نگرشی بر وضعیت گروه‌های حیدری و نعمتی شهر تبریز در دوره صفویه و قاجار با تأکید بر عقاید مذهبی این گروه‌ها
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
دکتر جلیل نایبیان
1
(دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز)
قادر جودی سفیدان
2
(دانشجوی دوره دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه تبریز)
کلید واژه: تبریز, محلات, حیدری, نعمتی, لوطی‌ها. ,
چکیده مقاله :
حیدریان و نعمتیان ازجمله گروه‌های مذهبی با گرایش‌های صوفیانه به‌حساب می‌آمدند که سده های هشتم و نهم هجری در ایران شکل گرفتند. این دو گروه بنا به دلایلی مذهبی- سیاسی باهم در رقابت بودندبه‌طوری‌که تمامی شهرهای بزرگ ایران (دوره صفویه و قاجاریه) به دو قطب حیدری و نعمتی تقسیم می‌شد و دائماً میان این‌ها جنگ و جدال بود چنانکه از منابع تاریخی مستفاد می‌شود این است که شدیدترین درگیری‌ها در ایام مذهبی بخصوص در روز عاشورا صورت می‌گرفت؛ در این ایام هر یک از این دو گروه اشعار مخصوص خود را داشتند؛ چنانچه حیدریان جمله (حیدر، صفدر، علی) و نعمتی‌ها با جمله (محمد است و علی) برای خاندان نبوت صلوات می‌فرستادند علیرغم این درگیری ها، گاه این دو گروه منازعات را کنار گذاشته و باهم متحد می‌شدند مثلاً در دوره جنگ های ایران و روس و مشروطه، در تبریز این دو گروه منازعات خود را کنار گذاشته و در مبارزه علیه نفوذ خارجی و استعمار شرکت کردند. بنابراین رقابت بین حیدری و نعمتی آنچنانکه در دوره صفوی در تبریز وجود داشته در دوره قاجاریه کمتر بوده است ولی در برخی از شهرهای ایران از جمله اردبیل و شوشتر و... این رقابت‌ها وجود داشت که در منابع تاریخی به آن اشاره شده است.
Heidarian and Nematian are religious group with Suffi tendency which stablished in Iran during 8th and 9th century. These two groups were been in dispute with each other because of religious-political reasons, hence all of big cities in Iran ( in Safavi and Qajar era) were divided into two Heidari and Nemati poles and there were always struggles and wars between these two poles. Despite these struggles, sometime they united with each othe. For example in Tabriz in Mashroote period they put aside their disputes and fought against inbound dictatorship and colonization. So the most intense disputes used to happen in religion related days specially Ashoura. In these days each of these groups had their own specific slogan and poems. For example Heidarian group used to use sentence of “Heidar,Safdar,Ali” and Nemati group used to use sentnse of “Mohammad is he and Ali” for salutation to Prophet`s family. In Tabriz Neighborhoods, disputes between Heidari and Nemati groups during Qajar era were less than Safavi era. The reason probably was Russo-Persian Wars which made unity between groups. But disputes were existed in Ardebil, Shoushtar, Shiraz and ….
