اثر تمرین یوگا با دمبل همراه مکمل اسپیرولینا بر آنزیم‌های کبدی زنان سالمند بوشهر

محورهای موضوعی : فعالیت بدنی و تندرستی

محدثه بندرریگی ¹ , سعید شاکریان ² , روح الله رنجبر ³ , صادق عبدالهی ⁴

1 - دانشکده تربیت‌بدنی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 - دانشکده تربیت‌بدنی دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - دانشکده تربیت‌بدنی دانشگاه شهید چمران اهواز
4 - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان

تاریخ دریافت : 1402/05/11 تاریخ پذیرش : 1402/06/09 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: یوگا, زنان, دمبل, آنزیم‌های کبدی, سالمند,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تمرین یوگا با دمبل هم‌زمان با مصرف مکمل اسپیرولینا بر آنزیم‌های کبدی در زنان سالمند چاق است.مواد و روش: این مطالعه که از نوع کاربردی و نیمه‌تجربی است بر روی 40 زن سالمند که به طور تصادفی به چهار گروه مساوی تقسیم شدند، صورت گرفت. سپس پس از انجام آزمایش‌های اولیه به‌عنوان پیش‌آزمون، به گروه‌های مکمل و تمرین +مکمل برای مصرف روزانه کپسول‌های 500 میلی‌گرمی اسپیرولینا به تعداد سه وعده، تقسیم شدند؛ لذا تمرینات به مدت 8 هفته (سه جلسه در هفته) و میانگین 60 دقیقه انجام شد؛ بنابراین بعد از اتمام 8 هفته مجدد آزمایش‌ها تکرار شدند که برای تجزیه‌وتحلیل آماری آنها از آزمون تی همبسته و کوواریانس با سطح معنی‌داری 0.05 > P استفاده شد.یافته‌ها: تحقیق حاضر بر روی زنان سالمند با میانگین سنی (65-60) نشان داد، انجام یوگا با دمبل همراه با مصرف مکمل اسپیرولینا منجر به کاهش معناداری در آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) در گروه تمرین ((0.003> P), ALT=(0.003> P)= AST) و گروه تمرین/مکمل (0001/0> P) ALT= , ( (001/0> P)= (AST شد؛ ولی تفاوت معنی‌داری در گروه کنترل ((0.82=P) ,ALT= (0.82=P) AST =) و گروه مکمل بدون تمرین ((0.21=P), ALT=(0.21=P)=AST) مشاهده نشد.نتیجه‌گیری: طبق نتایج مطالعه حاضر، به نظر می‌رسد مصرف مکمل اسپیرولینا هم‌زمان با تمرینات یوگا با دمبل می‌تواند بر آنزیم‌های کبدی اثرات مثبت بگذارد؛ بنابراین به مربیان ورزشی برای بهبود وضعیت سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های کبدی در افراد سالمند پیشنهاد می‌شود.

چکیده انگلیسی:

A B S T R A C TObjectives: The purpose of this study is to investigate the effect of yoga with dumbbells at the same time as taking spirulina supplements on liver enzymes in obese elderly women.Methods & Materials: This study, which is applied and semi-experimental, was conducted on 40 elderly women who were randomly divided into four equal groups. Then, after performing the initial tests as a pre-test, they were divided into supplement and exercise + supplement groups for daily consumption of 500 mg spirulina capsules in three servings. Therefore, the exercises were performed for 8 weeks (three sessions per week) and an average of 60 minutes. Therefore, after the completion of 8 weeks, the experiments were repeated, and for their statistical analysis, correlation and covariance t-tests were used with a significance level of P < 0.05.Results: The current research on elderly women with an average age of 60-65 showed that doing yoga with dumbbells along with spirulina supplementation led to a significant decrease in aspartate aminotransferase (AST) and alanine aminotransferase (ALT) enzymes in the exercise group) AST)=P ،(003/0>ALT=)p(003/0>) and exercise/supplement group (ALT= (P>0.0001), AST= (P>0.001); but Significant difference in the control group (AST=(P=0.82), ALT=(P=0.82)) and supplement group without training (AST=(P=0.21), ALT=(P=0.21)) was not observed.Conclusion: According to the results of the present study, it seems that taking spirulina supplements at the same time as yoga exercises with dumbbells can have positive effects on liver enzymes; Therefore, it is suggested to sports trainers to improve health status and prevent liver diseases in elderly people.

متن کامل:



 

 

 

 

 

 

اثر تمرین یوگا با دمبل همراه مکمل اسپیرولینا بر آنزیم‌های کبدی زنان سالمند

محدثه بندرریگی1*، سعید شاکریان2، روح‌الله رنجبر2، صادق عبدالهی3

 

1- کارشناسی ارشد، دانشکده تربیت بدنی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2- استادیار، گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3- استادیار معاونت تربیت بدنی و سلامت؛ اداره کل آموزش و پرورش؛ بوشهر؛ ایران

 

* نویسنده مسئول: محدثه بندرریگی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

ایمیل: m- [e-mail]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چكيده

هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تمرین یوگا با دمبل هم‌زمان با مصرف مکمل اسپیرولینا بر آنزیم‌های کبدی در زنان سالمند است.

روش بررسی: این مطالعه که از نوع كاربردي و نیمه‌تجربی است بر روی 40 زن سالمند با میانگین سنی (65-60) و همچنین شاخص توده بدنی 30-25 که به طور تصادفی به چهار گروه مساوی(کنترل، مکمل، تمرین+ دارونما و تمرین + مکمل)  تقسیم شدند، صورت گرفت. لذا تمرینات به مدت 8 هفته (سه جلسه در هفته) و میانگین 60 دقیقه انجام شدند. همچنین3 عدد کپسول اسپیرولینا 500 میلی گرمی سه بار در روز به مدت 8 هفته به گروه‌های مربوطه داده شد. سپس آزمایش های (آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز و آلانین آمینوترانسفراز )) به‌عنوان پیش‌آزمون و پس آزمون انجام داده شد، که برای تجزیه‌وتحلیل آماری آنها از آزمون تی همبسته و کوواریانس با سطح معنی‌داری 05/0 ≥P استفاده شد.

یافته‌ها: تحقیق حاضر نشان داد انجام یوگا با دمبل همراه با مصرف مکمل اسپیرولینا منجر به کاهش معناداری در آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) در گروه تمرین ((003/0> P), ALT=(003/0> P)= AST) و گروه تمرین/مکمل (0001/0> P) ALT= , ( (001/0> P)= (AST شد؛ که بنابراین با وجود تاثیر معنادار هر دو روش تمرین و تمرین به همراه مصرف مکمل، استفاده از مکمل اسپیرولینا در کنار تمرین کاهش معنادار (02/0p < ) بیشتری را به نسبت تمرین به تنهایی هم در   ALTو هم در AST ایجاد کرد. ولی تفاوت معنی‌داری در گروه کنترل ((82/0=P) ,ALT= (82/0=P) AST =)  و گروه مکمل بدون تمرین ((21/0=P), ALT=(21/0=P)=AST)  مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: طبق نتایج مطالعه حاضر، به نظر می‌رسد مصرف مکمل اسپیرولینا هم‌زمان با تمرینات یوگا با دمبل می‌تواند بر آنزیم‌های کبدی اثرات مثبت بگذارد؛ بنابراین به مربیان ورزشی برای بهبود وضعیت سلامتی و پیشگیری از بیماری‌های کبدی در افراد سالمند پیشنهاد می‌شود.      

کلیدواژه‌ها: سالمند؛ یوگا؛ دمبل؛ آنزیم‌های کبدی؛ زنان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The effect of yoga exercise with dumbbells along with spirulina supplement on liver enzymes of elderly Bushehr women

 Mohadeseh Bandarrigi*1, Saeid Shakarian2*, Ruhollah Ranjbar2, Sadegh Abdollahi3 

 

1. MSc, Faculty of Physical Education Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

2. Assistant Professor, Department of Exercise Physiology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

3. Assistant Professor of Physical Education and Health; Department of Education; Bushehr; Iran

*Corresponding Author: Mohadeseh Bandarrigi, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran. E-mail: m- [e-mail]

 

 

A B S T R A C T

Objectives: The purpose of this study is to investigate the effect of yoga with dumbbells at the same time as taking spirulina supplements on liver enzymes in obese elderly women.

Methods & Materials: This study, which is applied and semi-experimental, was conducted on 40 elderly women who were randomly divided into four equal groups. Then, after performing the initial tests as a pre-test, they were divided into supplement and exercise + supplement groups for daily consumption of 500 mg spirulina capsules in three servings. Therefore, the exercises were performed for 8 weeks (three sessions per week) and an average of 60 minutes. Therefore, after the completion of 8 weeks, the experiments were repeated, and for their statistical analysis, correlation and covariance t-tests were used with a significance level of P < 0.05.

Results: The current research on elderly women with an average age of 60-65 showed that doing yoga with dumbbells along with spirulina supplementation led to a significant decrease in aspartate aminotransferase (AST) and alanine aminotransferase (ALT) enzymes in the exercise group) AST)=P ،(003/0>ALT=)p(003/0>) and exercise/supplement group (ALT= (P>0.0001), AST= (P>0.001); but Significant difference in the control group (AST=(P=0.82), ALT=(P=0.82)) and supplement group without training (AST=(P=0.21), ALT=(P=0.21)) was not observed.

Conclusion: According to the results of the present study, it seems that taking spirulina supplements at the same time as yoga exercises with dumbbells can have positive effects on liver enzymes; Therefore, it is suggested to sports trainers to improve health status and prevent liver diseases in elderly people.

Keywords: elderly; yoga; dumbbells; liver enzymes; Women

 

 

مقدمه

سالمندی فرایندی زیستی و حاصل تغییرات خودبه‌خودی، پیش‌رونده و بازگشت‌ناپذیر است که توانایی روحی و جسمی شخص را به مقدار زیادی کاهش می‌دهد (بستانی وهمکاران، 2023). بسیاری از ملت ها پدیده قرن 21 را رشد سریع جمعیت افراد سالمند دانسته اند. سالمندی را در تعاریف، دوره ای از زندگی می دانند که از 60 سالگی شروع می شود (اسپیردوس و همکاران، 2001¹). بررسی گزارش های جمعیتی سازمان ملل متحد نشان دهنده افزایش جهانی جمعیت سالمندان است و پیش بینی میشود از هر شش نفر در  جهان، یک نفر به سن 65 سالگی یا بیشتر خواهد رسید (دانان گو و وهمکاران، 2021²). این سرعت رشد جمعیت سالمندان را می توان به بهبود آشکار مراقبت های بهداشتی اولیه و سرمایه گذاری های مالی در برنامه های ارتقای سالمندی سالم نسبت داد (رادرجیوس ماناس و همکاران، 2013³). از طرف دیگر، با افزایش جمعیت سالمندان، نسبت بیماری های مزمن، ناتوانی ها و از کارافتادگی های دوران سالمندی که ناشی از عدم فعالیت کافی جسمانی و استفاده نکردن صحیح از عضلات است، افزایش می یابد (باری پی وهمکاران، 2000⁴) و حفظ وضعیت سلامت، یکی از موضوعات مهم دوران سالمندی است (علیزاده خویی و همکاران، 2010) اما یکی از بهترین مداخلات برای سالمندان تمرینات ورزشی است. تمرینات ورزشی باعث افزایش توانایی جسمانی، حفظ قدرت عضلانی و تاثیر مثبت بر فاکتورهای بیوشیمیایی سالمندان می شود (بنی طالبی و همکاران، 2020). به طوری که در پژوهش های اخیر نشان داده شده که تمرینات مقاومتی در بهبود اجزای سندرم متابولیک زنان بزرگسال و سالمند مؤثر واقع شده است (هدایتی و همکاران، 2012). در طول 60 سال گذشته، نشان داده شده است که فعالیت بدنی منظم روند پیری ذاتی اکثر سیستم‌های اندام را کند می‌کند، و مرگ و میر ناشی از همه علل را کاهش می‌دهد و طول عمر را 3 تا 10 درصد افزایش می‌دهد (نیلسون و همکاران، 2019⁵). لذا سالمندانی که از نظر بدنی فعال بودند، در مقایسه با همتایان کم تحرک خود، دیرتر شروع به بیماری مزمن کردند (ژو وهمکاران، 2018). از سوی دیگر، در سالمندی، چربی کبد و چربی احشایی افزایش می یابد که خود از عوامل ایجاد التهاب است. به طور کلی، شیوع کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) در دوران سالمندی، به طور چشمگیری در زنان نسبت به مردان بیشتر است (هاشیموتو و همکاران، ⁶2011). مطالعات نشان داده‌اند که سطح سرمی آنزیم آلانین آمینوترانسفراز (ALT) بیش از آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)، با التهاب حاصل از تجمع چربی در کبد، شاخص‌های سندرم متابولیک و مقاومت به انسولین ارتباط دارد (صالحی و همکاران، 2015). بنابراین در این دوره از زندگی با توجه به بی تحرکی و افزایش وزن و درصد چربی، توانایی سلولهای کبد برای اکسیداسیون اسیدهای چرب کاهش یافته که خود موجب افزایش چربی زایی و تجمع چربی در بافت کبد و در نتیجه افزایش سطوح پلاسمایی آنزیم‌های مترشحه از کبد در خون می شود که با کبد چرب مرتبط است (برتولوتی و همکاران، 2014⁷). حساس ترین و پرکاربردترین آنزیم های تشخیصی کبد، آمینوترانسفرازها هستند که یکی از بهترین روش های موجود برای تشخیص هرگونه آسیب کبدی می باشند. این آنزیم های کبدی که عبارتند از آسپارتات آمینوترانسفراز (AST⁸) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT⁹) که به عنوان آنزیم اگزالوستاتیک ترانس آسپارتات آمینوترانسفراز سرم (SGOT) و آلانین آمینوترانسفراز نیز به عنوان پیروویک گلوتامیک سر(SGPTamin)   شناخته میشود، در شرایط عادی درون سلول های کبدی وجود دارند؛ اما زمانی که کبد آسیب می بیند سلول های کبدی آنزیم ها را وارد جریان خون میکنند در نتیجه بالارفتن سطح آنزیم ها در خون نشانه آسیب کبدی است (ایزدی، 2007). این آمینوترانسفرازهای كبدی به طور طبیعی در انواع مختلف بافت ها از قبیل كبد، قلب، ماهیچه ها، كلیه و مغز یافت می شوند (گت ¹⁰و همکاران، 1995). بنابراین از این آنزیم ها به عنوان یک فاکتور شناسایی ویژه بیماری های کبدی استفاده نسبی می شود.

حال رویکردهای متعددی همچون رژیم غذایی، ورزش، عمل جراحی و دارودرمانی جهت درمان بیماری و آسیب‌های کبدی مورداستفاده قرار می‌گیرند (یاسوتک و همکاران، 2012¹¹) در این میان رویکردهای تغذیه ای میتواند به عنوان یکی از گزینه های درمانی مطلوب مطرح باشد (پارک و همکاران، 2010¹²) اخیراً غذاهای کاربردی به طور فعال برای کنترل و پیشگیری از پیری و بیماری‌های مرتبط با سن مورد توجه قرار گرفته‌اند (پاریخ و همکاران، 2001¹³). بر اساس آزمایش‌های اپیدمیولوژیک و بالینی، به نظر می‌رسد که یکی از این مواد اسپیرولینا است که با هدف آن مطابقت دارد (ناگوکا و همکاران، 2005¹⁴). این گیاه به عنوان یک غذای پروبیوتیک نیز شناخته شده است. اسپیرولینا منبع مهمی از پروتئین رنگدانه دار فتوسنتزی به نام است که خواص فوق العاده ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی دارد که از طرفی برخی مواد آنتی‌اکسیدانی می‌توانند در بهبود کبد چرب مؤثر باشد بنابراین در پژوهش های مختلف برای این مکمل گیاهی، آثار متعددی ازجمله درمان کم خونی، افزایش تولید آنتی بادی ها و جلوگیری از عفونت، کاهنده قند و چربی خون، محافظت از کبد، تقویت کننده قلب و عروق ذکر کرده اند (گوپتا و همکاران، 2013¹⁵). بر اساس پژوهش های انجام شده توسط سازمان ملل برای کمبود مواد غذایی در اثر انفجار جمعیتی در آینده نزدیک، در بیانه ای در سال 1980 اسپیرولینا را به عنوان یک غذای عالی در آینده معرفی کرده است. هم اکنون نیز این مکمل به عنوان ماده غذایی فضانوردان مورد استفاده قرار میگیرد (هوزاین و همکاران، 2016¹⁶) در همین راستا شواهد جمع آوری شده نشان میدهد که اسپیرولینا از بیماری کبد چرب جلوگیری میکند و خاصیت هایپوگلیسمی و هیپولیپمیک را دارد ولی مکانیسم مولکولی اسپیرولینا که باعث تحریک این فعالیت ها میشود نامشخص است، اما فیکوسیانین و β کاروتن مولکولهای مهمی در این ارتباط هستند (وو و همکاران، 2016¹⁷) فایکوسیانین یکی از پروتئین هاي مهم در اسپیرولینا میباشد، که به تازگی گزارش هاي متعددی مبنی بر داشتن خواص فارماکولوژیک گوناگون از آن ارائه شده است. در این رابطه، اثرات آنتی اکسیدان، ضد التهاب، خواص محافظتی کبد و اعصاب فایکوسیانین طی مطالعات تجربی ذکر شده اند (رومی¹⁸ و همکاران، 2003 ).

 همچنین گزارش شده است که با انجام 8 هفته تمرین مقاومتی، چربی کبد حدود 13درصد کاهش می‌یابد؛ همچنین افزایش اکسیداسیون چربی در طول تمرین زیر بیشینه، بدون هیچ تغییری در وزن بدن مشاهده گردیده است (هالسوورث و همکاران، 2011¹⁹). علاوه بر این، مطالعه ای نشان داد 3 ماه رژیم غذایی و ورزش موجب بهبود آنزیم کبدی میشود (کیم و همکاران، 2007²⁰). بنابراین از آنجايي كه طبق بررسي هاي انجام شده در كشور ما تحقیق جامع و كاملي در گروه سني سالمندان از حیث مکمل یاری با اسپیرولینا و تمرینات با وزنه صورت نگرفته، در اين مطالعه بر آن شديم كه به بررسي تأثیر 8 هفته یوگا با دمبل همراه با مصرف همزمان مکمل جلبک اسپیرولینا بر آنزیم های کبدی افراد سالمند بپردازيم.

روش پژوهش

روش این پژوهش نیمه‌تجربی و از نوع کاربردی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را زنان 60 تا ۶۵ ساله غیرفعال ساکن بوشهر تشکیل دادند که به چهار گروه مکمل + تمرین (10 نفر)، دارونما (10 نفر)، تمرین (10 نفر)، مکمل (10 نفر) تقسیم شدند (اکبرپور و همکاران، 2020). لذا پس از انتخاب شرکت‌کنندگان و قبل از شروع مراحل عملی تحقیق، همة شرکت‌کنندگان براي جلسة توجیهی و خون‌گیری اولیه دعوت شدند. در مورد مراحل اجرای کار، نوع و مدت فعالیت بدنی در طول دوره مداخله، نحوة استفاده از اسپیرولینا، ضرورت عدم تغییر رژیم غذایی معمول، نوع و دوز داروهاي مصرفی و فعالیت بدنی، اطلاعاتی به آنها داده شد و به آنان اطمینان خاطر داده شد که اطلاعاتشان کاملاً محرمانه نگهداري می‌شود. از افراد داوطلب خواسته شد با تکمیل رضایت‌نامه، تمایل خود را براي شرکت در تحقیق حاضر اعلام نمایند. معیارهای ورود به این مطالعه شامل عدم بیماری‌های خودایمنی و دیابت، قرارگرفتن در سطح کم‌خطر سلامتی با استفاده از پرسش‌نامه ²¹ آمادگی فعالیت بدنی (آدامز ²² و همکاران، ۱۹۹۵) ، پرکردن برگه رضایت‌نامه و فرم مشخصات فردي و حداقل سن 60 سال برای آزمودنی ها و همچنین معیارهای خروج از این مطالعه شامل انجام تمرینات ورزشی به‌جز پروتکل تحقیق عبارتند از عدم رضایت برای ادامه تحقیق، تعداد غيبت بيش از سه جلسه در طي مراحل اجراي پروتکل‌های تمريني، عدم حضور در زمان پیش‌آزمون يا پس‌آزمون در زمان مقرر و افرادي که داراي مشکلات عضلانی - اسکلتی و مفصلی خاصی بودند که ممکن بود مانع انجام تمرینات ورزشی شود، فشارخون بالا درمان نشده، بیماري مادرزادي قلبی از روند کار کنار گذاشته شدند.  

طرح تحقیق به تصویب کمیته اخلاق دانشگاه شهید چمران اهواز با شماره مرجع EE/1401.2.24.173094/scu.ac.ir رسید.

اندازه‌گیری‌های تحقیق 

برای تحلیل تغییرات فاکتورهای بیوشیمیایی از آزمودنی‌ها توسط کارشناسان علوم آزمایشگاهی در دو مرحله ۱- مرحله پیش‌آزمون که 24 ساعت قبل از تمرین بود. 2- ۴۸ ساعت پس از آخرین جلسه تمرین (برای پیشگیری از تأثیر التهاب حاد ناشی از تمرین بر سطح متغیرهای بیوشیمیایی) خون‌گیری انجام شد که در مرحله پس‌آزمون و پس از 12 ساعت ناشتایی شبانه بین ساعت ۷ تا 8 صبح انجام گرفت. در تحقیق حاضر آنزیم‌های کبدی توسط دستگاه اتوآنالایزر (کیت‌های پارس آزمون) استفاده شد (آباذر فردو همکاران، 2016). در نتیجه نمونه‌های خونی گرفته شده با کمک سرنگ بلافاصله به لوله‌های آزمایش برای تهیه سرم منتقل شده و درب لوله‌ها نیز با پارافیلم بسته شد و توسط دستگاه سانتریفیوژ با سرعت ۳۰۰۰ دور به مدت 5 دقیقه پلاسمای آنها جدا شد و در دمای 60 - درجه سانتیگراد نگهداری و برای اندازه‌گیری آنزیم‌های کبدی به لابراتوار فرستاده شد.

مصرف مكمل اسپیرولینا و دارونما

در این تحقیق به گروه‌های مکمل و گروه تمرین + مکمل برای مصرف روزانه در تعداد سه وعده به مدت هشت هفته کپسول‌های 500 میلی‌گرمی اسپیرولینا (نایبی فر و همکاران، 2021)، محصول شرکت دانش‌بنیان (توسعه فناوری جلبک‌های خلیج‌فارس)که قبل از صبحانه ، ناهار و شام مصرف کنند، داده شد. لازم به ذکر است، گروه تمرین + پلاسیبو، نیز کپسول‌های دارونما کاملاً مشابه با کپسول‌های اسپیرولینا، که پر شده با نشاسته و با دوز روزانه مشابه، را دریافت کردند؛ که آزمودنی‌های این گروه فقط در طول انجام مطالعه نیز فعالیت ورزشی نداشتند. (خیر در موردمحتویات دارونما به آزمودنی ها اطلاعی داده نشده بود)

پروتکل تمرین

سپس پروتکل تمرینی 24 ساعت پس از خون‌گیری اولیه در مرحله پیش‌آزمون آغاز شد. (اکبرپور و همکاران، 2020) در تحقیق حاضر برنامه تمرینی به مدت 8 هفته تمرینات یوگا با دمبل²³  اجرا شد که در ۴ هفته اول به‌صورت هفته‌ای دو جلسه و 4 هفته دوم نیز هفته‌ای ۳ جلسه برگزار شد. هر جلسه تمرینی مبنا بر حرکات فول‌بادی  بود که با گرم‌کردن شروع و سردکردن به اتمام می‌رسید. بنابرین در هرجلسه ترکیبی از حرکات ایستاده، تعادلی، نشسته و خوابیده قرار داده شده بود که حداقل در هر جلسه 6 تا 8 حرکت انجام داده شد. اما برای افزایش تدریجی شدت بار به دلیل محدودیت‌هایی از زمان کمک گرفتیم که بدین‌طریق جلسات از 40 دقیقه شروع‌شدن تا به‌تدریج در هفته‌های نهایی به ۷۵ دقیقه رسید. حرکات مورداستفاده یک پروتکل محقق ساخته بود که طبق اصول و قواعد یوگا و متناسب با آمادگی بدنی افراد و باتوجه‌به رعایت اصل اضافه‌بار تدریجی، تنظیم شد. به‌این‌ترتیب در جلسات اولیه تمرکز بر سازگاری ساختاری و آموزش صحیح حرکات بود؛ بنابراین با دمبل‌های ۴۵۰ گرمی شروع کردیم سپس تا دمبل 2 کیلوگرمی رسانده درضمن باید اضافه کرد که برای گرم‌کردن از آساناهای پاوان موکت استفاده شد تا به‌تدریج پس از پیشرفت در اضافه‌بار با دمبل‌های نیم‌کیلوگرمی برای آماده‌سازی و گرم‌کردن در ابتدای جلسه استفاده شد.

روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات

برای آنالیز داده‌ها از آمار توصیفی که شامل انحراف معیار و میانگین است استفاده شد. از آزمون تحلیل کوواریانس برای بررسی تغییرات بین‌گروهی و در بخش آمار استنباطی از آزمون‌های آماری‌تی وابسته برای بررسی تغییرات درون‌گروهی استفاده شد. تمامی اطلاعات به‌دست‌آمده به‌صورت میانگین، انحراف معیار بیان شده است و برای انجام کل محاسبات از نرم‌افزار آماری (اس.پی.اس.اس²⁴) در سطح معنادار 05/ 0 > P استفاده شده. (اکبری و همکاران، 2017)

نتایج:

در بحث آمار توصیفی، میانگین و انحراف معیار داده‌های حاصل در پیش‌آزمون و پس‌آزمون در (جدول شماره 2) و مشخصات آنتروپومتریک آزمودنی ها در (جدول شماره 1) آورده شده است. همچنین به‌منظور بررسی طبیعی بودن توزیع داده‌ها از آزمون شاپیرو - ویلک استفاده شد که نشان داد که باتوجه‌به سطح معنی‌داری محاسبه شده جدول (05/0≤ α)، کلیه متغیرهای تحقیق، از توزیع طبیعی برخوردار بوده؛ لذا برای تحلیل فرضیه‌های پژوهش از آمار پارامتریک استفاده شد که نتایج به‌دست‌آمده از آزمون‌های کوواریانس و آزمون تی وابسته که در قالب (جدول 3 و 2) ارائه گردیده است، در سطوح AST  و سطوح ALT بین هر چهار گروه (تمرین، مکمل، تمرین/ مکمل و کنترل) تفاوت معنی‌داری نشان می‌دهد؛ بنابراین نتایج آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی LSD ( جهت تعیین اختلاف میانگین  فاکتورهای اندازه‌گیری شده در چهار گروه) نشان می‌دهد با وجود تأثیر معنادار هر دو روش تمرین و تمرین به همراه مصرف مکمل، استفاده از مکمل اسپیرولینا در کنار تمرین کاهش معنادار (02/0 p<) بیشتری را به نسبت تمرین به‌تنهایی در  ALT و تأثیر معنادار هر دو روش تمرین و تمرین به همراه مصرف مکمل، استفاده از مکمل اسپیرولینا در کنار تمرین کاهش معنادار (02/0p < ) بیشتری را به نسبت تمرین به‌تنهایی در  AST ایجاد می‌کند. (جدول شماره 4)

به‌این‌ترتیب تغییرات AST در چهار گروه به این شرح است که در گروه تمرین، کاهشی معنادار به میزان 40/11 درصد (003/0> P) و در گروه تمرین/مکمل کاهشی معنادار به میزان 21 درصد (0001/0> P) مشاهده شد. در مقابل در گروه‌های مکمل (21/0=P) و کنترل (82/0=P)، تغییر معناداری مشاهده نشد و همچنین تغییرات ALT در چهار گروه به این شرح است که در گروه تمرین، کاهشی معنادار به میزان 40/11 درصد (003/0> P) و در گروه تمرین/مکمل کاهشی معنادار به میزان 21 درصد (0001/0> P) مشاهده شد. در مقابل در گروه‌های مکمل (21/0=P) و کنترل (82/0=P)، تغییر معناداری مشاهده نشد.

جدول (1): مشخصات آنتروپومتری آزمودنیها

متغیر		تمرین	مکمل	تمرین/مکمل	کنترل
سن ( سال)		70/2 ± 02/62	48/2 ± 50/63	88/2 ± 64/61	13/2 ± 22/62
وزن (کیلوگرم)	پیش آزمون	74/2 ± 43/73	37/3 ± 24/74	51/3 ± 79/75	41/4 ± 71/74
	پس آزمون	78/2 ± 75/70	00/4 ± 28/74	41/2 ± 25/70	97/2 ± 02/75
قد ( سانتیمتر)		64/3 ± 34/158	75/3 ± 85/159	24/3 ± 85/158	50/4 ± 25/160
BMI (kg/m2)	پیش آزمون	94/0 ± 25/29	87/0 ± 21/29	16/1 ± 82/29	34/1 ± 24/29
	پس آزمون	96/0 ± 18/28	90/0 ± 21/29	98/0 ± 65/27	99/0 ± 37/29

 

جدول 2 - میانگین و انحراف معیار متغیرها و نتایج بررسی تفاوت درون‌گروهی با آزمون t همبسته

متغیر	گروه‌ها	میانگین و انحراف استاندارد پیش‌آزمون        پس‌آزمون		%	مقدار t وابسته	سطح معناداری
AST (IU/l)	تمرین	59/1 ± 46/22	70/1 ± 90/19	40/11- 38/3- 80/20- 06/1	96/3 34/1 58/6 23/0-	003/0 21/0 0001/0 82/0
	مکمل	40/1 ± 87/21	46/1 ± 13/21
	تمرین/مکمل	65/2 ± 16/22	54/2 ± 55/17
	کنترل	04/2 ± 60/21	65/2 ± 83/21
ALT (IU/l)	تمرین	61/1 ± 32/23	66/1 ± 28/21	75/8- 03/2- 27/19- 50/2	45/2 79/0 62/3 53/0-	03/0 45/0 006/0 61/0
	مکمل	61/1 ± 99/22	61/1 ± 52/22
	تمرین/مکمل	64/2 ± 59/21	00/2 ± 43/17
	کنترل	84/2 ± 81/22	97/1 ± 38/23

 

متغیر	منبع	مجموع مجذورات	درجه آزادي	ميانگين مجذورات	آماره F	سطح معنی‌داری
AST	پیش‌آزمون	75/22	1	75/22	53/5	025/0
	گروه	116	3	39	39/9	0001/0*
	خطا	144	35	11/4

ALT	پیش‌آزمون	60/0	1	60/0	13/0	72/0
	گروه	190	3	63	19/14	0001/0
	خطا	158	35	50/4

 جدول 3 - نتایج بررسی تفاوت بین‌گروهی با آزمون آنالیز کوواریانس * معنادار در سطح P≤0.05 

 

 

جدول 4: مقایسه میانگین AST, ALT با آزمون LSD(P≤0.05)

AST	مقایسات زوجی		اختلاف میانگین	خطای معیار	p
	تمرین	مکمل	*47/1-	91/0	048/0
		تمرین/مکمل	*23/2	91/0	02/0
		کنترل	*28/2-	92/0	02/0
	مکمل	تمرین/مکمل	*70/3	91/0	0001/0
		کنترل	81/0-	91/0	23/0
	تمرین/مکمل	کنترل	*51/4-	91/0	0001/0

 

ALT	تمرین	مکمل	26/1-	95/0	18/0
		تمرین/مکمل	*73/3	99/0	001/0
		کنترل	*13/2-	95/0	03/0
	مکمل	تمرین/مکمل	*01/5	97/0	0001/0
		کنترل	87/0-	95/0	36/0
	تمرین/مکمل	کنترل	*88/5-	97/0	0001/0

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف از این پژوهش، بررسی اثر تمرین یوگا با دمبل همراه مصرف مکمل اسپیرولینا بر آنزیم‌های کبدی ALT، AST در زنان سالمند بود؛ لذا نتایج نشان داد فرضیه تحقیق تأیید شده و نتیجه اینکه هشت هفته تمرین یوگا با دمبل همراه مکمل اسپیرولینا بر سطح آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز و بر سطح آنزیم آلانین آمینوترانسفراز زنان سالمند اثر دارد. به‌عبارت‌دیگر پس از دوره مداخله کاهش معنی‌داری در سطح آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز در گروه تمرین و گروه تمرین/ مکمل مشاهده شد؛ ولی تفاوت معنی‌داری در گروه کنترل و گروه مکمل بدون تمرین مشاهده نشد. بعلاوه پس از دوره مداخله کاهش معنی‌داری در سطح آنزیم آلانین آمینوترانسفراز هم نیز در گروه تمرین و گروه تمرین/مکمل مشاهده شد؛ ولی تفاوت معنی‌داری در گروه کنترل و گروه مکمل بدون تمرین مشاهده نشد. درباره اثربخشی عامل اسپیرولینا، نتایج با مطالعه‌ای در سال 2021 (بین جوماح و همکاران، 2021²⁵) که نشان داده شد اسپیرولینا اثر محافظتی قوی بر کبد و کلیه دارد و همچنین با پژوهش دیگری از ال شیخ²⁶ و همکاران(2014) که اشاره کردند با بهبود پروفایل لیپیدی توانستند مارکرهای آمینوترانسفرازهای کبدی را کاهش دهند، نیز همخوانی دارد.

برخلاف نتایج این تحقیق، فارسی و همکاران (1399) نتیجه گرفتند که می‌توان احتمال داد هشت هفته تمرین مقاومتی غیرخطی و مصرف مکمل اسپیرولینا اثری بر آنزیم‌های کبدی زنان چاق ندارد؛ بنابراین باعث بهبود نشانگران آنزیمی کبد آنها نمی‌شود که البته کافی‌نبودن طول دوره تمرین و مصرف مکمل و حتی عدم کنترل دقیق رژیم غذایی را از دلایل عدم بهبود می‌دانند (فارسی و همکاران، 2020). اما از طرف دیگر هم پژوهش مظلومی و همکاران (2021) طی مطالعه ای اثر اسپیرولینا بعنوان غذای کاربردی بر روی عملکرد آنزیم های کبد به نتیجه رسیدند که اسپیرولینا با تنظیم آنزیم های کبدی میتواند درجه کبد چرب را بهبود ببخشد (مظلومی و همکاران، 2020).

در همین راستا می‌توان حتی به نتایج اثربخشی تمرین بر آمینوترانسفرازهای کبدی باتوجه‌به اینکه در مطالعات انجام شده به دلیل تفاوت در شدت و نوع تمرین، مدت‌های متفاوت و حتی افراد شرکت‌کننده اختلاف‌نظرهایی دیده می‌شود، اشاره کرد.

در بررسی مرادی کلارده و همکاران (2017) نتیجه گرفته شد که تمرین مقاومتی غیرخطی همراه با مکمل کورکومین آنزیم‌های کبدی را در مردان  به بیماری کبد چرب غیرالکلی بهبود می‌بخشد که این نظر با مطالعه 12 هفته تمرین مقاومتی غیرخطی در زنان یائسه چاق مبتلا به کبد چرب غیرالکلی (کلارده و همکاران، 2017و مرادی و همکاران، 2017) و نتايج پژوهشي ديگر كه نشان داد، 8 هفته تمرين ورزشي هوازي و استقامتي منظم، ميتواند موجب كاهش سطوح آنزيم هاي ALT و ASTشود، هم سو میباشد (داوودی و همکاران، 2012). از طرفی نیز مطالعات دوريس²⁷ و همکاران که در پژوهش خود نشان دادند كه با 12 هفته تمرينات تركيبي تغيير معني داري در سطوح ALT ايجاد نميشود (دیوریز و همکاران، 2008²⁸) و بررسی های نعمتی و همکاران(2020) که اجرای 8 هفته تمرین مقاومتی سنتی و کلاستر الاستیک باند کاهش معنی داری در سطح سرمی آنزیم های آلانین آمینو ترانسفراز و آسپاراتات آمینوترانسفراز در بین سه گروه کنترل، تمرین سنتی و تمرین کلاستر فاکتورهای کبدی افراد سالمند و همچنین در مشاهدات درون گروهی در هر سه گروه نیز تفاوت معناداری نشان نداد (نعمتی و همکاران، 2020) با مطالعات همچنين اسلنتز²⁹ و همکاران (2011) که تغییر معنی داری در میزان آنزیم ALT و AST افراد بزرگسال دارای اضافه وزن، پس از تمرین مقاومتی گزارش نکردند و با مطالعه ( بمبن ³⁰و همکاران 2007 ) موافق می باشند.

در ادامه برای توجیه نتیجه‌گیری‌های فوق چه از حیث نوع تمرین و یا از لحاظ مکمل می‌توان به این نکات اشاره کرد. یکی از بهترین مداخلات برای سالمندان تمرینات ورزشی است (بنی طالبی و همکاران، 2020). اخیرا مشخص شده است تمرینات مقاومتی علاوه بر جلوگیری از آتروفی عضلانی موجب بهبود وضعیت های متابولیکی از جمله چربی کبد می شود. با این وجود، متغیر های متعددی از جمله نوع تمرین، تعداد دوره ها (ست ها) و تکرارها، مقدار اضافه بار، استراحت بین دوره ها و سرعت حرکت در طی برنامه تمرین مقاومتی به منظور ایجاد سازگاری های فیزیولوژیکی ویژه دستکاری می شوند و این موضوع در سالمندان با توجه به آسیب پذیری بیشتر، از اهمیت بالاتری برخوردار است (گارسیا-راموس³¹ و همکاران، 2020). لذا يکي از اندام هاي مهم دخیل در فعاليت هاي ورزشي گوناگون كبد است،كه ممکن است پس از ورزش مقاومتي ميزان آنزيم هاي ALT و AST افزايش يابد. اين در حالي است كه فعاليت سرمي هر دو آنزيم ASTو ALT هر زمان كه يکپارچگي سلول هاي كبدی تحت تأثیر بيماري ها قرار گيرند، بالا ميرود، ولي ALT آنزيم اختصاصي تري براي كبد ميباشد (هالسورث و همکاران، 2011³²). در نتیجه فعاليت بدني منظم با ايجاد سوخت و ساز بدن باعث سازگاري خاصي از جمله تغييرات مثبت در عوامل التهابي مانند كاهش پروتئين واكنش پذير C ،كاهش سطح CRP و همچنين مثبت بودن تغييرات آنزيم هاي كبدي  (AST-ALT)  مي شود.

از طرفی برای توجیه اثرات محافظتی کبدی اسپیرولینا عمدتاً به محتوای C-phycocyanin، β-کاروتن و ویتامین E نسبت داده می‌شود که باعث ایجاد اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی می‌شود (نی رینک و همکاران، 2017³³). در واقع، حمایت بیشتر از اثر محافظتی کبدی اسپیرولینا با کاهش آمینوترانسفرازها در بیماران NAFLD نشان داده شده است (مورا ³⁴و همکاران، 2011). خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی اسپیرولینا و ترکیبات آن ممکن است به کاهش سیتوکین های التهابی مانند اینترلوکین-6 (IL-6) و فاکتور نکروز تومور-α (TNF-α) و افزایش ضد التهاب کمک کند. سیتوکین هایی مانند آدیپونکتین، که نشان دهنده بهبود استرس اکسیداتیو در بیماران NAFLD است ( براونینگ³⁵ و همکاران، 2006؛ ساموئلز³⁶ و همکاران، 2002).

در نتیجه باتوجه‌به اینکه تحقیق حاضر یعنی اثرات تمرین یوگا با وزنه بر روی آنزیم‌های کبدی زنان سالمند برای اولین‌بار انجام شده است نیاز به پژوهش‌های بیشتری در آینده دارد گرچه با نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت اثر تمرینات حتی بدون مکمل اسپیرولینا رضایت‌بخش بوده است؛ اما بااین‌حال باید محدودیت‌ها و شرایط هر مطالعه را در نظر گرفت.

ملاحظات اخلاقی

این مقاله از پایان نامه کارشناسی ارشد (با ثبت شماره 2870411 در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران) محدثه بندرریگی که توسط معاونت پژوهشی دانشگاه شهید چمران اهواز، با شماره اخلاق EE/1401.2.24.173094/scu.ac.ir تأیید و حمایت مالی شده است، استخراج شده است.

تشکر و قدردانی

با تشکر از تمامی عزیزان که در انجام فرایند این تحقیق ما را یاری کردند و ضمن قدردانی از صبوری اساتید و داوطلبین گرامی.

 

References

Alizadeh-Khoei M, Khosbin S, Khavarpour F.( 2010). Assessing Quality of Life, Well Being and Depression Among Iranian Ederly in Australia . Salmand: Iranian Journal of Ageing; 4 (4)

Akbarpour, M., & Mehrabe, E. (2020). The Effect of Aerobic Exercise and Spirulina Supplementation on Some Cardiovascular Risk Factors in Overweight Women with Type 2 Diabetes. Journal of Sport Biosciences, 12(2), 207-222. doi: 10.22059/jsb.2020.276235.1330

Adams R. (1999). Revised Physical Activity Readiness Questionnaire. Canadian family physician Medecin de famille canadien, 45, 992–1005.

Abazarfard, Z., Eslamian, G., Salehi, M., & Keshavarzi, S. (2016). A Randomized Controlled Trial of the Effects of an Almond-enriched, Hypocaloric Diet on Liver Function Tests in Overweight/Obese Women. Iranian Red Crescent medical journal, 18(3), e23628. https://doi.org/10.5812/ircmj.23628

Akbari B, Teymori Z, Abolghasemi S, Khorshidiyan H. Stress coping strategies in hearing-impaired students. Aud Vestib Res. 2017;22(1):41-49.

 Bastani, S., rahnama, F., & Ghazinejad, M. (2013). social exclusion case: subjective and objective exclusion Tehranian's elderly. Quarterly of Social Studies and Research in Iran, 2(4), 599-626. doi: 10.22059/jisr.2013.52292

Barry P. P. (2000). An overview of special considerations in the evaluation and management of the geriatric patient. The American journal of gastroenterology, 95(1), 8–10. https://doi.org/10.1111/j.1572-0241.2000.01697.x

Banitalebi, E., Faramarzi, M., Ghahfarokhi, M. M., SavariNikoo, F., Soltani, N., & Bahramzadeh, A. (2020). Osteosarcopenic obesity markers following elastic band resistance training: A randomized controlled trial. Experimental gerontology, 135, 110884. https://doi.org/10.1016/j.exger.2020.110884

Bertolotti, M., Lonardo, A., Mussi, C., Baldelli, E., Pellegrini, E., Ballestri, S., Romagnoli, D., & Loria, P. (2014). Nonalcoholic fatty liver disease and aging: epidemiology to management. World journal of gastroenterology, 20(39), 14185–14204. https://doi.org/10.3748/wjg.v20.i39.14185

Bin-Jumah, M. N., Al-Huqail, A. A., Abdelnaeim, N., Kamel, M., Fouda, M. M. A., Abulmeaty, M. M. A., Saadeldin, I. M., & Abdel-Daim, M. M. (2021). Potential protective effects of Spirulina platensis on liver, kidney, and brain acrylamide toxicity in rats. Environmental science and pollution research international, 28(21), 26653–26663. https://doi.org/10.1007/s11356-021-12422-x

Bemben D, Palmer I, Abe T, Sato Y, Cramer J, Bemben M.( 2006). Effects of a Single Bout of Low Intensity KAATSU Resistance Training on Markers of Bone Turnover in Men: 2754: Board# 28 8: AM–9: AM. Med Sci Sports Exerc; 38(5): S531.

Browning, J. D., Davis, J., Saboorian, M. H., & Burgess, S. C. (2006). A low-carbohydrate diet rapidly and dramatically reduces intrahepatic triglyceride content. Hepatology (Baltimore, Md.), 44(2), 487–488. https://doi.org/10.1002/hep.21264

Davoodi, Mohsen. and Moosavi, hamed. and Nikbakht, masoud. (2012) The effect of eight weeks selected aerobic exercise on liver parenchyma and liver enzymes (AST, ALT) of fat liver patients. Journal of Shahrekord Uuniversity of Medical Sciences, 14.

Devries, M. C., Samjoo, I. A., Hamadeh, M. J., & Tarnopolsky, M. A. (2008). Effect of endurance exercise on hepatic lipid content, enzymes, and adiposity in men and women. Obesity (Silver Spring, Md.), 16(10), 2281–2288. https://doi.org/10.1038/oby.2008.358

El-Sheekh, M. M., Hamad, S. M., & Gomaa, M.. (2014). Protective effects of Spirulina on the liver function and hyperlipidemia of rats and human. Brazilian Archives of Biology and Technology, 57(1), 77–86. https://doi.org/10.1590/S1516-89132014000100012

Farsi, S., Ghaedi, H. (2020). Effects of Spirulina Supplementation and Nonlinear Resistance Training on Liver Enzymes in Obese Women. Journal of Applied Health Studies in Sport Physiology, 7(1), 55-64. doi: 10.22049/jassp.2020.14017

Gu, D., Andreev, K., & Dupre, M. E. (2021). Major Trends in Population Growth Around the World. China CDC weekly, 3(28), 604–613. https://doi.org/10.46234/ccdcw2021.160

Goto, T., Onuma, T., Takebe, K., & Kral, J. G. (1995). The influence of fatty liver on insulin clearance and insulin resistance in non-diabetic Japanese subjects. International journal of obesity and related metabolic disorders : journal of the International Association for the Study of Obesity, 19(12), 841–845

Gupta, A., Nair, A., Kumria, R., Al-Dhubiab, B. E., Chattopadhyaya, I., & Gupta, S. (2013). Assessment of pharmacokinetic interaction of spirulina with glitazone in a type 2 diabetes rat model. Journal of medicinal food, 16(12), 1095–1100. https://doi.org/10.1089/jmf.2012.2716

García-Ramos, A., González-Hernández, J. M., Baños-Pelegrín, E., Castaño-Zambudio, A., Capelo-Ramírez, F., Boullosa, D., Haff, G. G., & Jiménez-Reyes, P. (2020). Mechanical and Metabolic Responses to Traditional and Cluster Set Configurations in the Bench Press Exercise. Journal of strength and conditioning research, 34(3), 663–670. https://doi.org/10.1519/JSC.0000000000002301

Hedayati, M., Saghebjoo, M., & Ghanbari-Niaki, A. (2012). Effects of circuit resistance training intensity on the plasma ghrelin to obestatin ratios in healthy young women. International journal of endocrinology and metabolism, 10(2), 475–479. https://doi.org/10.5812/ijem.2459

Hashimoto, E., & Tokushige, K. (2011). Prevalence, gender, ethnic variations, and prognosis of NASH. Journal of gastroenterology, 46 Suppl 1, 63–69. https://doi.org/10.1007/s00535-010-0311-8

Hozayen, W. G., Mahmoud, A. M., Soliman, H. A., & Mostafa, S. R. (2016). Spirulina versicolor improves insulin sensitivity and attenuates hyperglycemia-mediated oxidative stress in fructose-fed rats. Journal of intercultural ethnopharmacology, 5(1), 57–64. https://doi.org/10.5455/jice.20151230055930

Hallsworth, K., Fattakhova, G., Hollingsworth, K. G., Thoma, C., Moore, S., Taylor, R., Day, C. P., & Trenell, M. I. (2011). Resistance exercise reduces liver fat and its mediators in non-alcoholic fatty liver disease independent of weight loss. Gut, 60(9), 1278–1283. https://doi.org/10.1136/gut.2011.242073

Hallsworth, K., Fattakhova, G., Hollingsworth, K. G., Thoma, C., Moore, S., Taylor, R., Day, C. P., & Trenell, M. I. (2011). Resistance exercise reduces liver fat and its mediators in non-alcoholic fatty liver disease independent of weight loss. Gut, 60(9), 1278–1283. https://doi.org/10.1136/gut.2011.242073

Izadi M. (2010). Top notes of internal medicine gastroenterology 2008 and cecil harrison essential summary 2007. Tehran, Iran: Print Kaleme Prdaz ;118–34. (Persian)

Kim, H. J., Lee, Y. H., & Kim, C. K. (2007). Biomarkers of muscle and cartilage damage and inflammation during a 200 km run. European journal of applied physiology, 99(4), 443–447. https://doi.org/10.1007/s00421-006-0362-y

Mazloomi, S. M., Samadi, M., Davarpanah, H., Babajafari, S., Clark, C. C. T., Ghaemfar, Z., Rezaiyan, M., Mosallanezhad, A., Shafiee, M., & Rostami, H. (2021). The effect of Spirulina sauce, as a functional food, on cardiometabolic risk factors, oxidative stress biomarkers, glycemic profile, and liver enzymes in nonalcoholic fatty liver disease patients: A randomized double-blinded clinical trial. Food science & nutrition, 10(2), 317–328. https://doi.org/10.1002/fsn3.2368

Moradi Kelardeh, B., Rahmati-Ahmadabad, S., Farzanegi, P., Helalizadeh, M., & Azarbayjani, M. A. (2020). Effects of non-linear resistance training and curcumin supplementation on the liver biochemical markers levels and structure in older women with non-alcoholic fatty liver disease. Journal of bodywork and movement therapies, 24(3), 154–160. https://doi.org/10.1016/j.jbmt.2020.02.021

Moradi Kelardeh, B., Rahmati-Ahmadabad, S., Farzanegi, P., Helalizadeh, M., & Azarbayjani, M. A. (2020). Effects of non-linear resistance training and curcumin supplementation on the liver biochemical markers levels and structure in older women with non-alcoholic fatty liver disease. Journal of bodywork and movement therapies, 24(3), 154–160. https://doi.org/10.1016/j.jbmt.2020.02.021

Moura, L. P., Puga, G. M., Beck, W. R., Teixeira, I. P., Ghezzi, A. C., Silva, G. A., & Mello, M. A. (2011). Exercise and spirulina control non-alcoholic hepatic steatosis and lipid profile in diabetic Wistar rats. Lipids in health and disease, 10, 77. https://doi.org/10.1186/1476-511X-10-77

Nilsson, M. I., & Tarnopolsky, M. A. (2019). Mitochondria and Aging-The Role of Exercise as a Countermeasure. Biology, 8(2), 40. https://doi.org/10.3390/biology8020040

Nagaoka, S., Shimizu, K., Kaneko, H., Shibayama, F., Morikawa, K., Kanamaru, Y., Otsuka, A., Hirahashi, T., & Kato, T. (2005). A novel protein C-phycocyanin plays a crucial role in the hypocholesterolemic action of Spirulina platensis concentrate in rats. The Journal of nutrition, 135(10), 2425–2430. https://doi.org/10.1093/jn/135.10.2425

Nayebi far, S., & Ghasemi, E. (2021). The Assessment of Changes in Liver Aminotransferases and Insulin Resistance Following 4 Weeks of High Intensity Interval Training and Ginger Supplementation in Active Middle Aged Men. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 28(1), 106-114.

Nemati R, Banitalebi E, Rahimi M.( 2020). The Comparison of Traditional and Cluster Resistance Band Training on Hepato-metabolic Indices and Physical Performance of Elderly Woman. Joge ; 5 (2) :50-60

Neyrinck, A. M., Taminiau, B., Walgrave, H., Daube, G., Cani, P. D., Bindels, L. B., & Delzenne, N. M. (2017). Spirulina Protects against Hepatic Inflammation in Aging: An Effect Related to the Modulation of the Gut Microbiota?. Nutrients, 9(6), 633. https://doi.org/10.3390/nu9060633

Park HJ, Bruno RS.( 2010). Hepatoprotective activities of green tea in nonalcoholic fatty liver disease. Agro Food Ind Hi Tech ;21(1):37–40.

Parikh, P., Mani, U., & Iyer, U. (2001). Role of Spirulina in the Control of Glycemia and Lipidemia in Type 2 Diabetes Mellitus. Journal of medicinal food, 4(4), 193–199. https://doi.org/10.1089/10966200152744463

Rodríguez-Mañas, L., Féart, C., Mann, G., Viña, J., Chatterji, S., Chodzko-Zajko, W., Gonzalez-Colaço Harmand, M., Bergman, H., Carcaillon, L., Nicholson, C., Scuteri, A., Sinclair, A., Pelaez, M., Van der Cammen, T., Beland, F., Bickenbach, J., Delamarche, P., Ferrucci, L., Fried, L. P., Gutiérrez-Robledo, L. M., … FOD-CC group (Appendix 1) (2013). Searching for an operational definition of frailty: a Delphi method based consensus statement: the frailty operative definition-consensus conference project. The journals of gerontology. Series A, Biological sciences and medical sciences, 68(1), 62–67. https://doi.org/10.1093/gerona/gls119

Romay, C.h, González, R., Ledón, N., Remirez, D., & Rimbau, V. (2003). C-phycocyanin: a biliprotein with antioxidant, anti-inflammatory and neuroprotective effects. Current protein & peptide science, 4(3), 207–216. https://doi.org/10.2174/1389203033487216

Spirduso, W. W., & Cronin, D. L. (2001). Exercise dose-response effects on quality of life and independent living in older adults. Medicine and science in sports and exercise, 33(6 Suppl), S598–S610. https://doi.org/10.1097/00005768-200106001-00028

Salehi A, Farzanegi P.( 2015). EFFECT OF 8 WEEKS OF RESISTANCE TRAINING WITH AND WITHOUT PORTULACALO SEEDS ON SOME OF LIVER INJURY MARKERS IN WOMEN WITH DIABETES TYPE 2. Studies in Medical Sciences; 25 (11) :968-978

Slentz, C. A., Bateman, L. A., Willis, L. H., Shields, A. T., Tanner, C. J., Piner, L. W., Hawk, V. H., Muehlbauer, M. J., Samsa, G. P., Nelson, R. C., Huffman, K. M., Bales, C. W., Houmard, J. A., & Kraus, W. E. (2011). Effects of aerobic vs. resistance training on visceral and liver fat stores, liver enzymes, and insulin resistance by HOMA in overweight adults from STRRIDE AT/RT. American journal of physiology. Endocrinology and metabolism, 301(5), E1033–E1039. https://doi.org/10.1152/ajpendo.00291.2011

Samuels, R., Mani, U. V., Iyer, U. M., & Nayak, U. S. (2002). Hypocholesterolemic effect of spirulina in patients with hyperlipidemic nephrotic syndrome. Journal of medicinal food, 5(2), 91–96. https://doi.org/10.1089/109662002760178177

Wu, Q., Liu, L., Miron, A., Klímová, B., Wan, D., & Kuča, K. (2016). The antioxidant, immunomodulatory, and anti-inflammatory activities of Spirulina: an overview. Archives of toxicology, 90(8), 1817–1840. https://doi.org/10.1007/s00204-016-1744-5

Yasutake, K., Kohjima, M., Nakashima, M., Kotoh, K., Nakamuta, M., & Enjoji, M. (2012). Nutrition therapy for liver diseases based on the status of nutritional intake. Gastroenterology research and practice, 2012, 859697. https://doi.org/10.1155/2012/859697

Zhou, P., Hughes, A. K., Grady, S. C., & Fang, L. (2018). Physical activity and chronic diseases among older people in a mid-size city in China: a longitudinal investigation of bipolar effects. BMC public health, 18(1), 486. https://doi.org/10.1186/s12889-018-5408-7

---

[1]  Spirduso WW

[2]  Danan Gu

[3]  Rodríguez-Mañas L

[4]  Barry PP

[5]  Nilsson MI

[6]  Hashimoto E

[7]  Bertolotti M

[8]  Aspartate aminotransferase

[9]  Alanine aminotransferase

[10]  Goto T

[11]  Yasutake K

[12]  Park HJ

[13]  Parikh P

[14]  Nagaoka S

[15]  Gupta A

[16]  Hozayen WG

[17]  Wu Q

[18]  Romay CH

[19]  Hallsworth K

[20]  Kim HJ

[21]  PAR-Q

[22]  Adams R

[23]  IRON YOGA

[24]  SPSS

[25]  Bin-Jumah MN

[26]  El-Sheekh

[27]  Devries

[28]  Devries MC

[29]  Slentz

[30]  Bemben

[31]  García-Ramos A

[32]  Hallsworth K

[33]  . Neyrinck AM

[34]  Moura LP

[35]  Browning JD

[36]  Samuels R

---