طبقه‌بندی کوزه‌های لوله‌دار عصر آهن و پراکندگی مکانی و زمانی آن‌ها
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
امیرصادق نقشینه
1
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی و احد ابهر، ابهر، ایران.)
کلید واژه: عصر آهن, سفال, کوزه لوله‌دار,
چکیده مقاله :
یکی از ظروف سفالین شاخص عصر آهن در ایران کوزه‌های لوله‌دار است. این نوع کوزه‌ها اگرچه از نظر شکل کلی شباهت زیادی به یکدیگر دارند و در یک گروه جای می‌گیرند، ولی از نظر جزئیات شکل قسمت‌های مختلف تنوع زیادی در میان آن‌ها دیده می‌شود، بطوری که می‌توان آن‌ها را بر مبنای شکل قسمت‌های مختلف به انواعی طبقه‌بندی کرد. در این پژوهش تعداد ۱۵۵ نمونه از کوزه‌های لوله‌دار معرفی شده در گزارش‌های باستان‌شناسی مورد مطالعه و طبقه‌بندی قرار گرفته است. شیوه طبقه‌بندی بر پایه میزان شباهت میان نمونه‌های مختلف می‌باشد و به این ترتیب ۱۱ نوع یا گونه مختلف قابل تشخیص است. بررسی پراکندگی مکانی این گونه‌ها، نشانگر نظم خاصی است و رابطه مشخصی میان گونه‌های مختلف و مناطق جغرافیایی مختلف دیده می‌شود. از طرف دیـگر بـررسی پـراکندگی زمانی این ۱۱ گونه به‌طور دقیق امکان پذیر نیست و علت آن عدم تاریخ‌گذاری‌های دقیق برای اکثر نمونه‌ها است. با این وجود، رابطه چندان مشخصی میان گونه‌های مختلف این نوع کوزه‌ها با مراحل مختلف عصر آهن دیده نمی‌شود و به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که تنوع شکل کوزه‌های لوله‌دار عصر آهن در ایران عمدتاً تابع پراکندگی مکانی آن‌هاست تا پراکندگی زمانی آن‌ها، بطوری که در نواحی مختلف سبک‌ها و گونه‌های متفاوتی از این نوع ظروف متداول بوده است.
One of the Typical wares in Iron Age in Iran, is the Spouted vessel. These Vessels, however, are very similar as far as general shape is concerned, and are classified in one group, although there is diversity in details of their shape. Therefore one can classify them on the basis of the form of their different components. In this research, 155 Spouted vessels, that represented in archaeological reports, are studied and classified: The classification is made on the basis of similarity among different samples, and thus 11 classes or types are distinguished. The special distribution of these types demonstrates a distinguishable and particular relationship between different types and regions. On the other hand, the study of the temporal distribution of these types is not precisely possible, because the dating for most of the samples are not precise. Despite, there are not any distinguishable relationship between the types and the different phases of the Iron Age. Therefore, I conclude, that the variation of the shape in the Spouted vessels depend mostly on their spacial distribution, and not on their temporal distribution.
_||_
