ارزیابی تفسیر جلوه های تجلی در حکمت مزدیسنا و عرفان نظری

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی

سعید محمدی کیش ¹ , فرح نیازکار ²

1 - دانشجوی دکتری، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شیراز، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

تاریخ دریافت : 1400/10/07 تاریخ پذیرش : 1402/02/19 تاریخ انتشار : 1402/12/13

کلید واژه: عرفان اسلامی, فروهر, اعیان ثابته, تجلی, ابن عربی, اوستا,

چکیده مقاله :

عرفان نظری اساسا بر پایه های تفکر و شناخت بنا شده است، در این رویکرد معرفتی، سالکین سیر الی الله، با نفی وجود از کثرات عالم، آن ها را مظاهر اسماء و صفات و تجلی وجود حق دانستند. اما به نظر می رسد بینش وحدت وجود در تجلی اعیان، پیش از آرای عرفان نظری، در ایران اوستایی نیز وجود داشته است، که نشانی از دیرینگی مفاهیم عرفانی در ایران باستان دارد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل مشابهت های مفهوم تجلی در این دو بینش عرفانی و حکمی است که به شیوة توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار می گیرد. بر این اساس پرسش اصلی تحقیق آن است که تفسیر تجلی صور علمیه الهی در عالم وجود چه شباهت هایی با سیر نزول فَرَوَشی های زرتشتی از جهان مینوی به عالم خلقت دارد؟ نتایج تحقیق نشان می دهد که دیرینگی تجلی علم خداوند در حقایق موجودات عالم امکان در ایران اوستایی نیز مشاهده می شود. همچنان که در مزدیسنا صور معنوی که در ابدان بشر ساکن است، از مرکز حقیقت صادر گردیده و با نام امشاسپندان فروهری شناخته می شوند؛ در عرفان نظری نیز صورت معنوی تعینات هستی اعیان ثابته نام دارند که در مظاهر عالم متجلی هستند و اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻈﻬﺮ ﺗﺠﻠﻲ ذات ﺣﻖ اﺳﺖ.

چکیده انگلیسی:

Theoretical mysticism is basically based on thinking. In this epistemological approach, seekers of the journey to God emphasize on exploratory thinking and intuitive insight into the manifestations of existence and divine gifts, but it seems that the view of the unity of existence in the manifestation of the nobility precedes the opinions. Theoretical mysticism also existed in Avestan Iran, which indicates the longevity of mystical concepts in ancient Iran. The purpose of this study is to evaluate and analyze the similarities between the concept of manifestation in these two mystical and theological disciplines, which are examined in a descriptive-analytical manner. Accordingly, the main question of the research is that what are the similarities between the interpretation of the manifestation of divine theological forms in the world of existence and the descent of Zoroastrian lands from the Minoan world to the world of creation? The results of the research show that the delay in the manifestation of God's knowledge in the facts of the creatures of the world of possibility is also observed in Avestan Iran. As in Mazdasna, the spiritual forms that reside in human bodies are issued from the center of truth and are known as Amshaspandan Faruhari; In theoretical mysticism, the spiritual form of the determinations of existence are known as the fixed nobles, which are manifested in the manifestations of the world, and the perfect human being is the manifestation of the essence of truth.

منابع و مأخذ:

منابع
قرآن کریم.
آشتیانی، جلال الدین.(1370). شرح قیصری بر فصوص الحکم ابن عربی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ابن عربی (1389). فصوص‌الحکم، درآمد، برگردان متن، توضیح و تحلیل محمدعلی موحد، تهران: کارنامه.
ابن عربی، محمد بن علی محیی الدین.(1367). رسائل ابن عربی، شیخ اکبر محیی الدین ابی عبدالله حاتمی طایی اندلسی، مقدمه تصحیح وتعلیقات نجیب مایل هروی، تهران: انتشارات مولی.
ابن عربی، محیی الدین.( 1386). انسان کامل. ترجمه گل بابا سعیدی. تهران: جامی.
اسماعیل نیاگنجی، فرصی، پاشاپاسندی.(1398)«تحلیل ساختاری کمال دیوان و امشاسپندان با نگاهی به آیین مزدیسنا و اسطوره های پیشاآریایی»، نشریه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی، سال پانزدهم، شماره 57. از صفحه 13 تا صفحه 39.
اسیری لاهیجی، شمس الدین محمد.( 1386). اسرار الشهود. تصحیحی سید علی آل داوود، تهران: موسسه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اوشیدری،جهانگیر.(1371). دانشنامة مزدیسنا، تهران: نشر مرکز.
بهار، مهرداد. ( 1378). بندهش، فرنبغ دادگی، تهران: انتشارات توس.
بهارنژاد، زکریا.( 1386). «ابن عربی و نظریه وحدت وجود»، نشریه آیینه معرفت، شماره دهم، صفحات: 43 تا 65.
پورداوود، ابراهیم.(1377). یشت ها، دو جلد، تهران: انتشارات اساطیر.
ثقفیان، اکبر.(1390). بیضاوی و تفسیر انوار التنزیل، تهران: خانة کتاب ایران.
جامی، نورالدین عبدالرحمان بن احمد.( 1378). هفت اورنگ، مقدمه از اعلاخان افصح زاد، تصحیح و تحقیق از جابلا دادعلیشاه، اصغر جانفدا، ظاهر احرای، جسین احمد تربیت، اعلاخان افصح زاد، با همکاری انستیتو شرق شناسی و میراث خطی، زیر نظر دفتر نشر میراث مکتوب، تهران : مرکز مطالعات ایرانی. دفتر نشر میراث مکتوب، آیینه میراث.
جمشیدی، موبد کامران.(3745). پیام پاک زرتشت، از خودشناسی تا خداشناسی، تهران: انتشارات کانون زرتشتیان.
جوادی آملی، عبدالله.(1372). تحریر تمهید القواعد. تهران: انتشارات الزهرا.
جهانگیری، محسن.(1383). محیی الدین ابن عربی، چاپ پنجم، تهران: موسسة چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
چیتیک، ویلیام سی.(1383). طریق صوفیانه عشق. ترجمة مهدی سررشته داری، تهران: انتشارات مهراندیش.
خوارزمی، حسین بن حسن. (1364). شرح فصوص الحکم محیی الدین ابن عربی، به اهتمام نجیب مایل هروی، تهران: انتشارات مولی.
دوست خواه، جلیل.(1385). اوستا، کهن ترین سرودها و متن های ایرانی، چاپ دهم، دو جلد، تهران: انتشارات مروارید.
رحیمیان، سعید.( 1376). تجلی و ظهور در عرفان نظری، قم: انتشارات حوزه علمیه.
زرین کوب، عبدالحسین.(1376).دنباله جستجو در تصوف ایران. چاپ چهارم. تهران: انتشارات امیرکبیر.
سجادی، سید جعفر.(1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهـران: طهوری.
سجادی، سید ضیاء الدین. (1384). مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، چپ یازدهم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها ( سمت).
شبستری، محمود.(1382).گلشن راز، تهران: طلائیه.
شجاری، مرتضی.(1379). « اعیان ثابته از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا» نشریه مقالات و بررسی ها، دوره 33، شماره دفتر 67، از صفحه 55 تا صفحه 65.
فره وشی، بهرام.(1364). جهان فروری، بخشی از فرهنگ ایران کهن، تهران: انتشارات کاریان.
قونوی، صدرالدین.( 1388). الفکوک. ترجمه و تصحیح محمد خواجوی. تهران : انتشارات مولی.
کاکائی، قاسم.)1381). وحدت وجود به روایت ابن‌عربی و مایستر اکهارت، تهران: هرمس.
کوربن، هانری.(1371). تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه اسدالله مبشری.تهران: امیرکبیر.
کیانپور و مشیدی.(1397) «رابطه اعیان خارجی و اعیان ثابته بر اساس نظریه ابن عربی»، نشریه گوهر گویا، سال دوازدهم، شماره چهارم (پیاپی 39) ، از صفحه 29 تا صفحه 46.
لاهیجی، شمس الدین.(1388). مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، مقدمه و تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات زوار.
لویزن، لئونارد.(1379).فراسوی ایمان و کفر شیخ محمود شبستری، ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران: نشر مرکز.
مجلسی، محمدباقر بن محمد تقی.(1363). بحار الانوار. مترجم ابوالحسن موسوی همدانی،تهران : کتابخانة حضرت ولیعصر.
مزداپور، کتایون.(1384). زرتشتیان، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
موحد، محمدعلی و صمد.( 1386). فصوص الحکم ابن عربی. تهران: انتشارات کارنامه.
موله.ماریان. (1363).ایــران باستان. ترجمه ژاله آموزگار، تهران: انتشارات توس.
مهرین،مهرداد.(1354). اشاوهیشتا، پیام زرتشت. چاپ چهارم، تهران: سازمان انتشارات فروهر.


References

-The Holy Quran.
-Ashtiani, Jalaluddin (1370). Qaisari's commentary on Ibn Arabi Fusus al-Hakam, Tehran: Amirkabir Publications.
-Ibn Arabi (1389). Fusus al-Hakam, Income, text translation, explanation and analysis by Mohammad Ali Movahed, Tehran: Karnameh.
-Ibn Arabi, Muhammad ibn Ali Mohi al-Din. (1367). Essays of Ibn Arabi, Sheikh Akbar Mohi-ud-Din Abi Abdullah Hatami Taei Andalusi, Introduction to the correction and commentary by Najib Mayel Heravi, Tehran: Molly Publications.
-Ibn Arabi, Mohiuddin (1386). perfect human. Translated by Gol Baba Saeedi. Tehran: Jami.
-Ismail Niaganji, Opportunity, Pashapasandi (1398) "Structural analysis of the perfection of Divan and Emshaspandan with a look at Mazdisna religion and pre-Aryan myths", Journal of Mystical Literature and Mythology, Year 15, No. 57. From page 13 to page 39.
-Asiri Lahiji, Shamsuddin Mohammad. (1386) Secrets of witnesses. Edited by Seyed Ali Al-Davood, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies.
-Oshidari, Jahangir (1371). Mazdisna Encyclopedia, Tehran: Markaz Publishing.
-Spring, Mehrdad. (1378). Bandesh, Farnbagh Dadgi, Tehran: Toos Publications.
-Baharnejad, Zakaria. (1386). Ibn Arabi and the Theory of the Unity of Existence, The Mirror of Knowledge, No. 10, pp. 43-65.
-Purdawood, Ibrahim (1377). Yashts, two volumes, Tehran: Asatir Publications.
-Saghafian, Akbar (1390). Ellipse and Interpretation of Anwar Al-Tanzil, Tehran: Iran Book House.
-Jami, Nur al-Din Abdul Rahman bin Ahmad (1378). Haft Orang, Introduction by Alakhan Afsahzad, Edited and researched by Jabla Dadalishah, Asghar Janfada, Zahir Ahra, Jassin Ahmad Tarbiat, Alakhan Afsahzad, in collaboration with the Institute of Oriental Studies and Linear Heritage, under the supervision of the Written Heritage Publishing Office, Tehran: Studies Center. Written Heritage Publishing Office, Heritage Mirror.
-Jamshidi, Mubad Kamran (3745ave). The pure message of Zoroaster, from self-knowledge to theology, Tehran: Zoroastrian Association Publications.
-Javadi Amoli, Abdullah. (1372) Writing the rules. Tehran: Al-Zahra Publications.
-Jahangiri, Mohsen (1383). Mohieddin Ibn Arabi, Fifth Edition, Tehran: University of Tehran Publishing Institute.
-Chitick, William C.(1383).Through Sufi love. Translated by Mehdi Sarreshtdari, Tehran: Mehrandish Publications.
-Kharazmi, Hussein bin Hassan. (1364). Explanation of the chapters of the ruling by Mohi al-Din Ibn Arabi, by Najib Mayel Heravi, Tehran: Molly Publications.
-Dostkhah, Jalil (1385). Avesta, the oldest Iranian songs and texts, tenth edition, two volumes, Tehran: Morvarid Publications.
-Rahimian, Saeed (1376). Manifestation and emergence in theoretical mysticism, Qom: Seminary Publications.
-Zarrinkoob, Abdolhossein (1376). Following the search in Iranian Sufism. fourth edition. Tehran: Amirkabir Publications.
-Sajjadi, Seyed Jafar, (1370). Dictionary of Mystical Terms and Interpretations, Tehran: Tahoori.
-Sajjadi, Seyed Ziauddin (1384). An Introduction to the Fundamentals of Mysticism and Sufism, Left XI, Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Position).
-Shabestari, Mahmoud. (2003). Golshan Raz, Tehran: Talaieh.
-Shajari, Morteza (1379). "Fixed nobles from the point of view of Ibn Arabi and Mulla Sadra" Journal of Articles and Studies, Volume 33, Book Number 67, from page 55 to page 65.
-Farahvashi,Bahram.(1364).Jahan Forori, Part of the Culture of Ancient Iran, Tehran: Karian Publications.
-Qanooni, Sadr al-Din (1388).Alfakouk, Translated and edited by Mohammad Khajavi. Tehran: Molly Publications.
-Kakai, Qasim.(1381).The Unity of Existence narrated by Ibn Arabi and Meister Eckhart, Tehran: Hermes.
-Korben, Henry. (1371). History of Islamic Philosophy, translated by Asadullah Mubasheri. Tehran: Amir Kabir.
-Kianpour and Mashidi (1397) "The relationship between foreign nobles and fixed nobles based on Ibn Arabi's theory", Gohar Goya Magazine, Year 12, Number 4 (39 consecutive), from page 29 to page 46.
-Lahiji, Shamsuddin (1388). Mafatih al-Ijaz fi Sharh Golshan Raz, introduction and correction by Mohammad Reza Barzegar Khaleghi and Effat Karbasi, eighth edition, Tehran: Zavar Publications.
-Lewisen, Leonard. (1379). Beyond the Faith and Infidelity of Sheikh Mahmoud Shabestari, translated by Majdaldin Kiwani, Tehran: Markaz Publishing.
-Majlisi, Muhammad Baqir bin Muhammad Taqi (1363). Sea of Lights. Translated by Abolhassan Mousavi Hamedani, Tehran: Hazrat Valiasr Library.
-Mazdapour, Katayoun (1384). Zoroastrians, Second Edition, Tehran: Cultural Research Office.
-Movahed, Mohammad Ali and Samad (1386). Fusus al-Hakam Ibn Arabi. Tehran: Karnameh Publications.
-Marijan, Mole.(1363). Ancient Iran. Translated by Jaleh Amoozgar, Tehran: Toos Publications.
-Mehrin, Mehrdad (1354). Ashavishta, the message of Zoroaster. Fourth Edition, Tehran: Forouhar Publishing Organization