واکاوی فضایل و خصوصیّات اخلاقی مشترک در شاهنامه و اوستا

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

رحمت الله دبیر ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران.)
حمید طبسی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)
ابوالقاسم رادفر ³ (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.)

تاریخ دریافت : 1401/02/23 تاریخ پذیرش : 1401/02/23 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: شاهنامه, فردوسی, اوستا, مضامین مشترک, صفات اخلاقی,

چکیده مقاله :

مضامین اخلاقی و اجتماعی از مباحث اصلی در ادبیّات فارسی است و از گذشته تاکنون جلوه گاه نغزترین و ناب ترین معانی و مضامین اخلاقی و تعلیمی بوده است؛ به‌گونه‌ای که در هر دوره، بخش انبوهی از شعر فارسی به حکمت و موعظه اختصاص داشته است. ادبیّات تعلیمی از رایج ترین و کهن‌ترین گونه های ادبی در جهان است که آموزه های عقلانی و اخلاقی را به مخاطبان ارائه می‌کند تا با کاربست آن ها در زندگی به نیکبختی و سعادت برسد. در شاهنامه که اثری حماسی است، سخن از انسان‌هایی آرمانی به میان می‌آید که آراسته به صفات نیکوی انسانی هستند و پای‌بندی به اخلاق، بارزترین ویژگی زندگی آنان است. فردوسی که صاحب گفتاری پاک و آراسته به‌راستی و درستی است، خود، به فضایل اخلاقی پای‌بند است و در داستان‌های شاهنامه به بیان این ارزش‌ها در زندگی آدمی می‌پردازد. اوستا نیز که اثری تعلیمی و اخلاقی است، پر از خوبی‌ها و اندیشه‌های انسان دوستانه است؛ که در آن مضامین اخلاقی به انحای مختلف بیان شده است. این مقاله سعی دارد با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و روش توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتابخانه‌ای خصوصیات اخلاقی مشترک در این دو اثر را بررسی کند؛ از بررسی و مقایسۀ این دو منبع، این نتیجه حاصل شد که شاهنامه ضمن تأثیرپذیری و جذب مؤلفه های فرهنگی دین مبین اسلام، تأثیرات فراوانی نیز از فرهنگ ایران پیش از اسلام گرفته، بسیاری از مؤلفه های فرهنگی آن را حفظ و ضبط کرده ‌است.

چکیده انگلیسی:

  Moral and social themes are one of the main topics in Persian literature and from the past until now it has been the manifestation of the purest and purest meanings and moral and educational themes, so that in each period, a large part of Persian poetry is devoted to wisdom and sermon and literature It is a teaching of one of the most common and ancient literary genres in the world, which provides rational and moral teachings to the audience in order to achieve happiness and prosperity by applying them in life. In Shahnameh, which is an epic work, there is talk of ideal human beings who are adorned with good human qualities and adherence to morality is the most prominent feature of their lives. Ferdowsi, who has a pure and well-groomed speech, is committed to moral virtues, and in the stories of Shahnameh, he expresses these values ​​in human life. The Avesta, which is an educational and moral work, is also full of goodness and humanitarian thoughts; In which moral themes are expressed in different ways. This article tries to examine the common moral characteristics of these two works by using content analysis method and descriptive-comparative method and by library tools; The result was that Shahnameh, while being influenced and absorbing the cultural components of the religion of Islam, has also taken many influences from the culture of pre-Islamic Iran, and has preserved and recorded many of its cultural components.