الحان باربدی واهمیت آن از منظر منظومه خسرو و شیرین نظامی و مقایسه آن با روایت منوچهری و برخی منابع

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

منصوره ثابت زاده ¹

1 - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

تاریخ دریافت : 1390/09/05 تاریخ پذیرش : 1390/11/20 تاریخ انتشار : 1391/09/01

کلید واژه: موسیقی, مقایسه, music, Comparative Studies, Khosrow and Shirin, منظومه ی خسرو و شیرین, سی لحن باربدی, منوچهری, Barbad’s modes or alhan, Manuchehri,

چکیده مقاله :

مطالعه موسیقی در ادبیات و تأثیرات متقابل آن که در این مقاله از منظر منظومه ی خسرو و شیرین نظامی بدان می پردازیم در حیطه مطالعات دو بنی قرار دارد. خسرو و شیرین از برجسته ترین اسنادموسیقی و الحان باربدی است که در آن اسامی آهنگ ها و الحان، سازهاو اصطلاحات موسیقی در بیان درون مایه تغزّلی به مناسبت بکار رفته و بدین لحاظ خود رساله ای است مستقل در موسیقی. یکی ازمهم ترین مشخّصه های این منظومه ذکر بخشی ازساختار موسیقایی دوره قبل ازاسلام یعنی موسیقی دوره ی ساسانیان مشتمل بر سی لحن باربدی است که منوچهری پیش از نظامی ونیز برخی دیگر به ذکر آنها پرداخته اند. در این مقاله به مقایسه روایت های گوناگون ازالحان باربدی پرداخته میشود.

چکیده انگلیسی:

Studying music in literary texts and its mutual inspirations is one of the branches of comparative studies. This paper investigates music and its system in Nizami’sKhosrow and Shirin. Khosrow and Shirin is one of the most prominent musical heritages and Barbad’s musical derivative modes called Alhan in which the names of songs and sounds, instruments and music have been cited in terms of lyrical themes. Thus, it is used as a sovereign exposition of music. One of the most significant elements of Khosrow and Shirinis revealing some parts of musical system of Sassanid era including Barbad’s thirty derivative modes named lahn. Theses modes had been appraised by Manuchehriformerly. This paper is a comparative study of Barbad’s modes or alhan cited in various accounts in different texts.

منابع و مأخذ:

1- افشار، ایرج.(1356). فهرست مقالات فارسی. انتشارات کتابهای جیبی.

2- بویس، مری؛ جورج فارمر، جورج. (1371). دوگفتاردرباره خنیاگری. ترجمه بهزادباشی. انتشارات آگاه.

3- ثابت زاده، منصوره.( 1388). موسیقی تاجیکستان. چاپ اول. تهران. مؤسّسه ماهور.

4- -------. (1384). موسیقی بختیاری. چاپ اول. تهران. حوزه هنری.

5- حدادی، نصرت اله. (1376) فرهنگنامه موسیقی ایران. چاپ اول. انتشارات توتیا.

6- دهخدا، علی اکبر. (1375).لغت نامه. تهران. دانشگاه تهران.

7- رودکی سمرقندی، ابوعبداله.( 1373). دیوان اشعار. تصحیح سعید نفیسی. چاپ اول .انتشارات نگاه.

8- ستایشگر، مهدی.(1375). واژه نامه موسیقی ایران زمین. چاپ اول. انتشارات اطلاعات.

9- سجادی، ضیاءالدین. (1374). فرهنگ لغات و تعبیرات دیوان خاقانی. انتشارات زوّار.

10- کریستن سن، آرتور.(1351). ایرانیان در زمان ساسانیان. ترجمه رشید یاسمی. چاپ اول. تهران. انتشارات ابن سینا.

11- مشحون، حسن. (1373). تاریخ موسیقی ایران. چاپ اول. تهران. انتشارات سیمرغ

12- ملاح،حسینعلی .( 1363). منوچهری دامغانی و موسیقی، چاپ اول. تهران. انتشارات فرهنگ و هنر.

13- نظامی، الیاس. (1374). احوال و آثاروشرح مخزن الاسرار. چاپ اول. تهران. انتشارات دانشگاه تهران.

14- نظامی، الیاس.( 1376). خسرو و شیرین. تصحیح وحیددستگردی. انتشارات قطره.

15- وجدانی. بهروز. (1376). فرهنگ موسیقی ایرانی. چاپ اول. سازمان میراث فرهنگی.