ارزیابی جوّ روانی- اجتماعی کلاس درس در شناسایی ساختار درونی مدرسه و ارتباط آن با خلاقیت دانش‌آموزان

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)

حامد خانی ¹ , حسن فاضلی ² , یوسف کریمی ³ , موسی بندک ⁴ , نسیبه پرگاری ⁵

1 - نویسنده
2 - نویسنده
3 - نویسنده مسئول
4 - نویسنده
5 - نویسنده

تاریخ دریافت : 1395/04/14 تاریخ پذیرش : 1395/04/14 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: جوّ روانی- اجتماعی, جوّ کلاس درس, خلاقیت دانش‌آموزان,

چکیده مقاله :

هدف: از آنجا که محیط کلاس درس در فرایند تدریس و یادگیری و همچنین رشد شناختی و عاطفی دانش آموزان نقش مهمی دارد، بنابراین، هدف اساسی این پژوهش ارزیابی جوّ روانی- اجتماعی کلاس درس برای شناسایی ساختار درونی مدرسه و ارتباط آن با خلاقیت دانش‌آموزان در سال تحصیلی 90 – 89 می‌باشد. روش: این پژوهش با توجه به هدف خود از نوع مطالعات کاربردی و بر حسب روش و گردآوری داده‌ها از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی بوده و جامعه آماری آن شامل کلیه دانش‌آموزان پایه پنجم مدارس ابتدایی دولتی شهر تهران در سال تحصیلی 90-89 است. تعداد 378 دانش‌آموز پسر در پژوهش حاضر شرکت داشتند که با ترکیبی از روش‌های نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و طبقه‌ای نسبی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها نیز شامل دو پرسشنامه محقق ساخته (پرسشنامه جوّ روانی- اجتماعی کلاس و پرسشنامه خلاقیت) بوده است. برای تحلیل داده‌ها از آمار استنباطی (آزمون دو جمله‌ای و رگرسیون چندگانه گام به گام)، و نرم افزار "اِس.پی.اِس.اِس." استفاده گردید. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که دانش‌آموزان پایه پنجم مؤلفه‌های (برخورداری از حمایت معلم، نظم و سازماندهی به مطالب) را مطلوب و مؤلفه‌های از قبیل (مشارکت، وابستگی متقابل میان دانش‌آموزان، اهمیت دادن به کار و تکلیف، کاربست قوانین و مقررات) را نسبتاً مطلوب و مؤلفۀ (نوآوری آموزشی) را نامطلوب ارزیابی کردند. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه گام به گام در این پژوهش نشان داد که سه مؤلفه جوّ روانی- اجتماعی از قبیل نوآوری آموزشی، برخورداری از حمایت معلم، وابستگی متقابل میان دانش‌آموزان قدرت پیش بینی خلاقیت را دارند. نتیجه‌گیری: از آن جا که جوّ کلاس درس تصمیم گیرنده اصلی یادگیری و رفتار کلاسی می‌باشد و نیز بر اساس نتایج این پژوهش تا حدودی قادر به پیش بینی خلاقیت دانش‌آموزان است، باید معلمان، و همچنین دانش‌آموزان به منظور ترغیب خلاقیتشان محیط گرم، صمیمی، و یادگیری عاطفی را ترویج دهند، و از این طریق منجر به اصلاح و بهبود مدرسه شوند.

چکیده انگلیسی:

  Purpose: Since the classroom environment is important in the process of teaching and learning as well as emotional and cognitive development of students, therefore, the primary purpose of this study is assessing the classroom Socio-psychological in order to identify school internal structure and its relation with student’s creativity in 2010-2011 academic year. Method: The present study is  an applied research, and according to its method of collecting data it is considered to be a descriptive-survey study. Its statistical population consists of all male fifth grade students in public elementary school in 2010-2011 academic year. Some 378 students were selected through combining methods; multistage cluster sampling and proportional stratified sampling. Two researcher-made questionnaires were used for collecting data (classroom Socio- psychological environment questionnaire with 48 items and creativity questionnaire with 18 items). Their face validity were investigated, and their reliability (0/84) and (0/76) were calculated and confirmed through Corenbach’s alpha coefficient. Descriptive statistics (frequency, percent, mean, and standard deviation) and inferential statistics (binomial test and stepwise multiple regression) were used for describing and analyzing the collected data. Result(s): The findings of the study indicate that for the fifth grade students some of the components (having teacher support, maintaining order and organizing contents) are assessed desirable, some other components (participation, mutual  interests among students, importance to work and homework, observing and applying the rules and regulations) are assessed as relatively desirable, and educational innovation was considered as undesirable component. The results of stepwise multiple regressions in the study also showed that the three components of Socio- psychological environment (educational innovation, having teacher support, and mutual interests among students) have the power of anticipating creativity. Conclusion: Sincere and warm environment and emotional learning can promote teachers and students creativity, and thus it can lead to school improvement. Since classroom environment is the main decision maker of class behavior and learning therefore, to some extent it is able to anticipate the creativity of students.