بررسی و تحلیل مؤلّفه‌های هویّت ملّیِ جغرافیایی و فرهنگی در شاهنامۀ فردوسی با رویکرد به شخصیّت رستم

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

محمدرضا فاطمی مقدم سقی ¹ ( گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خرّم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرّم‌آباد، ایران. )
دکتر فرشاد میرزایی مطلق ² ( استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خرّم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرّم‌آباد، ایران. )
دکترمسعود سپه وندی ³ ( استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد خرّم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرّم‌آباد، ایران. )

تاریخ دریافت : 1399/02/22 تاریخ پذیرش : 1399/02/22 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: شاهنامه, رستم, فردوسی, هویّت ملّی,

چکیده مقاله :

شاهنامۀ فردوسی به دلیل بازآفرینی هویّت ملّی از اهمّیّت ویژه ای برخوردار است. فرزانۀ طوس با تکیه بر عناصر و مفاهیم هویّت ساز، نقش محوری در پیوند دادن ایرانیان با پیشینۀ غنی فرهنگی خود داشته است. رستم یکی از شخصیّت های برجسته است که فردوسی با تکیه بر ویژگی های جسمانی و معنوی او، بخش عمده ای از آراء هویّت ساز خود را تبیین کرده است. در این پژوهش، با روش توصیفی -تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای، مؤلّفه های هویّت ملیِ جغرافیایی و فرهنگی که فردوسی از طریق به کارگیری شخصیّت رستم در شاهنامه به مخاطبان خود انتقال داده، بررسی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رستم به عنوان مهم ترین شخصیّت شاهنامه در پیشبرد اهداف ملّی گرایانۀ فردوسی و ایجاد نوعی هویّت خواهی ایرانی بسیار مؤثّر بوده است. فردوسی، مفاهیم هویّت سازِ جغرافیایی همچون: ترسیم محدودۀ جغرافیایی کشور ایران؛ نگرش مثبت و تعلّق خاطر نسبت به آب و خاک؛ نگرش نسبت به جایگاه سرزمین ایران در سطح جهان و مرجع دانستن آن؛ آمادگی برای دفاع از آب و خاک در زمان خطر و تعرض به آن؛ علاقه مندی به یکپارچگی سرزمین در آینده و نیز، مفاهیم هویّت سازِ فرهنگی همچون: تربیت فرزند و احترام به میراث گذشتگان را با خلق رستم و بهره مندی از ظرفیّت های رویدادهایی که این شخصیّت تجربه کرده، در شاهنامه بازتاب داده و با مخاطبان خود به اشتراک گذاشته است.

چکیده انگلیسی:

  Ferdowsi's Shahnameh is of particular importance because of the reproduction of national identity. Ferdowsi, based on identity and identity concepts, has played a pivotal role in connecting Iranians with their rich cultural background. Rustam's character is one of the most prominent elements that Ferdowsi has reflected and explained through his physical and spiritual qualities. In this research, using descriptive-analytical method and reference to library resources, the components of the geographical and cultural national identity which Ferdowsi has transmitted to his audience through the use of Rustam's character in Shahnameh. The results of the research show that Rustam has been effective as the most important character of Shahnameh in advancing Ferdowsi's nationalistic goals and creating a kind of Iranian identity. Ferdowsi, geographic identity identifiers such as: Drawing the geographical scope of the Iranian nation; Positive attitude towards water and soil; Attitude towards the status of Iran's land world in the world; Reference to it; Preparation for the defense of water and soil at a time of danger; Invasion of it; interest in the integrity of the land in the future; and, the cultural identity of the child as well as respect for the legacy of the past by creating Rustam and taking advantage of the capacities of the events experienced by this person, reflected in the Shahnameh and with the audience Has shared it.