تبیین ‌اصطلاحات خویشاوندی کردی سنندج از منظر رده‌شناسی‌صرفی و صرف زیست‌محیطی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

حمید افتخاری ¹ , فروغ کاظمی ² , حیدر نصرت زاده ³

1 - دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - گروه زبان انگلیسی، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/09/25 تاریخ پذیرش : 1402/02/19 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: کردی سنندج, رده‌شناسی, اصطلاحات خویشاوندی, زبان‌شناسی زیست‌محیطی, صرف زیست‌محیطی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی اصطلاحات خویشاوندی در گونه زبانی کردی سنندج از منظر رده‌شناسی‌صرفی و صرف زیست‌محیطی صورت گرفت. داده‌های این پژوهش، تمامیِ اصطلاحات خویشاوندی در این گونه زبانی‌اند. روش گردآوری داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای و نیز میدانی از طریق مصاحبه با گویشوران است و روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. بررسی‌های ساختاری که از دیدگاه رده‌شناسی‌صرفی صورت گرفت، حاکی از آن است که %57 این اصطلاحات در طبقه پیوندی و %43 در رده گسسته قرار ‌می‌گیرند. همچنین، اصطلاحاتِ دارای ساخت‌ملکی %47.69 از کل اصطلاحات را به خود اختصاص داده‌اند که همگی راهبرد ملکی هم‌نهی را نشان می‌دهند و در این میان، برخی چینش مالک–مملوک و برخی چینش مملوک–مالک را دارا هستند. اما دیگر راهبردهای ملکی ساده یا غیرساده اعم ازحالت‌نما یا حرف‌اضافه و غیره در اصطلاحات فوق مشاهده نمی‌شود. نتایج بررسی‌ها از لحاظ صرف زیست‌محیطی نشان می‌دهد که عوامل جغرافیایی (مناطق مختلف شهر)، عوامل فرهنگی و عوامل جامعه‌شناختیِ محیط بویژه جنسیت، معیارهای قومی و نسبی/سببی‌ بودن بر اصطلاحات خویشاوندی این زیست‌بوم اثرگذار هستند. طبق این رویکرد اقلیم می‌تواند مهم‌ترین دلیل وجود تنوع و تفاوت‌های موجود در اصطلاحات خویشاوندی در این پیکره زبانی باشد.

چکیده انگلیسی:

This study was conducted with the aim of investigating the Terminology of Kinship in Sanandaj Kurdish based on Ecological and Typological approaches. The data are all the Terminology of Kinship in this language variety. The method of data collection is library and field through interviews with speakers and the research method is descriptive-analytical. The structural investigations that were carried out from the point of view of typological approache indicate that 52.31% of these terms are in the agglutinative and 52.31% are in the isolating types. Also, terms with possessive structure have occupied 26.15% of the total, all of which indicate the strategy of juxtaposition, and among them, some have possessor-possessum and some have possessum-possessor arrangement. However, other simple or non-simple possessive strategies, including case maker or adposition, etc., are not observed in the terms. The results of ecological surveys show that geographical factors (different areas of the city), cultural factors and sociological factors of the environment, especially gender, ethnic criteria and relative and casual terms have an effect on the Terminology of Kinship of this ecology. According to this approach, aera can be the most important reason for the diversity and differences in Terminology of Kinship in this linguistic corpus.

منابع و مأخذ:

منابع:

احمدی‌پور، طاهره (1390). «درآمدی بر زبان‌شناسی زیست‌محیطی»، فصل‌نامه انسان و محیط‌زیست، شماره 28.

البرزی ورکی، پرویز (1381). «رده‌شناسی ساخت‌واژی». پژوهش زبان‌های خارجی. شماره 12. 18-3.

امینی، رضا (1400). "تحلیل و بررسی تنوع واژگانی در آبادی‌های شهرستان خرم‌آباد" مجله زبان فارسی و گویشهای ایرانی، سال6، دوره 1، پیاپی 11، صص 128-103.

باطنی، محمدرضا (1370). مسائل زبان‌شناسی نوین، تهران، آگاه. صص 104.

باطنی، محمدرضا (1378). زبان و تفکر ، تهران؛ آبان گاه.

بیتس، دانیل و فرد پلاگ (1375). انسان‌شناسی فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی

حسنوند عموزاده، ابوذر (1393). "نسبیت زبانی در واژگان خویشاوندی گویش لکی دره شهر (یک بررسی تطبیقی با زبان فارسی)". فرهنگ ایلام، دوره 15، شماره 44 و 45.

دبیرمقدم، محمد (1391). رده‌شناسی زبانهای ایرانی، تهران: انتشارات سمت.

قطره، فریبا، پشتوان، حمیده و طالبی دستنایی، مهناز (1394). "رویکرد زیست‌محیطی در پژوهش‌های زبان" زبان‌شناخت، دوره 6، شماره 11، پیاپی 11، صص 243-231.

کوشک جلالی، عباس (1376). «اصطلاحات خویشاوندی در زبان فارسی، ابهام در معنا و کاربرد واژه­ها». نامه فرهنگستان، شماره 11، صص 130-113.

Refrences

Ahmadipour, Tahere (1390). "An Introduction to Ecolinguistics", Human & Environment issu: 2 (In Persian)

Alborzivaraki, Parviz (1381). "Morphological Typology". Forign languages research. Issu: 12. 3-18. (In Persian)

Al-Sahlani, Q. A & Al-Husseini, H.A. (2010). Kinship Terms in English and Arabic: "A Contrastive Study", University of Babylon, Vol.18.

Amini, Reza (1400). "Analysis vocabulary varity in Khoramabad villages" Journal of Persian language and Iranian dialects, year 6, course 1, series 11, pp. 103-128. (In Persian)

Bang, J. C. & Trampe, W. (2014). "Aspects of an ecological theory of language". Language Sciences, 41, 83–92.

Bateni, Mohammad Reza (1378). Modern Linguistics Issues, Tehran, Aghar. pp. 104. (In Persian)

Bates, Daniel and Plug, Fred (1375). Cultural anthropology, translated by Mohsen Talasi, Tehran: Scientific Publications. (In Persian).

Croft, W. (2003). Typology and Universals, 2edition, Cambridge textbooks in linguistics. Derni, A. (2008). “The Ecolinguistic paradigm: An Integrationist Trend in Language Study”, The International Journal of Language and Culture. Issue 24.

Dabirmoqadam, Mohammad (1391). Typology of Iranian languages, Samt Publications.

Fischer, M. (2010). "Representing Anthropological Knowledge": Calculating Kinship.

O'Neil, D. (2008). Kinship: "An Introduction to Descent Systems and Family Organization. Sans Marcos": Palomar College. In: http://anthro.palomar. edu/kinship/default.htm.

Hasandvand amozade, Abouizar (1393). "Linguistic relativity in the Terminology of Kinship words of the Lekki dialect of Dareh Shahr (a comparative study with Persian language)". Farhang Ilam, Volume 15, No. 44 and 45. (In Persian)

Qatre, Fariba, Poshtvan, Dastani, Hamide and Talebi, Mahnaz (1394). Ecological

Approach in language research" Linguistics, Volume 6, Number 11, Series 11, pp. 231-243. (In Persian)

Koshak Jalali, Abbas (1376). "The Terminology of Kinship in Persian language, ambiguity in the meaning and use of words". Farhangistan Letter, No. 11, pp. 113-130. (In Persian)

Lupyan, G. and Dale, R. (2010). “Language Structure is Partly Determined by Social Structure”, PLOS One, Volume 5, Issue 1.

Morgan, L.H. (1871). "Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family", Washington: Smithsonian Institution.

Muhlhausler, P. (2003). "Language of Environment, Environment of Language": A Course in Ecolinguistics. London: Battle Bridge.

Nettle, D. (1998). “Explaining Global Patterns of Language Diversity” Merton College, Oxford OX1 4JD, United Kingdom

Read, D. (2001). "What Is Kinship?'

Sapir, E. (1912). "Language and Environment", Americam Anthropologist.

Sapir, E. (1884). 19-39 "Language. London': Harcourt, Brace and World.

Sapir, E. (1970) [1921]. Language, New York

Steffensen, S.V. & Fill, A. (2013). "Ecolinguistics: the state of the art and future horizons". Language Sciences 41 (2014). 6–25.

Steffensen, S. (2007). “Language, Ecology and Society: An introduction to Dialectical Linguistics”, in:

Jonsson, N. (2001). Kin Terms in Grammar. Language Typology and universals. Berlin. New York: Walter de Gruyter.vol.2.1203- 1214.

Wardhagh, R. (1990). "An Introduction to Linguistics", 7 edition Cambridge: Basil, Blackwell Ltd.

Whorf, Benjamin Lee, (1956, 1979). "Language, Thought and Reality": Selected Writings of Benjamin Lee Whorf, John B. Carroll, Cambridge and New York: MlT-Wiley.