بررسی هنجارگریزی در شعر معاصر فارسی (با تکیه‌بر شاعرحجم‌گرا یدالله رؤیایی)

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

حجت اله اورک ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران. (برگرفته از رساله دکترا).)
مسعود پاکدل ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران. (نویسندۀ مسئول))
منصوره تدینی ³ (استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران)
سیما منصوری ⁴ (استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/11/18 تاریخ پذیرش : 1401/11/18 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: هنجارگریزی, برجسته‌سازی, یدالله رؤیایی, شعرحجم, لب ریخته‌ها,

چکیده مقاله :

شاعران با خروج از هنجارهای متعارف، شگردهای شگفتانه در زبان و مضمون جهت رستاخیر سخن خویش از رهگذر آشنایی‌زدایی ابداع می‌کنند تا در طیفی تازه و وسیع با مخاطب خود ارتباط برقرار سازند و دریافت‌های عادی او را تغییر دهند که به این هنر رستاخیز سخن، تکنیک ادبی می گویند، هنجارگریزی از راهکارهای مهم تبدیل زبان به‌عنوان ماده ادبیات به شعر است که البته در گرو ذهن خلاق است تا آن جا که اصل رسانی آسیب نبیند لیچ زبان شناس انگلیسی هنجارگریزی را ابزار شعر آفرینی می‌داند مقاله حاضر با هدف بررسی و تحلیل انواع هنجارگریزی در شعر یدالله رؤیایی سعی دارد تا بر اساس الگوی هشت‌گانه‌ی لیچ (هنجارگریزی نحوی، زمانی، معنایی، واژگانی، سبکی، نوشتاری، گویشی، آوایی) و به روش تحلیلی ـ توصیفی مؤلفه‌های هنجارگریزی اشعار یدالله رؤیایی ازشاعران حجم‌گرا، بپردازد. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد یدالله رؤیایی، شاعر و منتقد معاصر از روش‌ها و ترفندهایی در این راه سود جسته که عبارتند از: توازن (موسیقی شعر): انواع فرا هنجاری‌ها: فرا هنجاری معنایی و آشنایی‌زدایی. وجه غالب در هر مجموعه از اشعار رؤیایی نسبت به مجموعه دیگر متفاوت است و رؤیایی در هر مجموعه شعری خود به فراخور زمان سرایش آن و تکامل تجربه‌های زبانی‌اش از بخشی از این ترفندها بیشتر سود جسته است.

چکیده انگلیسی:

 Poets when leaving the conventional norms, innovate weird tricks in the language and content for the resurrection of their word through defamiliarization to create a relationship with their audience in a new abs large spectrum, and change their normal perception and call this art resurrection, literary technique. Norm-evading is among the considerable approaches of transforming language as literary material into a poem that is in the mind of the creative group as long as don’t damage the original expression. Leach, the English linguist, considers norm-evading as the tool of poem creativity. The present article tries to investigate and analyze norm-evading in Yadullah Royaii’s poems based on Leach’s eight patterns (the syntactic, periodic, conceptual, wordily, styling, writing, dialectical, and vocal norm-evading) and with an analytic-descriptive method pays to the norm-evading components of Yadullah Royaii’s poems, the volume-oriented poet. The results show Yadullah Royaii, the contemporary poet and reviewer, has used some methods and tricks in this way which include: Balancing (poem melody): any extra-normative type: the conceptual extra-normative and defamiliarization. The predominant aspect in every collection of Royaii’s poems is different compared with other poem collections, and Royaii has benefited more from a part of those tricks depending on the time of composing the poem and the evolution of his linguistic experiences in each one of his poetic collection.