راهکارهای مقابله با نفس با تأکید بر دو مفهوم مرگ اختیاری و فناء (بررسی تطبیقی دیدگاه‌های مولوی و عطار)

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

حکیمه کهساری ¹ ( دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علی آباد کتول، علی آباد کتول، ایران. )
مسعود مهدیان ² ( استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علی آباد کتول، علی آباد کتول، ایران.(نویسندۀ مسئول) )
ملیحه مهدوی ³ ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علی‌آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی‌آباد کتول، ایران )

تاریخ دریافت : 1402/03/03 تاریخ پذیرش : 1402/07/29 تاریخ انتشار : 1402/09/01

کلید واژه: عطار, نفس, مولوی, مرگ اختیاری, فناء,

چکیده مقاله :

مفهوم نفس و جدال آن با عقل و روح از مهم ترین موضوعات عرفان و نیل به حقیقت است. مسئلة مهم آنکه، نفس دارای شاخص‌ها و کارکردهایی است که نیل به حقیقت را با چالش مواجه کرده و انسان را به قهقرا می‌برد، به همین سبب، عرفا در آثار خود ضمن تبیین تهدیدها و کارکردهای نفس، به ارائة راهکارهای عمل گرایانه برای موفّقیت در جدال عقل با نفس و نیل به معشوق حقیقی مبادرت نموده‌اند. این مقاله تلاش می‌کند با استفاده از روش تطبیقی به بررسی کارکردهای نفس از منظر مولوی و عطار و راهکارهای مقاله با آن بپردازد. به همین دلیل سوال اصلی این مقاله عبارت است از: مولوی و عطار چگونه کارکردهای نفس را تبیین نموده و در ادامه برای مبارزه با آن چه راهکارهایی ارائه کرده‌اند؟ فرضیة نویسندگان تأکیدی است بر این موضوع که مولوی و عطار، ضمن ترسیم نفس به جانورانی درنده، انسان را به ریاضت و پیرایش روح دعوت می‌کنند. یافته‌های مقاله نشان می دهد که کلیدی‌ترین مفهوم مولوی برای مبارزه با نفس و نیل به حقیقت مرگ اختیاری است که برای وقوع آن سه مرحله ضروری است. همین مفهوم در اشعار عطار فنا است که برای تحقّق آن سالک باید چهار مرحله را سپری کند.

چکیده انگلیسی:

The concept of self and its struggle with reason and spirit is one of the most important topics of mysticism and reaching the truth. The important issue is that the ego has indicators and functions that challenge the achievement of the truth and make a person regress. For this reason, mystics in their works, while explaining the threats and malfunctions of the ego, provide practical solutions for success in the conflict between reason and ego and have reached their true lover. This article tries to investigate the dysfunctions of the ego from the perspective of Molavi and Attar and the solutions of the article using the comparative method. The main question of this article is: "How did Rumi and Attar explain the bad functions of the Ego and what strategies were proposed to combat it?" The authors' hypothesis emphasizes the fact that Rumi and Attar draw the soul to predatory animals, inviting man to austerity and grooming the soul. The findings showed that the key concept of Rumi to fight against the ego and achieve the truth is "optional death" which three stages are necessary for its occurrence. The same concept is "Annihilation" in Attar's poems, in which the seeker must go through four stages to realize it.