات مروری معدودی، با هدف انعکاس مبانی نظری و شاخص‏­شناسی عوامل موثر بر انجام جراحی زیبایی طراحی گردیده که از سطح نظری بالایی برخوردارند. سیاست مجلات علمی- پژوهشی در جذب مقالات کاربردی، باعث تجمع این‏گونه از مقالات در این نشریات است. بیش از 80 درصد مقالات علمی- پژوهشی از نوع توصیفی و پیمایشی هستند که هدف پیمایش را دارند. پرسشنامه مهمترین ابزار مقالات منتشر شده در مجلات علمی-پژوهشی است، در حالی که بیش از 60 درصد مقالات علمی- پژوهشی با استفاده از اسناد، مدارک و آمار نگارش یافته­اند.

  در جدول 2 جزئیات روش تحقیق 32 مقاله مورد تحلیل از حیث نوع پژوهش، روش تحقیق و فنون جمع آوری داده ها آورده شده است.

 

جدول 2-جزییات روش تحقیق مقالات

جزئیات روش تحقیق		علمی پژوهشی وزارت علوم وزارت بهداشت	علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی
نوع پژوهش	کاربردی	87%	45%
	محض	13%	55%
روش تحقیق	توصیفی	87%	17%
	تبیینی	13%	83%
فنون جمع‏آوری داده	پرسشنامه	68%	27%
	اسناد و مدارک	18%	63%
	مصاحبه	7%	10%
	ترکیبی	7%	0%

 

 

در جدول 3داده های توصیفی مربوط به حجم نمونه ها و روش نمونه گیری مطالعات خلاصه شده است.

 

جدول 3-خصوصیات نمونه گیری مقالات

نمونه‏گیری		علمی پژوهشی وزارت علوم وزارت بهداشت	علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی
مشخص بودن تخمین تعداد نمونه ها	محاسبه شده	41%	50%
	نامشخص	59%	50%
روش نمونه‏گیری	مشخص	91%	75%
	نامشخص	9%	25%
حجم  نمونه‏	بین 100 تا 200	15%	10%
	بین 201 تا 300	15%	15%
	بین 301 تا 400	47%	60%
	بین 301 تا 400	23%	15%

 

 

   این جدول نشان می­دهد که حجم نمونه­ها در بازه استانداردی قرار دارند و تحقیقات میدانی مطالعه شده از این لحاظ قابل اطمینان است.بخش درخور توجهی از مقالات مطالعه شده، دارای چارچوب تحلیلی استاندارد بوده و مدل­های تحقیق، تصویر گویایی از بنیان تحقیق ارائه نموده‌اند.جدول4 خلاصه‌ای از آمار این بخش را نمایش می­دهد.

 

 

جدول4- چارچوب‏های تحقیقی

چارچوب تحقیق		علمی پژوهشی وزارت علوم وزارت بهداشت	علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی
فرضیه و سؤال	دارد	88%	90%
	ندارد	12%	10%
چارچوب تحلیلی	دارد	75%	67%
	ندارد	25%	33%

 

 

  مطالعات نشان می­دهد در بخش مقالات علمی-پژوهشی توجه مطلوبی به آزمون پایایی صورت گرفته است، اما بیش از نیمی از مقالات این گروه، هیچ انعکاسی از مقادیر پایایی ارائه نداده­اند. ضمناً بخش محدودی از مقالات به مسأله پایایی ابزار سنجش توجه کرده­اند. البته، اکثر این مقالات روایی را به صورت اعمال نظر خبرگان دریافت نموده‏اند و در آنها روش‌های سنجش­روایی مثل روایی سازه، کمتر استفاده شده است. در مقالات غیر علمی- پژوهشی انعکاس مناسبی از مقادیر روایی و پایایی صورت نگرفته است. بنابراین، قضاوت در مورد اندازه اثر و کیفیت مطالعات انجام شده برای انجام فراتحلیل‏های کمّی، با مشکل روبه‏رو خواهد شد. جدول5 نشان‏دهنده خلاصه‏ای از روایی و پایایی ابزار سنجش در مقالات مطالعه شده است.

 

 

جدول 5-روایی و پایایی ابزار

ابزار سنجش		علمی پژوهشی وزارت علوم وزارت بهداشت	علمی پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی
پایایی دارد؟	بلی	76%	75%
	خیر	24%	25%
	بین 0.5 و 0.69	30%	35%
	بین 0.7 و 0.79	55%	52%
	بالای 0.9	15%	13%
روایی دارد؟	بلی	93%	088%
	خیر	7%	12%
مقدار روایی	ارائه نشده	12%	10%
	بین 0.5 و 0.69	88%	90%

 

 

  توزیع نسبی ارزیابی از ویژگی های محتوایی برای 32 مقاله استفاده شده در فراتحلیل در جدول 6 ارائه شده است.

 

 

جدول6- توزیع نسبی ارزیابی از ویژگی های محتوایی مقالات

ویژگی روش	نوع	درصد
روش مطالعه	اسنادی-تاریخی	10.50
	پیمایشی	73.68
	مشاهده مشارکتی	5.26
	تلفیق نوع اول و دوم	5.26
	تحلیل محتوا	5.26
	مجموع	100
نوع مطالعه براساس هدف	توصیفی	15.78
	توصیفی و تبیینی	84.22
	مجموع	100
ابزار و تکنیک گردآوری داده ها	پرسشنامه	42.10
	مصاحبه	5.26
	پرسشنامه معکوس	10.52
	تلفیقی از تکنیک ها	15.78
	مصاحبه و استاد	26.31
	مجموع	100
روش نمونه گیری	احتمالی تصادفی ساده	47.36
	احتمالی سیستماتیک	26.31
	احتمالی چند مرحله ای	10.52
	غیر احتمالی	15.78
	مجموع	100
سطح تجزیه و تحلیل داده ها	آمار توصیفی	15.78
	آمار استنباطی و پیشرفته	5.26
	توصیفی و استنباطی	78.94
مجموع	100

جدول7- توزیع فراوانی ارزیابی از نوع روش و تکنیک مقالات

 

عنوان ارزیابی                                      نوع ارزیابی

                                                      ضعیف    متوسط        خوب            نتیجه ارزیابی

میزان رعایت تناسب بین عنوان و موضوع                                             0        50        50                         خوب

میزان استحکام بیان مسئله                                                                         11.1        61.1        27.8                   متوسط

میزان تناسب روش با اهداف                                                       5.6        55.6        38.9        متوسط

میزان استحکام سؤال یا سؤالات اساسی طرح شده                                         22.2        44.4        33.3        متوسط

میزان استحکام فرضیه یا فرضیه ها                                                   9.1        18.2        72.7               خوب

طرح فرضیه ها با رویکرد بدیع ونو                                                             9        45.5        45.5        خوب

قابلیت آزمون فرضیه  ها                                                             0        20        80                خوب

رعایت تناسب و تناظر بین سؤالات و اهداف                                                 5.6        38.9        55.6        خوب

ارتباط بین طرح مسئله و اهداف                                                       5.6        33.3        61.1        خوب

ارتباط بین طرح مسئله و فرضیه ها                                                        0        36.4        62.6        خوب

ارتباط طرح مسئله و سؤالات                                                              5.6        55.6        38.9        متوسط

مرور ادبیات و پیشینه مطالعه صورت گرفته                                                  27.8        22.2        50        خوب

میزان برخورداری اثر از چارچوب نظری                                               16.7        50        33.3        متوسط

میزان ارتباط چارچوب نظری با مبانی نظری                                          8.3        50        41.7        متوسط

میزان ارتباط چارچوب نظری با سؤالات و فرضیه ها                                  8.3        41.7        50        خوب

میزان ارتباط چارچوب نظری با اهداف                                           50        10        40        خوب

میزان ارتباط مدل تحلیلی با چارچوب و مبانی نظری                                 22.2        61.1        16.7        متوسط

تعریف مفهومی                                                                          55.6        27.8        16.7        ضعیف

تعریف عملیاتی و شاخص سازی                                                      64.7        11.8        23.5        ضعیف

 

 

 

  در این پژوهش در مجموع 18 متغیر موثر در گرایش به انجام جراحی زیبایی شناسایی شده است.

 

 

جدول8: متغیرهای موثر در گرایش به جراحی زیبایی به ترتیب اندازه اثر

 

نام متغیر                              فراوانی          اندازه اثرd             R     آماره z        سطح  معنار داری

هویت اجتماعی        10        7.7        96/0        27.4        0.000

مقبولیت               8            7.4        96/0          24.1        0.000   

هوش هیجانی        7        7.2        96/0        21.3        0.050

خود کارآمدی عمومی        7        7.0        96/0        20.9        0.010

سبک زندگی         7        6.7        95/0        20.1        0.020

تصور از بدن         7        6.1        95/0        17.2        0.000

خود شناسی          6        6.1        95/0        17.1        0.000

خودنمایی             6        5.9        94/0        14.7        0.000

سازگاری اجتماعی        6        5.7        94/0        14.0        0.000

سرمایه اجتماعی        6        5.8        94/0        13.9        0.000

سرمایه فرهنگی        6        5.0        92/0        13.8        0.000

تناسب اندام(سر)        5        4.9        92/0        12.4        0.000

صفات شخصیتی        5        4.2        90/0        11.1        0.000

طرح واره های ناسازگار        5        3.9        89/0        10.2        0.50

عزت نفس            5        3.0        83/0        12.6        0.008

اختلال روانی         4        2.9        82/0        11.5        0.000

اضطراب              4        2.2        74/0        9.67        0.009

تناسب اندام(بدن)        4        1.9        69/0        5.66        0.020

 

 

 

  با توجه به جدول فوق می توان متغیر های مختلف را بر اساس منطق فراتحلیل به سه دسته تقسیم کرد.در دسته نخست مطالعاتی قرار می گیرند که اندازه اثر آنها کمتر از 3/. می باشد.این گروه از متغیر ها رابطه ضعیفی با انجام جراحی زیبایی دارند و امکان رد این نوع متغیر ها در تحقیقات مشابه زیاد است. در دسته دوم مطالعاتی قرار می گیرند که اندازه اثر آنها بین  3/. تا 5/. می باشد.این گروه از متغییر ها رابطه نسبتا قابل اعتماد با انجام جراحی زیبایی دارند.در دسته سوم مطالعاتی قرار می گیرند که اندازه اثر آنها بیشتر از 5/. می باشد.این گروه از متغیر ها رابطه قوی و قابل اتکا با انجام جراحی زیبایی دارند و امکان رد این نوع متغیر ها در تحقیقات مشابه خیلی کم  است.به عبارت دیگر این نوع متغیرها اگر در تحقیقات مشابه به کار روند به احتمال بسیار زیاد تایید خواهند شد.

 

بحث و نتیجه گیری

  در این بخش به بحث درباره چهار متغیری که بر اساس جدول شماره 8 بیشترین تاثیر را در گرایش زنان به جراحی زیبایی داشتند می پردازیم.

هویت اجتماعی با گرایش به جراحی زیبایی در زنان رابطه دارد.

هویت اجتماعی تعریفی است که فرد از خود در رابطه با دیگران می کند و براساس عضویت در رده ها و گروه های گوناگون اجتماعی شکل می گیرد. هویت افراد وابسته به برداشت دیگران است و بدن به عنوان در دسترس ترین محلی که می تواند حامل نمادهای نمایش دهنده ی هویت در فرهنگ های نمایشی جوامع مدرن باشد، یک اصل هویتی است. بطور کلی بدن ظرفی نیست که خصوصیات ثابت داشته باشد و در جریان عمل و تعامل با دیگران پیوسته تغییر می کند و در این فرایند ، هویت انسان نیز تکوین می یابد. از آنجا که شکل گیری هویت تاحدودی همان فرایند متمایز کردن خویشتن است، با تنظیم بدن می توان خود را از دیگران متمایز کرد.  نتایج نشان داد هویت اجتماعی با مدیریت بدن که جراحی زیبایی بخشی از آن است رابطه دارد .این نکته ای است که ذکایی(1391)، آزاد ارمکی و چاوشیان(1382)، محمودی و همکاران(1396) و گیدنز(1392) نیز به آن اشاره دارند. در ﺗﺒﯿﯿﻦﯾﺎﻓﺘﻪﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪهﻣﯽﺗﻮانﮔﻔﺖﮐﻪ اﻓﺮاديﮐﻪﺑﻪﻧﻈﺎرت و دﺳﺘﮑﺎريﻣﺴﺘﻤﺮ وﯾﮋﮔﯿﻬﺎيﻇﺎﻫﺮي و ﻣﺮﺋﯽﺑﺪنﺧﻮدﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ از ﻫﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺿﻌﯿﻔﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. فرض اساسی اکثر پژوهشها در زمینه تصویر بدن این است که افراد، بیشتر تمایل دارند تا خود را با افراد زیباتر مثل مدلها یا ورزشکارها مقایسه نمایند (مقایسه اجتماعی صعودی). نتیجه این مقایسه می تواند ایجاد یا تشدید نارضایتی از ظاهر خود و به دنبال آن اتخاذ رفتارهای مخاطره آمیز (نظیر اختلالات تغذیه، جراحی زیبایی، مصرف قرصهای لاغری و غیره) باشد. اما افراد واجد هویت فردی و اجتماعی قوی، به دلیل داشتن استانداردهای زیبایی مشخص، کمتر دست به مقایسه می زنند و به آسانی درگیر نارضایتی با بدن خود نمی شوند. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﺎﯾﯿﺪ دﺳﺘﮑﺎري ﺑﺪن از ﺳﻮيﻫﻤﺴﺎﻻن و ﻣﻨﻊ اﯾﻦ اﻓﺮاد از ﺳﻮيﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎ و ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻨﺠﺎريﺟﺎﻣﻌﻪ، اﻓﺮاد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖﺗﺎﺛﯿﺮ دوﮔﺎﻧﮕﯽﻗﺮارﺑﮕﯿﺮﻧﺪ. این مسأله در نوجوانی بسیار حساس تر خواهد بود. از ﻃﺮﻓﯽﻣﺴﺎﯾﻞﻋﺎﻃﻔﯽ- ﻫﯿﺠﺎﻧﯽ دوران ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖﻓﺮد را ﺑﻪﺳﻤﺖﻫﻮﯾﺖﺧﺎص اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺳﻮق دﻫﺪ و اﯾﻦﻫﻮﯾﺖ از ﻃﺮفﻫﻤﺴﺎﻻنﺗﻘﻮﯾﺖﺷﺪه و ﺟﻬﺖﭘﺬﯾﺮش ﻫﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺧﺎص،  ﻓﺮد ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ دﺳﺘﮑﺎري ﯾﺎ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪن ﺷﻮد. در ﭼﻨﯿﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽﻓﺮدﺑﻪ دﻟﯿﻞﻋﺪم آﻣﺎدﮔﯽ در ورود ﺑﻪﻫﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﻧﺎآﺷﻨﺎ و ﺳﺮکوب اﺣﺴﺎسﻫﺎي ﺧﻮد ﻧﺎﺷﯽ از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺑﺪن ﻋﻼﯾﻢ اﺿﻄﺮاب، اﻓﺴﺮدﮔﯽ، ﻋﻼﯾﻢ درد در ﻗﺴﻤﺘﻬﺎیي از ﺑﺪنﺧﻮد، ﺑﯽ اﺷﺘﻬﺎﯾﯽ و ﺳﺎﯾﺮﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن می دﻫﺪ.ﺗﻌﺎرض در ارزﺷهای ‌ﮔﺮوﻫ‌ای ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﻪ ﻓﺮدﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﺪمﯾﮑﭙﺎرﭼﻪﺳﺎزيﻫﻮﯾﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺷﮑﻞﮔﯿﺮيﻫﻮﯾﺘﻬﺎيﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ از ﻃﺮفﻓﺮدﻣﯽﮔﺮدد و اﯾﻦ اﻣﺮﻓﺮد را ﻣﺴﺘﻌﺪ انجام اقداماتی نظیر جراحی زیبایی ﻣﯽﮐﻨﺪ. این با نتایج تحقیقات معین الدینی (1393)، رحیمی (1392) همسو می باشد.

مقبولیت و پذیرش اجتماعی با گرایش به جراحی زیبایی در زنان رابطه دارد.

  فرد می خواهد متعلق به گروه باشد، گروه دوستش بدارد،  قبول هنجارهای گروهی و انجام پاره ای تکاليف و تعهدات و عدم انجام بعضی ديگر، از نياز انسان به تاييد سرچشمه میگيرد. از نظر گافمن زنان برای کسب پذيرش اجتماعی و رضايت از بدن و ارائه تصويری دلخواه از بدن خود به سمت مديريت بدن می روند و اقدام به نوع  افراطی  مديريت بدن از جمله جراحی های زيبايی برای جلب جنس مخالف می کنند. ﻇﺎﻫﺮﺑﺨﺶﻣﻬﻤﯽ از ﻫﻮﯾﺖﻓﺮد اﺳﺖ و در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در ﺑﺮﺧﻮردﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﻤﺎﯾﺎنﻣﯽﺷﻮد. مقبولیت اجتماعی، تحت  تاثیر عوامل مختلفی از جمله همرنگی با هنجارهای گروه همسـال، شـخصیت و مهارت های اجتماعی، جذابیت فیزیکی، پیشرفت  تحصیلی، هوش و متناسب عمل کردن در موقعیت های مختلف می باشد. افرادی (بخصوص نوجوانان) که از دوستان خود حمایت می کنند و توانایی برقراری ارتباط با همسالان خود را دارند و مطابق با هنجارهای گروه همسالان رفتار می کنند از مقبولیت اجتماعی بالایی برخوردار می شوند. مقبولیت اجتماعی یکی از عوامل مرتبط با اضطراب اجتماعی مطرح شده است (حسنوند، حسنوند و قدم پور، 1392). فردی که از ظاهر خود رضایت کافی ندارد برای پایین آوردن اضطراب اجتماعی خود و افزایش مقبولیت اجتماعی اش به عمل های زیبایی روی می آورد. از آنجا که بدن و ظاهر بدنی یکی از مهمترین ابعاد هویتی انسان است که می تواند از طرق آن خود را به دیگران معرفی کند و پذیرش اجتماعی یابد، مدیریت بدن به یک پدیده ی مهم جامعه شناختی و روانشناختی تبدیل شده است. این یافته ها با یافته‌های عباس زاده و همکاران (1393) ، بابایی فرد و همکاران(1395) و نهایتا اخلاصی و فتحی(1387) همسو بوده است.

هوش هیجانی با گرایش به جراحی زیبایی در زنان رابطه دارد.

   هوش هیجانی رابطه مثبت و معناداری با بهزیستی روانشناختی دارد. رابطه مثبت و معنادار هوش هیجانی با بهزیستی روانشناختی بدین معنیاست که با افزایش میزان هوش هیجانی، بهزیستی روانشناختی نیز افزایش مییابد. پژوهشهای شهنی ییلاق و همکاران (1390)، رجبی و ولدبیگی (1395) و تاج پیکر (1396) با این یافته هماهنگ می باشند. افرادی که مهارت های هیجانی خود را رشد می دهند، در زندگی شخصی و حرفه ای خود رضایت بیشتری دارند. این افراد در پاسخگویی به محرکهای تنش زا، منعطف تر و پیش کنشی تر عمل می کنند و کمتر تحت تأثیر تنش قرار می گیرند. در هوش هیجانی مهارتهایی وجود دارد که پردازش احساسات خود، اطلاعات هیجانی را تسهیل کرده و باعث انسجام فکر می شوند. بنابراین کسانی که به احساسات خود، توجه کرده و آنها را شناسایی و درک می کنند و حالت های خلقی خود را بازسازی می کنند تأثیرات اتفاقات استرس زا را به حداقل رسانده و به راحتی با آنها مقابله کنند و در نتیجه می توانند از سلامت جسمی و روانی بیشتری برخوردار باشند. آن هایی که توجه، تمایز و بازسازی اندکی دارند، برای فهم هیجان هایشان دچار نشخوار ذهنی می شوند. این نشخوارها در غیاب توجه، تمایز و بازسازی منجر به برانگیختگی طولانی مدت فیزیولوژیکی شده و پیامدهای منفی به دنبال خواهد داشت. افراد با هوش هیجانی بالا، انعطاف بیشتری برای مقابله با مشکلات دارند و قادرند به شکل بهتری فشار و استرس را تحمل نمایند و برخورد بهتری با مسائل و مشکلات داشته و از زندگی خود راضی باشند و در کل به جنبه های مثبت و روشن زندگی نگاه کنند. همچنین افرادی که توانایی تشخیص، کنترل و استفاده ازتوانشهای هیجانی را دارند از حمایت‌های اجتماعی،  

   احساس رضایتمندی و سلامت روانی بیشتری برخوردار خواهند بود. بنابراین، سطح هوش هیجانی یک شخص در سلامت و رشد روانی و هیجانی او سهم به سزایی دارد. دارا بودن هوش هیجانی به فرد توانایی خودآگاهی، مدیریت بر خود، آگاهی اجتماعی و برقراری ارتباط با دیگران را می دهد. آدامز در پژوهشی چنین نتیجه گرفت که انگیزه متقاضیان جراحی زیبایی که متحمل این سختی می شوند، هم جسمانی است و هم روانی-اجتماعی. این افراد با امید به تغییرات فیزیکی مثبت و کمک به تغییرات اجتماعی یا هیجانی به جراحی زیبایی گرایش پیدا می کنند. با توجه به توضیحات، افراد با هوش هیجانی بالا برای کاهش احساسات منفی خود، به راه حل های سطحی و پرخطر چون جراحی های زیبایی متوسل نخواهند شد بلکه احساسات منفی شان را با توانایی‌های ذکر شده مدیریت خواهند کرد.

خودکارآمدی عمومی با گرایش به جراحی زیبایی در زنان رابطه دارد.

  با توجه به نتیجه پژوهش حاضر، هر چه خودکارآمدی بیشتر باشد تصویر بدنی مثبت تر و تمایل به رفتارهای مدیریت بدن مثل جراحی زیبایی کمتر می شود. این نتیجه با یافته های پژوهش زارع و زارع (2014)، نادری و همکاران(2016)، عسگریان(2011) و خورشیدی و فتحی اقدم(1396) همسو است. در تبیین یافته ها می توان گفت خودکارآمدی احساسی پایدار و روشن از لیاقت و قابلیت فرد برای کنار آمدن با بسیاری از موقعیت های تنش زا است و به احساس عزت نفس و ارزش خود در برخورد با زندگی اطلاق می شود. از نظر بندورا (2001) خودکارآمدی یعنی اینکه معتقد باشیم می توانیم با وضعیت های مختلف کنار بیاییم کسانی که خیلی خودبسنده هستند، انتظاردارند موفق شوند وغالبا موفق می شوند و کسانی که چندان خودکارآمد نیستند در مورد توانایی های خود در انجام تکالیف شک دارند و به همین جهت نیز کمتر موفقمی شوند، ازهمین رو عزت نفس آنها کم است.افرادی که کارایی شخصی کمی دارند،احساس می کنند که دراعمال کنترل بر رویدادهای زندگی درمانده وناتوانند. آنها معتقدند هرتلاشی که می کنند بیهوده است. هنگامی که آنها با موانع روبرو می شوند احساس ضعف می کنند چون به این نتیجه رسیده اند که هرکاری انجام دهند تغییری در شرایط ایجاد نمی کند. کارایی شخصی کم می تواند انگیزش را نابودو آرزوها را کم کند، با توانایی های شناختی تداخل نمایند وتاثیر نامطلوبی بر سلامتی جسمانی بگذارد. افرادی که کارایی شخصی زیادی دارند، معتقدند که می توانند به طور مؤثر با رویدادها و شرایطی که مواجه می شوند، برخورد کنند. از آنجایی که آنها در غلبه با مشکلات انتظار موفقیت دارند، در تکلیف ها، استقامت نموده و اغلب در سطح بالایی عمل می کنند. آنها مشکلات را چالش می بینند و نه تهدید وفعالانه موقعیت های جدید را جستجو می کنند.کارایی شخصی زیاد ترس از شکست را کاهش می دهد،سطح آرزوها را بالا می برد و توانایی مسئله گشایی وتفکر تحلیلی را بهبود می بخشد. خودکارآمدی بر میزان استرس وفشار روانی وافسردگی ناشی از موقعیتهای تهدید کننده اثر می گذارد. افراد با کارآمدی بالا در موقعیتهای فشارزا سطح فشار روانی خود را کاهش می دهند اما افراد با خودکارآمدی پایین در کنترل تهدیدها، اضطراب بالایی را تجربه می کنندو عدم کارآمدی خود را گسترش می دهندوبسیاری از جنبه های محیطی را پرخطر می بینند، که این امر می تواند موجب استرس و فشار روانی فرد  شود. این قبیل افراد هم برای کاهش فشارهای روانی و اضطراب های ناشی از آنها بیشتر تمایل به راهکارهای مقطعی دارند.

 

تشکر و قدردانی

  بدین وسیله از همه محققانی که پژوهش آنها در این فراتحلیل مورد استفاده قرار گرفت و همچنین اساتید گرانقدری که راهنمایی هایشان چراغ راه اینجانب بود تقدیر و قدردانی می گردد.

 

 

 

منابع

آقایاری، سحر (1382). بررسی گرایش زنان به جراحی پلاستیک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.

آزاد ارمکی، تقی؛ چاوشیان، حسن. (1382). بدن به مثابه رسانه هویت. مجله جامعه شناسی ایران، دوره 4(4)، 57-75.

اخلاصی، ابراهیم؛ فتحی، ابوالقاسم (1387).مديريت بدن و رابطه ی آن با پذيرش اجتماعی بدن.فصلنامه مطالعات راهبردی زنان ،دوره 11(41)،9-42.

بابایی فرد، اسدالله؛ منصوریان، فاطمه؛ ذوالفقاری، نفیسه(1395). عوامل اجتماعی-فرهنگی موثر در مدیریت بدن در زنان شهر کاشان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 18 (71)،100-120.

بهزادیان، نسیبه(1384). فرهنگ و زیبایی با تاکید بر جراحی زیبایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، جامعه شناسی، دانشگاه تهران.

پورکاوه دهکردی،الهه ؛خان محمدی، ارسلان؛عباسی اسفجیر،علی اصغر(1398). فراتحلیل عوامل گرایش زنان ایرانی به جراحی زیبایی. نشریه علمیروان شناسی سلامت، 9(2):24-7.

تاج پیکر، نرگس(1396). پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش هیجانی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مرودشت.

حسنوند،مهدی؛ حسنوند، علی؛حسنوند، مسعود؛ قدمپور،مصطفی.(1392). اثر بخشی آموزش  مهارت های مدیریتخشم بر اضطراب اجتماعی و مهارت خود نظم ذهی خشم در پسران مضطرب اجتماعی دبیرستانی، دانش در روانشناسی کاربردی، 14(4):73-83.

خورشیدی، فاطمه؛ فتحی اقدم، قربان (1396). رابطه خودکارآمدی و سبک های دلبستگی با تصویر بدنی دانش آموزان دختر، نشریه روان پرستاری، 6 (1)،26-33.

ذكائی، محمدسعید(1391). جوانان، بدن و فرهنگ تناسب، تحقیقات فرهنگی، 1(1)، 117-140.

ذوقی پایدار، محمدرضا؛ کرمی، افسانه؛ نبی زاده، صفدر (1397). مقایسه اختلال تصویر تن، بدشکلی بدنی و گرایش به مد در افراد متقاضی و غیرمتقاضی جراحی زیبایی، روانشناسی سلامت، 7(2)،  7-24.

رجبی، سوران؛ ولدبیگی، پیمان(1395). پیش بینی بهزیستی روانشناختی بر اساس هوش های معنوی، هیجانی و اجتماعیدر دانشجویان، رویشروانشناسی، سال 5، شماره 14، 216-199.

رﺣﯿﻤﯽ،ﻋلیرﺿﺎ(1392). ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ اﺧﺘﻼل ﺑﺪرﯾﺨﺘﯽ ﺑﺪن و اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ ﺗﻮام ﺑﺎ آن در داوﻃﻠﺒﺎن جراحی زیبایی، روان پرستاری، دوره 1، شماره 2، 78-70.

شکربیگی، عالیه؛ امیری، امیر (1390). مديريت بدن و مقبولیت اجتماعی (مطالعه دانشجويان دختر و پسردانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور زنجان)، مطالعات جامعه شناسی جوانان، سال 2، شماره 3، 108-85.

شهنی ییلاق، منیجه؛ شجاعی، آمنه؛ بهروزی، ناصر؛ مکتبی، غلامحسین. (1390). رابطه هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی با بهزیستی روانشناختی در دانشجویان دختر، دست آوردهاي روان شناختی، دوره 4، شماره 1، 92-73.

طهماسبی، سیمین ؛ طهماسبی، زهرا؛ یغمایی، فریده(1393). عوامل مرتبط با تمایل به انجام جراحی زیبایی بر اساس نظریه عملکرد منطقی در دانشجویان شهرکرد، پرستاری و مامایی جامع نگر، سال 24، شماره 74، 61-53.

عباس زاده، محمد؛ محمود مولایی کرمانی، بتول؛ اقدسی علمداری، فرانک (1393). مطالعه جامعه شناختی نقش مداخله گرانه پذیرش اجتماعی در تاثیرگذاری رسانه ها بر گرایش زنان به زیبایی با عمل جراحی، زن و جامعه، سال 5.

فرزانه، حمیده(1386). زنان و فرهنگ بدن: عوامل موثر در گرایش به جراحی های زیبایی در تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

قاضی طباطبایی، محمود؛ دادهیر، ابوعلی. (1389). فراتحلیل در پژوهش های اجتماعی و رفتاری، تهران: جامعه شناسان.

گیدنز، آنتونی(1392). تجدد و تشخص،ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

محموديان، حسین؛ كوچانی اصفهانی، مسعود؛ مقدس، سعید(1394). مصرف رسانه، مديريت بدن و رفتارباروری، راهبرد فرهنگ، شماره 31، 26-14.

محمودی،یسری؛محدثی گیلوایی،حسن؛تاج الدین،محمد باقر(1396).مطالعه کیفی دلایل و پیامدهای جراحی زیبایی زنان ساکن شهر تهران. مطالعات راهبردی زنان، شماره20، 36-20.

معین الدینی، زهرا. (1393). ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﺳﺒﮏ ﻫﻮﯾﺘﯽ و ﻣﯿﺰان ﺷﯿﻮع اﺧﺘﻼﻻت رواﻧﯽ در زﻧﺎن زﻧﺪاﻧﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس نوع جرم، مطالعات زن و خانواده، دوره 2، شماره 1.

Asfajir, A.A., Ghasemi, M. (2017). A Study on the socio-cultural Factores Affecting Women Surgery (A Case Study of Women in Noor City), 63(1-2): 32-41.

Askarian, N., (2011). Relationship between General self-efficacy and body image in blind students, Tehran: Allameh Tabatabai University.

 

Bandura, A (2001). Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), pp 191-215.

 

Di Mattei, V.E. (2015). Body Image and Personality in Aesthetic PlasticSurgery: A Case-ControlStudy. Journal ofMedical Psychology, 4, pp 35-44.

 

Naderi, N., Rabiei, M., Sharifi, T., (2016). Multiple Relationship between General self-efficacy and Academic Achievement with body image.World conference onpsychology and educational sciences. Shiraz:Research company.

 

Swami, V., Campana, A., Ferreira, L., Barrett, S., Harris, A., Tavares, M., (2011).The acceptance of cosmetic surgery: Initial examination of its factor structure and correlates among Brazilian adults , 8, pp 179-185. doi: 10.1016/j.bodyim 201.01.001.

 

Sang Jan, R., (2010). Relationships among facial dissatisfaction, media influence,and peer and family influence with the desire to undergo facial cosmetic surgery of early adult females [dissertation], Southampton, England University of Southampton.

 

Zarei, M., Zarei, H., (2014).Relationship between body image and self-esteem. The first scientific conference of psychology, Tehran: Center for Islamic studies.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Quarterly Journal of Educational Psychology 

Islamic Azad University Tonekabon Branch

Vol. 11, No. 4, winter 2021, No 44

 

 

The most effective social and psychological factors of Iranian women's tendency to cosmetic surgery (meta-analysis))

 

Elaheh Pourkaveh Dehkordi1, Arsalan Khanmohammadi*2,Aliasghar Abbasi Asfajir3, Jamal Sadeghi4

1) PhD student, Department of Psychology, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran.

2) Assistant Prof, Department of Psychology, Ayatollah Amoli Branch, Islamic Azad University, Amol , Iran

3) Associate Prof, Department of social sciences, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran

4) Assistant Prof, Department of Psychology, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran.

 

Abstract

The aim of this study was to Meta-analyze the most effective factors in Iranian women's tendency to cosmetic surgery. The study population included 50 studies related to psychological and social factors affecting women's tendency to cosmetic surgery since 2007 to2017, of which 32 studies with the necessary conditions in terms of data validity and research method by five judges as a sample research was selected.Information of 32 studies was recorded in a meta-analysis worksheet that compiled by the researcher.SPSS software was used to analyze the data in the descriptive statistics section and CMA3 comprehensive meta-analysis software was used in the inferential statistics section. Among 18 effective variables to cosmetic surgery, 4 variables had the greatest size effect. Based on the results of the analysis, Social identity with size effect 7/7, Social acceptance7/4, Emotional Intelligence 7/2 And general self-efficacy with size effect 7, Significantly affected to cosmetic surgery`s tendency of Iranian women.

 

Key words: cosmetic surgery, social identity, social acceptance, emotional Intelligence, General Self-efficacy.

 

22