نظری به ترکیباتِ نو و معانی برخی واژگان در غزلیات شمس
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
مریم بلوری
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد)
کلید واژه: نوآوری, واژه, ترکیب, غزلیات شمس, Creativity, word, compound, Shams', sonnets,
چکیده مقاله :
غزلیات شمس ضمن برخورداری از مفاهیم والا و گرانمایه در حوزة شوریدگی های عاشقانه و مضامین ناب عرفانی، در کاربرد لغات و ترکیباتِ خاص نیز، بی بدیل و ممتاز است. این اثر سترگ بنا به پژوهش های متعددی که تاکنون انجام گرفته از حیث برجسته سازی و هنجارگریزی واژگانی و معنایی، اثری منحصر به فرد شناخته شده است. پژوهش پیش رو به معرفی برخی ترکیبات نو و نیز معانی متفاوتِ برخی واژگان در غزلیات شمس پرداخته است. ترکیباتی که با استفاده از تشبیه و استعاره و کنایه های نوین، در زمرة هنجارگریزی معنایی قرار می گیرند و یا واژگانی که ساخت و معنایی متفاوت با هنجارهای دستوری دارند و از این رو جزو هنجارگریزی های واژگانی به شمار می روند. نتایج پژوهش نشان می دهد مفاهیم جان، عشق، روح و تن بیشترین بسامد و بیشترین تصویرسازی را در غزلیات دارند. همچنین مولانا آن جا که در حوزة واژگان و دستور، هنجارشکنی و برجسته سازی کرده، کوشیده تا مخاطب ضمن دریافت پیام و معنی شعر، متوجه عدول از هنجارها نشود ولی هنگامی که در حوزة بلاغت به ساخت ترکیباتِ نو دست زده، جسورانه و نقاش وار عمل کرده تا این تابلوی خوش نقش و نگار ترکیبات، مخاطب را بیشتر جلب کند.
The sonnets of Shams are elite and distinguished in using words and special compounds as well as possessing privilege of worthy concepts in the field of romantic frenzy and genuine mystical contents. Based on many studies in terms of distinguishing and semantic and lexical norm violation, this mighty work has been known as a unique work. The present study introduces some of new compounds and different meaning of some terms in Shams ' sonnets; the compounds which are considered as semantic norm violation using modern imagery, metaphors and metonymy or the words which have different form and meaning from the grammatical norms. Thus, they are considered lexical norm violation. he results of the research present that the concepts of life, love, spirit and tone have the highest frequency and most visualization in the poetry. Also, when Rumi, in the field of vocabulary and grammar , breaking the norm and highlighting, tried to send the message and the meaning of poetry to the audience, while they do not notice his ignorance of the norms, but in the field of rhetoric, he was making new combinations and has acted as a painter to attract­ the audience to this flamboyant tableau of compositions.
_||_
