مطالعه تطبیقی آثار حقوقی و جزایی شهادت زور در فقه امامیه، حقوق ایران و مصر
محورهای موضوعی : دستاوردهای نوین در حقوق عمومی
سیدمحمد ابراهیمی
1
(دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی،دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
محمد رسول آهنگران
2
(استادگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی، قم، ایران)
سید ابوالقاسم نقیبی
3
(دانشیار گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشگاه شهیدمطهری، نهران، ایران)
کلید واژه: سایر مجازاتها, شهادت زور, مجازات تشهیر, آثار شهادت زور,
چکیده مقاله :
چکیده شهادت به عنوان دلیل اثبات دعوا، وجه مشترک نظامات فقه و حقوق ایران و مصر است که اگر دچار آفت تزویر گردد، موجد آثار متعددی از جمله، ناحق کردن حقوق عمومی و بی نظمی قضایی خواهد بود بدین لحاظ ضروری است در صدد پیشگیری از آن برآمده و از طریق شناخت تطبیقی آثار فقهی، حقوقی و جزایی آن در نظامات فقه امامیه و حقوق ایران و مصر و معرفی نقاط ضعف و قوت هر یک از آنها به این هدف مهم، نائل گردید. یافته های تحقیق حاضر که به صورت تطبیقی برای اولین بار و به روش توصیفی- تحلیلی صورت گرفته نشان می دهد شهادت زور در فقه امامیه و حقوق ایران و مصر، آثار مشترکی بر آن مترتب است که برای قبل از صدور حکم می توان عدم ترتب اثر آن و مجازات شاهد زور و برای بعد از صدور حکم، نقض حکم، جبران خسارت مشهود علیه، اعاده دادرسی و مجازات های متناسب با جرم حاصل از شهادت زور که در فقه و حقوق ایران تعزیر، حدود و قصاص و دیات و در حقوق مصر مجازاتهای متناسب با جرائم جنحه، خلاف و جنایت را نتیجه گیری نمود. دیگر یافته تطبیقی این پژوهش، توجه ویژه فقه امامیه به مجازات تشهیر و نیز پرداختن به مباحث حقوق خانواده نظیر طلاق و ازدواج است که از نقاط قوت این نظام حقوقی بر شمرده شده و خلاء این آثار مثبت در حقوق ایران و مصر از نواقص و نقاط ضعف دو نظام یاد شده، نتیجه گیری گردیده است.
AbstractTestimony as a proof of a lawsuit is a common feature of the jurisprudence and law systems of Iran and Egypt. And through the comparative understanding of its jurisprudential, legal and penal works in the Imami jurisprudence systems and the laws of Iran and Egypt and introducing the weaknesses and strengths of each of them, this important goal was achieved.The findings of the present research, which was conducted in a comparative manner for the first time and in a descriptive-analytical method, show that forced martyrdom in Imamiyyah jurisprudence and Iranian and Egyptian law has common effects, which can be used to determine the order of effect before issuing a verdict. It and the punishment of a witness by force and for after the issuance of the verdict, violation of the verdict, compensation for damages, resumption of proceedings and the punishments corresponding to the crime resulting from the witnessing by force, which in Iranian jurisprudence and law are ta'zir, hudud, retribution and diat, and in Egyptian law, the punishments are proportional to It concluded misdemeanor crimes. Another comparative finding of this research is the special attention of Imami jurisprudence to the punishment of defamation as well as dealing with family law issues such as divorce and marriage, which are considered to be one of the strengths of this legal system, and the absence of these positive works in the laws of Iran and Egypt is one of the shortcomings and weaknesses. The two mentioned systems have been concluded.
_|-قرآن کریم
الف- کتب فارسی
2 -ابوالحسنی، سمانه، )1394ش(، آخرین اصالحات و الحاقات حقوقی و کیفری، تهران، آالقلم. چاپ اول.
3 -بروجردی، حسین، )1429ق(، منبع فقه شیعه، انتشارات فرهنگ سبز، چاپ اول.
4 -بوشهری، جعفر، )1387 ،)حقوق جزا )اصول و مسائل(، تهران، شرکت سهامی انتشار.
5 -جعفری لنگرودی، محمد جعفر، )1378 ،)ترمینولوژی حقوق، تهران، نشر گنج دانش.
6 -دهخدا، علی اکبر، )1377 ،)لغتنامه دهخدا، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
7 -شاملو احمدی، محمدحسین، )1380 ،)فرهنگ اصطالحات و عناوین جزایی، تهران، نشر دادیار.
8 -شاهرودی، محمود، )1426ق(، فرهنگ فقه مذهب اهل بیت)ع(، قم، دائره المعارف فقه اسالمی.
9 -شعرانی، ابوالحسن، )1367 ،)ترجمه تبصره المتعلمین عالمه حلی، تهران، چاپ اسالمیه.
10 -کاتوزیان، ناصر، )1386 ،)الزامهای خارج از قرار داد، تهران، دانشگاه تهران، چاپ هشتم.
11 -مکارم شیرازی، ناصر، )1374 ،)تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب االسالمیه، چاپ اول.
کتب عربی
12 -ابن ادریس عجلی حلی، محمد، )1410ق(، السرائر، قم، موسسه نشر اسالمی جامعه مدرسین.
13 -ابن فارس، احمد، )1399ق(، مقاییس اللغه، قم، دار الفکر.
14 -ابن منظور، جمال الدین محمدبن مکرم، )1414ق(، لسان العرب، بیروت، دار صار، چاپ سوم.
15 -السنهوری، عبدالرزاق احمد، )1956م(، الوسیط، دار النشر للجامعات المصریه.
16 -حر عاملی، محمد بن حسن، )1432ق(، وسائل الشیعه، قم، موسسه النشر االسالمی.
17 -حلی، عالمه، حسن بن یوسف، )1422ق(، تحریراالحکام الشرعیه، قم، انتشارات اسالمی.
18 -حلی، محقق، جعفربن حسن، )1410ق(، المختصر النافع فی فقه االمامیه، تهران، موسسه بعثت.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال دوم، شماره هفتم، پاییز1402
97
19 -خمینی، سید روح اله، )1384 ،)تحریرالوسیله، قم، دفتر انتشارات اسالمی.
20 -خویی، سید ابوالقاسم، )1428ق(، القضاء و الشهادات، قم، مکتبه االمام الخویی.
21 -خویی، سید ابوالقاسم، )1390ق(، مبانی تکمله المنهاج، بغداد، جامعه بغداد.
22 -راغب اصفهانی، حسین بن محمد، )1362 ،)مفردات الفاظ قرآن، تهران، کتابفروشی مرتضوی.
23 -روحانی، سیدمحمدصادق، )1387 ،)فقه الصادق، قم، انتشارات شروق.
24 -سبحانی،جعفر، )1418ق(، نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه االسالمیه، قم، امام الصادق)ع(.
25 -شهید اول، محمد بن مکی عاملی، )1412ق(، الدروس، قم، موسسه النشر االسالمی.
26 -شهید اول، محمد بن مکی عاملی )بی تا(، القواعد و الفوائد، قم، مکتبه المفید.
27 -شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی جبعی، )1414ق(، مسالک االفهام، قم، موسسه المعارف االسالمیه.
28 -صدوق، علی بن بابویه، )1413ق(، من ال یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسالمی.
29 -طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، )بی تا(، المبسوط فی الفقه االمامیه، تهران، المرتضویه.
30 -طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، )1417ق(، الخالف، قم، دفتر انتشارات اسالمی.
31 -طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن، )1417ق(، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم، نشر اسالمی.
32 -طباطبائی حائری، سیدعلی، )1409ق(، شرح الصغیر فی شرح المختصرالنافع، قم، نشرمکتبه المرعشی.
33 -طباطبایی حکیم، سید محسن، )1381ق(، مستمسک العروه الوثقی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
34 -عبدالمالک، جندی، )1349ق(، الموسوعه الجنائیه، بیروت، داراالحیاء لتراث العربی.
35 -عوده، عبدالقادر، )1413ق(، التشریع الجنایی مقارنا بالقانون الوضعی، بیروت، موسسه الرساله.
36 -فاضل لنکرانی، محمد، )1414ق(، تفصیل الشریعه )االجتهاد و التقلید(، قم، موسسه نشر اسالمی.
37 -فاضل مقداد، مقدادبن عبداله، )1403ق(، نضد القواعد الفقهیه علی مذاهب االمامیه، قم، انتشارات مرعشی.
38 -فاضل هندی، محمد بن حسن، )1416ق(، کشف اللثام و االبهام، قم ، موسسه نشر اسالمی.
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال دوم، شماره هفتم، پاییز1402
98
39 -فراهیدی، خلیل بن احمد، )1425ق(، کتاب العین، قم ، اسوه.
40 -فیض کاشانی، محمد محسن، )1401ق(، مفاتیح الشریعه، قم، انتشارات مرعشی.
31 -فیومی، احمد بن حمد، )1405ق(، المصباح المنیر، قم، دارالهجره.
42 -قلعجی، محمد، )1405ق(، معجم لغه الفقهاء، بیروت، دار النفائس و النشر، چاپ اول.
43 -کلینی، محمد بن یعقوب، )1411ق(، اصول الکافی، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
44 -مجلسی اصفهانی، محمد تقی، ) 1406ق(، روضه المتقن، قم، موسسه فرهنگی اسالمی کوشانپور.
45 -معلوف، لویس، )1385 ،)فرهنگ جامع نوین، تهران، کتابفروشی اسالم.
46 -مفید، محمد بن محمدنعمان، )1410ق(، المقنعه، قم، موسسه النشر االسالمی،
47 -نجفی، محمد حسن، )1408ق(، جواهر الکالم، تهران، دارالکتب االسالمیه.
48 -نراقی، مال احمد، )1419ق(، مستندالشیعه فی احکام الشریعه، قم، موسسه آل البیت الحیاء التراث.
ب- مقاالت
49 -زمانی، لیال ؛ ایوبی، حسین؛ توالیی، علی، تشهیر شاهد زور، فقه و مبانی حقوق اسالمی،)1390ش(، 2 ، سال 44( ،پاییز و
زمستان(.
50 -شجاعی، صدیقه بیگم، آهنگران، محمد رسول، روحانی مقدم، محمد، جایگاه تشهیر رسانه ای در مبارزه با مفاسد اقتصادی،
رهیافت، )1398ش(، 49 ،سال 13( ،زمستان(.
51 -مرتاضی، موسوی رکنی، ساریخانی، ملک افضلی، بررسی معنا شناختی شهادت زور و ضرورت معرفی عمومی مرتکب
آن در فقه مذاهب خمسه، پژوهشهای فقه و حقوق اسالمی، )1393ش( 35 ، سال دهم، )بهار(.|_
