طراحی الگوی اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه با رویکرد نواورانه داده بنیاد (موردمطالعه: دانشگاه آزاد اسلامی)

محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های مدیریتی، سازمانی و صنعتی، مدیریت خلاقیت و نوآوری، خلاقیت شناسی سازمانی و مدیریتی

مهرداد غفاری زنوزی ¹ ( دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، واحد بین اللمل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی قشم، ایران )
سراج الدین محبی ² ( استادیار گروه مدیریت، واحد بین اللمل قشم، دانشگاه آزاد اسلامی قشم، ایران )
کرم اله دانشفرد ³ ( استاد گروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )

تاریخ دریافت : 1398/10/08 تاریخ پذیرش : 1400/03/26 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: دانشگاه آزاد اسلامی, ارتقای اثربخشی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهی, طراحی الگوی اثربخشی منابع انسانی, رویکرد پارادایمی داده بنیاد, نظریه سازی,

چکیده مقاله :

هدف:در این پژوهش الگوی اثربخشی منابع انسانی از منظر اعضای هیئت‌علمی در دانشگاه آزاد اسلامی آذربایجان شرقی طراحی شده است. روش: روش پژوهش آمیخته(کیفی و کمی) و رویکرد پارادایمی نظریه‌پردازی داده بنیاد در سه مرحله‌ای کدگذاری باز، محوری و انتخابی پیاده‌سازی و اجرا شده است. با توجه به‌ شرایط کفایت نمونه‌گیری و دستیابی به اشباع نظری پژوهش کیفی، هیجده نفر از میان اعضای هیئت‌علمی دارای پست‌های اجرایی دانشگاهی به‌صورت هدفمند انتخاب‌شده و با آن‌ها مصاحبه شد. در بخش کمی پژوهش جامعه آماری پژوهش شامل اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی و کارکنان اجرایی ارشد در استان آذربایجان شرقی بوده است که نمونه آماری پژوهش تعداد 230 نفر تعیین‌شده است. به‌منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته بر مبنای یافته‌های بخش کیفی استفاده‌شده است. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل داده‌های بخش کمی از آزمون‌های معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار SmartPLS استفاده‌شده است. یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که مدل‌ مفهومی حاصل‌شده از بخش کیفی در قالب مؤلفه‌های در قالب: ارائه آموزش‌های هدفمند، توسعه شایستگی‌های منابع انسانی، زمینه‌سازی برای بروز خلاقیت و نوآوری، بهره‌گیری از راهبردها و رویه‌های مناسب مدیریت دانشی و ارتقاء توان جذب منابع استراتژیک سازمانی به شکل مناسبی تدوین‌شده و از منظر آماری مورد تأیید قرارگرفته است. همچنین کارکردهای منابع انسانی دانشگاه براساس رویکرد استراتژیک و برمبنای باورها و اصول علمی به گونه نوآورانه، تحولی و آینده نگر طراحی نشده‌اند. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از تأثیر مثبت و معنادار رویکرد‌های داده بنیاد و معادلات ساختاری و تحلیل مسیر بر شکل‌گیری چارچوب طراحی الگوی اثربخشی منابع انسانی در دانشگاه است. کلید واژه‌ها: ارتقاء اثربخشی اعضای هیئت‌علمی دانشگاهی، طراحی الگوی اثربخشی منابع انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، رویکرد پارادایمی داده بنیاد، نظریه سازی.

چکیده انگلیسی:

Objective: In this study, the model of human resources effectiveness from the perspective of faculty members in the Islamic Azad University of East Azerbaijan has been designed. Method: The mixed research method (qualitative and quantitative) and the paradigmatic approach of the foundation data processing theory have been implemented and implemented in three stages of open, axial and selective coding. According to the conditions of adequacy of sampling and achieving the theoretical saturation of qualitative research, eighteen members of the faculty with academic executive positions were purposefully selected and interviewed. In the quantitative part of the research, the statistical population of the research included the faculty members of the Islamic Azad University and senior executive staff in East Azarbaijan province. The statistical sample of the research was 230 people. In order to collect data, a researcher-made questionnaire based on the findings of the qualitative section was used. Structural equation tests using SmartPLS software were used to analyze the quantitative data. Findings: The results showed that the conceptual model obtained from the qualitative part in the form of components in the form of: providing targeted training, developing human resource competencies, paving the way for creativity and innovation, using appropriate strategies and procedures of knowledge management to improve knowledge absorption and promotion An appropriate form has been developed and has been statistically confirmed. Also, the human resource functions of the university have not been designed in an innovative, transformational and forward-looking manner based on a strategic approach and based on scientific beliefs and principles. Conclusion: The results indicate a positive and significant effect of foundation data approaches and structural equations and path analysis on the formation of a model for designing a model of human resource effectiveness in the university.

منابع و مأخذ:

باقری، مسلم، عباسی، عباس، خدائی، هانیه. (1397). طراحی مدل سنجش اثربخشی دانشگاه‌های سازمانی دولتی (مورد مطالعه: مرکز علمی‌کاربردی کارخانه‌های مخابراتی ایران). مطالعات مدیریت دولتی ایران، 1(2)، 95-112.

بیضاوی، فاطمه. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر بهبود کارایی و اثربخشی در بین کارکنان دانشگاه علوم پژشکی شیراز سال96. پایان نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، دانشکده علوم انسانی،گروه مدیریت.

پورجاوید، سهیلا، علی بیگی، امیرحسین. (1391). اثربخشی تدریس اعضای هیئت‌علمی: مطالعة پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی. نامه آموزش عالی، 5(20)، 61-80.

جمشیدی، شکوفه، بقایی فهیمه، عبدالصمدی، حمیدرضا، فردمال جواد، سلطانیان علیرضا، احمدیانی عرفان. (۱۳۹۲). بررسی نظرات اعضای هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان در مورد ارزشیابی اساتید توسط دانشجویان در سال تحصیلی۹۱-۹۰. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۵ (۲)، ۳۹-۴۵.

حاتمی، حسین. (1388). ارزیابی و سنجش اثربخشی آموزش های ضمن خدمت دفتر مطالعات نیروی انسانی در ارتقاء عملکرد مدیران، هیات علمی و کارکنان واحدهای دانشگاهی منطقه‌یک دانشگاه آزاد اسلامی، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، پاییز، 2 (5)، 77 - 100.

حسین‌پور، داود، قربانی پاجی، عقیل. (1396). تأثیر راهبردهای توسعه منابع انسانی بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی اعتماد متقابل و رضایت شغلی کارکنان در سازمان ورزش و جوانان استان مازندران. پژوهش های مدیریت راهبردی، 23(65)، 45-75.

حمیدی، ناصر، حسن پور، اکبر، کیایی مجتبی، موسوی، سیدحمید. (1388). نقش مدیریت منابع انسانی در چابکی سازمانی، مدیریت صنعتی، تابستان، دوره  4 (8)،111 - 127.

خائف‌الهی، احمدعلی، معمارپور، مهدی، متقی، پیمان. (1388). ممیزی مدیریت منابع انسانی در صنعت سیمان ایران و نقش آن در بهبود بهره وری سازمانی، مدیریت فرهنگ سازمانی، بهار و تابستان، دوره 7(19)، 5 – 36.

خدیوی، اسدالله، الهوردی خان وزیری، آیدا. (1394). طراحی و تدوین الگویی برای ارزشیابی اثربخشی و عملکرد اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی. مدیریت بهره‌وری، 9(34)، 161-174.

ساعتچی، محمود. (1395). بررسی عوامل و موانع انسانی بهره وری از دیدگاه مدیران سازمان‌های مشمول قانون تأمین اجتماعی. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 10(38)، 78-117.

سیدجوادین، سیدرضا، فراحی محمدمهدی، فراحی، محمدعلی. (1387). مدیریت منابع انسانی، نگرش‌های کارکنان و توسعه مدیریت دانش در سازمان، فصلنامه علوم مدیریت ایران، بهار، دوره  3 (9)، 43 - 72 .

شجاعی، سید سعید جمالی نیکزاد منطقی غلامرضا. (1395). شناسایی عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی انسانی، پژوهش های مدیریت منابع انسانی، 8(2):24، 87-101.

شیربگی، ناصر، اسدی، محمد. (1395). ارزشیابی اثربخشی عملکرد آموزشی از دیدگاه‌ اعضای هیئت‌علمی: مطالعه‌ای کیفی. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 6(13)، 55-85.

صالحی کردآبادی، سجاد، دانشفرد، کرم الله، میرسپاسی، ناصر و مهرداد گودرزوند چگینی. (1397).  مدل نظام تامین و تعدیل منابع انسانی (کنکاشی در قانون مدیریت خدمات کشوری)، فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی، سال دهم، شماره 2 (پیاپی 32)، صص 100-125.

صحت، سعید، ایزد پناه، بهروز، قربانی پاجی، عقیل. (1398). اثر انعطاف پذیری منابع انسانی بر اثربخشی سازمانی با نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی در شرکت‌ بیمه ایران. مدیریت بهره‌وری، 13(1):48، 143-180.

عبدی، حمید، نصر احمدرضا، میرشاه جعفری سیدابراهیم، ربیعی مهدی. (1390). رابطه دانش فراشناختی و میزان اثربخشی تدریس اعضای هیات علمی دانشگاه‌های دولتی، اندیشه‌های نوین تربیتی، 7 (2)، 84 - 106.

غلامی، علیرضا. (1388). عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی کاری درسازمان، توسعه انسانی پلیس، مرداد و شهریور، 6 (24)،80 -100.

کشته‌گر، عبدالعلی، شکوهی، جواد. (1394). تبیین رابطه بین سیستم های اطلاعات منابع انسانی و اثربخشی مدیریت منابع انسانی. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 8(29)، 131-152. doi: 10.22111/jmr.2015.2311

محدثی، حمیده، فیضی آرام، سالم صافی، رضا. (۱۳۹۰). بررسی مقایسه‌ای شاخص‌های تدریس اثربخش از دیدگاه اعضا هیئت‌علمی و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه. مجله پرستاری و مامایی ارومیه، ۹ (۶)، 33-45.

وفاخواه، شادی (1397) تحلیل تأثیر گونه‌های فرهنگ (مدل هافستد) بر فرایندهای مدیریت منابع انسانی در مدل استاندارد مدیریت پروژه PMBOK، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، سال دهم، شماره 2 (پیاپی 32)، 1-25.

هدایت زاده، حسام الدین و رضا صدیقی چهاربرج. (۱۳۹۳). رفع موانع اثربخشی منابع انسانی سازمانها در ایران، اولین کنفرانس اقتصاد و مدیریت کاربردی با رویکرد ملی، بابلسر، شرکت پژوهشی طرود شمال.

Agrawal, A. (2017). HRM Effectiveness through E-HRM. Paper presented at the National Conference on “Contemporary Issues in Management & Entrepreneurship” 04th March, 2017 Jointly organized by The Confederation of Indian Industry (CII).

Ahmad, S., Schroeder, R. G., & Sinha, K. K. (2003). The role of infrastructure practices in the effectiveness of JIT practices: implications for plant competitiveness. Journal of Engineering and Technology management, 20(3), 161-191.

Atkins, L., & Murphy, L. (2019). Panel: Peer-Based Faculty Evaluation v. Student Evaluation of Teaching. Journal of Collective Bargaining in the Academy, (14), 57.

Caligiuri, P. (2014). Many moving parts: Factors influencing the effectiveness of HRM practices designed to improve knowledge transfer within MNCs. Journal of International Business Studies, 45(1), 63-72.

Carly N. Cook, R.W. Carter, and Hockings, M (2015). Measuring the accuracy of management effectiveness evaluations of protected areas. Journal of Environmental Management, Volume 139, 15 June 2014, Pages 164-171

Chadwick, C., & Li, P. (2018). HR systems, HR departments, and perceived establishment labor productivity. Human Resource Management, 57(6), 1415-1428.

Colakoglu, S., Lepak, D. P., & Hong, Y. (2006). Measuring HRM effectiveness: Considering multiple stakeholders in a global context. Human Resource Management Review, 16(2), 209-218. doi:https://doi.org/10.1016/j.hrmr.2006.03.003

Collings, D. G., Wood, G. T., & Szamosi, L. T. (2018). Human resource management: A critical approach Human Resource Management, 1-23: Routledge.

Delaney, J. T., & Huselid, M. A. (1996). The impact of human resource management practices on perceptions of organizational performance. Academy of Management journal, 39(4), 949-969.

Gardner, A. K., Timberlake, M. D., & Dunkin, B. J. (2019). Faculty development for the operating room: an examination of the effectiveness of an intraoperative teaching course for surgeons. Annals of surgery, 269(1), 184-190.

Gefen, D., & Straub, D. W. (2005). A practical guide to factorial validity using PLS-Graph: tutorial and annotated example. Communications of the AIS, 16, 91–109.

Henseler, J., Hubona, G., Ray, P., (2016). Using PLS path modeling in new technology research: updated guidelines. Ind. Manag. Data Syst. 116 (1), 2e20. https:// doi.org/10.1108/IMDS-09-2015-0382.

Henseler, J., Ringle, C., Sarstedt, M., (2015) A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. J. Acad. Mark. Sci. 43 (1), 115e135. https://doi.org/10.1007/s11747-014-0403-8.

Henseler, J., Sarstedt, M., (2013) Goodness-of-fit indices for partial least squares path modeling. Comput. Stat. 28 (2), 565e580. https://doi.org/10.1007/s00180-012- 0317-1.

Huselid, M. A., Jackson, S. E., & Schuler, R. S. (1997). Technical and strategic human resources management effectiveness as determinants of firm performance. Academy of Management journal, 40(1), 171-188.

Jamrog, J. J., & Overholt, M. H. (2004). Measuring HR and organizational effectiveness. Employment Relations Today, 31(2), 33.

Kane, B., Crawford, J., & Grant, D. (1999). Barriers to effective HRM. International Journal of Manpower, 20(8), 494-516.

Metz, D., Ilies, L., & Hörmann, B. O. (2018). The Impact Of Human Resources Management System Effectiveness On Performance. The Annala of the university of Orasia, 471.

Mittal, G., Negi, G., Kalra, J., Das, S., Agarwal, N., & Singh, R. (2019). Effectiveness of an Integrated Teaching Module in the Undergraduate Medical Curriculum. Journal of Research in Medical Education & Ethics, 9(1), 35-38.

Olson, E. M., Slater, S. F., Hult, G. T. M., & Olson, K. M. (2018). The application of human resource management policies within the marketing organization: The impact on business and marketing strategy implementation. Industrial Marketing Management, 69, 62-73. doi:https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2018.01.029.

Pifer, M. J., Baker, V. L., & Lunsford, L. G. (2019). Culture, colleagues, and leadership: The academic department as a location of faculty experiences in liberal arts colleges. The Review of Higher Education, 42(2), 537-564.

Sulochana, K., & Sajeewanie, T. (2017). The Impact of HRIS on HRM Effectiveness: A Study in Large Scale Group of Company in Sri Lanka. Human Resource Management Journal, 3(1).

Van Beurden, J., Van Veldhoven, M., & Van De Voorde, K. (2018). When are HR Practices Effective for Job Performance? The Role of Employee HR Effectiveness Ratings. Paper presented at the Academy of Management Proceedings.