بازیگردانان دانشگاهی به عنوان عاملانی خلاق ؛ حلقه مفقوده‌ی چرخه خلاقیت در آموزش عالی ایران
محورهای موضوعی : خلاقیت و نوآوری از جنبه‏های روان‏شناختی، علوم شناختی، علوم تربیتی و آموزشی (خلاقیت شناسی روان‏شناختی، خلاقیت شناسی پرورشی)
زهرا رشیدی
1
(
استادیار گروه نوآوری آموزشی و درسی ، موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی
)
کلید واژه: خلاقیت, بازیگردانان دانشگاهی(اعضای هیات علمی), آموزش عالی ایران,
چکیده مقاله :
زمینه: دانشگاه به عنوان یک نهاد اجتماعی، مسئول شکوفایی استعدادها، خلاقیت‌ها، توانمندی هر چه بیشتر نیروی انسانی دانشگاهی و فراهم کردن میدان برای بروز عاملیت تک تک افراد جامعه است. هدف: این مطالعه با هدف واکاوی تجربیات بازیگردانان دانشگاهی (اعضای هیات علمی) به عنوان عاملانی خلّاق؛ حلقه مفقوده‌ی چرخه خلاقیت در نظام آموزش عالی ایران صورت گرفت. روش: این پژوهش درپارادایم تفسیری با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت‌کنندگان شامل 19 عضو هیات علمی دانشگاه‌های جامع شهر تهران که به صورت هدفمند و با استفاده از راهبردهای نمونه‌گزینی با حداکثر تنوع انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مصاحبه عمیق بدون ساختار و جهت تحلیل داده‌ها از راهبرد هفت مرحله‌ای کلایزی استفاده شد. یافته‌ها:تحلیل داده‌های مصاحبه به ایجاد یک مقوله اصلیخلاقیت اعضای هیات علمی و دو مقوله فرعی که شامل عواملسازمانی و فردی انجامید. در حوزه عوامل سازمانی آنچه باعث مشغولیت ذهنی و عدم بروز خلاقیت؛ مشکلات مربوط به قوانین و زیر ساخت‌ها،ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و مدیریت ناکارآمداست و در حوزه عوامل فردی؛ خلق و خو، انگیزش، ذهن فعال ودانش و تخصص است. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه بر مسایل پیش‌روی مغفول ماندن نقش عاملیت و جایگاه فرد در ساختار آموزش عالی ایران که موجب عدم بروز خلاقیت و شکوفایی استعدادها می‌شود، تاکید می‌کند.رشد و ظهور خلاقیت مستلزم وجود چند عامل به هم پیوسته مانند تمرکززدایی، استقلال دانشگاهی، تغییر سیاست فرهنگی به گونه‌ای که تنوع فرهنگی، قومی و جنسیتی بعنوان سرمایه فرهنگی تلقی شود.
Background: University as A Social Institution Is Responsible for The Development of Talents, Creativity, And the More Ability of Academic Staff, And Setting the Stage for The Embodiment of Each Individual's Agency in Society. Purpose: The purpose of this study was to reflection the experiences of academic stakeholders (faculty members) as creative agent, missing elements if creative cycle in the higher education system of Iran. Method: This research was designed in the interpretivism paradigm and qualitative approach using phenomenological method. The data collection tool was a deep, unstructured interview. Participants included 19 faculty members from Tehran Comprehensive Universities who were selected purposefully and using selective strategies with maximum diversity. The data were analyzed using unstructured deep interviews and the data were analyzed using a seven-stage Colaizzi’s strategy. Findings: Analysis of interview data to create a main category of faculty creativity and two sub-categories that included "organizational and individual" factors. In organizational factors, what causes mental activity and lack of creativity; issues related to laws and infrastructures, organizational structure, organizational culture, and inefficient management, are in the domain of individual factors, mood, motivation, active mind, and knowledge and expertise. Conclusion: The results of this study emphasize the underlying issues of neglecting the role of agency and position of the individual in the structure of higher education in Iran, which leads to the lack of creativity and prosperity of talents. The advent of creativity requires the existence of several interconnected factors such as decentralization, academic independence, change cultural politics in such a way that cultural, ethnic and gender diversity are considered as cultural capital.
اجتهادی، مصطفی و داودی، رسول.(1386). آسیب‌شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه‌های پنجساله توسعه بخش آموزش عالی به منظور ارائه راهبردهای مناسب. فصلنامه دانش و پژوهش در علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان،15،1-24.
حاجی آقا، پروین؛ علم بیگی، امیر؛ پیش‌بین، سید احمدرضاو جلیلیان، سارا .( 1397) . ارائه مدلی برای توسعه خلاقیت فردی و سازمانی بر مبنای نقش پیوند شبکه اجتماعی و تعهد سازمانی کارشناسان ترویج کشاورزی استان اصفهان.فصلنامه علمی –پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،8(2)،113-146.
حسینی، معصومه وصادقی، طاهره.(1389). عوامل مؤثر بر خلاقیت و نوآوری اعضای هیئت علمی و ارایه راهکار به منظور ارتقاء. مجله راهبردهای آموزش،3(1)،1-6.
رشیدی، زهرا.(1397). شناسایی چالش‌های توسعه اجتماعی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های جامع شهر تهران: واکاوی پدیده زورگویی. مجله علمی پژوهشی مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، 7(3)،89-115.
رضایی صوفی، مرتضی. (1393). ارتباط بین فرهنگ سازمانی با خلاقیت و بهره‌وری اعضای هیئت علمی تربیت بدنی پیام نور کشور. فصلنامه پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 3(11)، 85-94.
ستوده اصل، نعمت؛ قربانی، راهب؛ حاجی آقا جانی ، سعید؛ رشیدی پور، علی.(1391). بررسی رضایت شغلی و عوامل مؤثر بر آن در اعضا هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی سمنان. نشریه کومش،14(2)،232-239.
شریف‌زاده، مظفر؛ صفری، ثنا ؛ حیدری، امیر.(1396). برازش و تحلیل مسیر مدل مدیریت دانش و نقش آن بر خلاقیت اعضای هیئت علمی (مورد مطالعه: دانشگاه‌های مجری آموزش از دور). دو ماهنامه علمی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی ، 10(3)، 172-179.
شعبانی، مرتضی؛ ملکی، حسن؛ عباسپور، عباس؛ سعدی‌پور، اسماعیل. (1397). طراحی مدل برنامه درسی مبتنی بر خلاقیت در دانشگاه سازمانی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی ،15(31)، 62-78.
شیربگی، ناصر؛ قادرزاده، امید؛ تمسکی، مریم.(1394). درک و تجربه اعضای هیئت علمی از فرایند آشنا سازی بدو استخدام و روزهای اول کار . فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی ،7(2)، 179-207.
صفری، ثنا؛ شریف‌زاده، مظفر؛ سرمدی، محمدرضا؛ فرج اللهی، مهران .(1395). طراحی الگوی مدیریت دانش با تأکید بر خلاقیت و بهسازی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های مجری آموزش از دور. دو ماهنامه علمی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9(4)، 315-327.
فاضلی، نعمت الله.(1396).فرهنگ و دانشگاه.تهران: ثالث.
فاضلی، نعمت‌الله.(1392).آسیب‌شناسی نظام آموزش عالی در ایران. تهران: مرکزدائره المعارف بزرگ اسلامی.
فراستخواه ، مقصود.(1396). روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی (با تاکید بر نظریه برپایه) گراندد تئوریGTM.تهران: آگاه.
فراستخواه، مقصود و منیعی، رضا. (1393). عوامل مؤثر بر مشارکت اعضای هیئت علمی در سیاست‌گذاری آموزش عالی و برنامه ریزی دانشگاهی، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی .20(4)،29-53.
فراستخواه، مقصود.(1391).ارزیابی کیفیت آموزش عالی ایران:کاربردی از نظریه مبنایی. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
فراستخواه، مقصود.(1396). گاه و بیگاهی دانشگاه در ایران.تهران: آگاه.
فکوهی، ناصر.(1396). دانشگاهی که بود: تاملاتی درباره دانشگاه، دانشگاهیان و دانشجویان. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
قاسمی، مجید و صالحی، کیوان.(1396). بازنمایی موانع و چالش‌های رشد و بالندگی اعضای هیئت علمی جدیدالاستخدام.فصلنامه آموزش و توسعه منابع انسانی، 4(13)،1-25.
گنجی، کامران؛ تقوی، سعیده؛ عظیمی، فتانه.(1394). فراتحلیل متغیرهای همبسته با خلاقیت. فصلنامه علمی- پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی 4(4)،1-49.
محبی امین، سکینه و ربیعی،مهدی.(1394).نظریه زمینه‌ای تدریس خلاق: رویکردی فرهنگی به تدریس در آموزش عالی. فصلنامه علمی و پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،5(2)،25-53.
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان.(1395). تبیین پدیده نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی از منظر نخبگان دانشگاهی: مطالعه‌ای با رویکرد پدیدار شناختی. مجله راهبرد، 25(79)،227-258.
مقدمی، معصومه و رشیدی، ذوالفقار.(1396).رابطه بین سبک‌های یادگیری با خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد گروه علوم تربیتی، روان‌شناسی و علوم اجتماعی واحد رودهن. فصلنامه علمی - پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی،7 (2)،1-38.
منادی، مرتضی.(1394). فرا تحلیلی در خصوص مسئله شکل‌گیری سوژه و اهمیت آن در آموزش عالی.فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران،7(1)،1-41.
نورشاهی، نسرین.(1395). بررسی ابعاد فرسودگی شغلی و عوامل مؤثر بر آن در میان اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم پژوهش‌های و فناوری و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع آن.تهران: موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی.
Akgunduz, Y., Alkan, C., & Gök, Ö. A. (2018). Perceived organizational support, employee creativity and proactive personality: The mediating effect of meaning of work. Journal of Hospitality and Tourism Management, 34, 105-114.
Ali Taha, V., Sirkova, M., & Ferencova, M. (2016). The impact of organizational culture on creativity and innovation. Polish journal of management studies, 14(1).7-17.
Belbin, R. M. (2012). Management teams. Routledge.
Bland, C. J., Wersal, L., VanLoy, W., & Jacott, W. (2002). Evaluating faculty performance: a systematically designed and assessed approach. Academic medicine, 77(1), 15-30.
Cocu, A., Pecheanu, E., & Susnea, I. (2015). Stimulating creativity through collaboration in an innovation laboratory. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 182, 173-178.
Harari, M. B., Reaves, A. C., & Viswesvaran, C. (2016). Creative and innovative performance: A meta-analysis of relationships with task, citizenship, and counterproductive job performance dimensions. European Journal of Work and Organizational Psychology, 25(4), 495-511.
Huang, L., Krasikova, D. V., & Liu, D. (2016). I can do it, so can you: The role of leader creative self-efficacy in facilitating follower creativity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 132, 49-62.
Hughes, D. J., Lee, A., Tian, A. W., Newman, A., & Legood, A. (2018). Leadership, creativity, and innovation: A critical review and practical recommendations. The Leadership Quarterly, 29(5), 549-569.
Hussain, H. K., Talib, N. A., & Shah, I. M. (2014). Exploring the impact of transformational leadership on process innovation and product innovation: A case of Iraqi public universities. Asian Social Science, 10(21), 168-174
Kaufman, C. J., & Sternberg, J. R. (2010). The Cambridge Handbook of Creativity. London: Cambridge University Press.
Zennouche, M., Zhang, J., & Wang, B. W. (2014). Factors influencing innovation at individual, group and organizational levels: a content analysis. International Journal of Information Systems and Change Management, 7(1), 23-42.
Mohammadi, M., Yeganeh, E. M., & Rad, T. D. (2010). The Relationship between Faculty Members’ Perception of Organizational Culture Types and their Preferences for Instruction and Counselling in Iranian College of Education and Psychology. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 1841-1848.
Morrow, R., Rodriguez, A. & King, N. (2015). Colaizzi’s descriptive phenomenological method. The Psychologist, 28(8), 643-644.
Potter, E. M. (2013). Perceptions of Creativity among Faculty in Higher Education
Singh, R. K., & Chaudhary, P. (2018). Measuring impact of organizational culture on creativity in higher education. Quality Assurance in Education, 26(4), 410-422.
Shapira, O., & Liberman, N. (2009). An easy way to increase creativity. Scientific American (Mind Matters), 21.
Wirihana, L., Welch, A., Williamson, M., Christensen, M., Bakon, S., & Craft, J. (2018). Using Colaizzi’s method of data analysis to explore the experiences of nurse academics teaching on satellite campuses. Nurse Researcher (2014+), 25(4), 30.
_||_
