مضامین مشترک مدایح نبوی در سروده‌های احمدشوقی و بدیل خاقانی شروانی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

رقیه نعمتی ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.)
مهرداد آقائی ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه محقّق اردبیلی، اردبیل، ایران. (نویسندۀ مسئول))
عبدالله پاسالاری ³ (کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کردستان، کرمانشاه، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/01/31 تاریخ پذیرش : 1402/05/26 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: ادبیات تطبیقی, خاقانی شروانی, احمد شوقی, شعر عربی و فارسی, مدایح نبوی,

چکیده مقاله :

ادبیات تطبیقی در تاریخ ادبیات عربی و فارسی از دیرباز ریشه دوانیده است. تأثیر ادب عربی بر ادب فارسی به ویژه در مدایح نبوی، بر هیچ پژوهشگر ادبی، پوشیده نیست. ستایش پیامبر بزرگوار اسلام (ص) میراثی از عاطفه و تفکّر دینی مشترک بین ادیبان اسلامی است. شعر فارسی با تأسّی از شعر عربی در قالب ها و اوزان و بحور شعری، افق های نوینی رو به دنیای ادب گشود که در این میان بحرهای فراهیدی پایه‌ های اوّلیۀ این گشایش و ابتکار بود. تأثیر و تأثّر میان دو ادب عربی و فارسی متقابل است. در مقایسۀ اشعار احمد شوقی و بدیل خاقانی در محور مدایح نبوی، مضامین مشترکی همچون: میلاد، اخلاق و خلقت پیامبر(ص)مقام و منزلت یاران و خاندان پیامبر(ص)، حوض کوثر، معجزات و تأثیرپذیری از قرآن و حدیث نبوی و توجه به عیسی پیامبر مرسل قابل مقایسه و تطبیق است. با این تفاوت که خاقانی هرچند دارای مسلک صوفیانه نیست، ولی در خلق معانی و به کارگیری لغات متنوّع ادبیات صوفیانه تبحّر خاصی دارد و اغلب توصیف‌هایش کوتاه و خلاصه است، اما شوقی در غالب موارد به شکلی ساده و روشن و مفصل در مدایح نبوی خود به بیان مطلب می پردازد. پژوهش حاضر با رویکردی تطبیقی مکتب فرانسوی و با روش توصیفی - تحلیلی به مقایسۀ اشعار شوقی و خاقانی با تکیه بر مدایح نبوی آنان می پردازد، تا در خلال آن وجوه اشتراک و گاهی افتراق این دو شاعر نامدار در شیوۀ سخن پردازی نمایان شود.

چکیده انگلیسی:

 The ancient root of comparative literature or parallel literature in the history of Persian and Arabic literature has not been hidden from any researcher of this bilingual literature, especially in the field of prophetic praises since ancient times. The praise of the Holy Prophet of Islam (PBUH) is a legacy of the common religious sentiment and thinking of Islamic writers, especially between the civilizations of Iran and Arabs. Even the long time of living between the poets of Wadiban has not been able to make these common and remarkable aspects and themes in their poems become forgotten. The poems of these two poets, considering The religious and religious background of both of them, in spite of living in different eras, and with a long time gap, has a common aspect, especially the teachings of the Holy Prophet of Islam. The comparison of the poems of these two poets is based on prophetic praises and common themes such as the birth, morals and creation of the Prophet (PBUH), the position and status of the companions and family of the Prophet (PBUH). , the Kausar pool, miracles and influence from the Qur'an and prophetic hadith and attention to Jesus the prophet can be compared and measured. with the difference that although Khaqani does not have a Sufi profession, he has a special skill in creating meanings and using various words of Sufi literature, and most of his descriptions are short and concise. However, in most cases, Shoghi expresses the matter in a simple, clear and concise way in his prophetic praises. A comparison compares the poems in Shoghi Diwan and Khaqani Batkieh on their prophetic praises, in order to show the commonalities and differences of these two famous poets in the way of speaking.