بررسی طرحواره های تصوری «عشق» درتغزل های فرخی سیستانی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

نبی الله عرب خزائلی ¹ ( دانش آموختة دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة علوم انسانی، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، مازندران، ایران. )
حسین علی پاشاپسندی ² ( زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران )
حسین پارسایی ³ ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد قائم‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم‌شهر، ایران )

تاریخ دریافت : 1400/01/16 تاریخ پذیرش : 1401/09/07 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: عشق, تغزل, فرخی سیستانی, طرحوارة تصوری, زبانشناسی شناختی,

چکیده مقاله :

طرحواره های تصوری یکی از مفاهیم مهم در زبان شناسی شناختی است که اصل مسألة آن این است که از ما، در این جهان، اعمال و رفتارهایی بروز می کند و از این طریق، ساخت های مفهومی بنیادینی پدید می آیند که برای اندیشیدن دربارة امور انتزاعی به کار می روند. پژوهش حاضر، با روش توصیفی – تحلیلی به بررسی انواع طرحواره های تصوری (حجمی، حرکتی و قدرتی) موجود در واژة عشق در قصاید فرخی سیستانی می پردازد. هدف این پژوهش شناخت این طرحواره ها در تغزل های فرخی و چگونگی عینیت یافتن واژة عشق در آن‌هاست. نتایج حاکی از آن است که در میان سه طرحوارة تصوری، طرحوارة قدرتی بسامد بیشتری در تغزلات فرخی دارد؛ زیرا فرخی در سروده های خود نشان می دهد که عشق با نیروی فراوان خود عاشق را تحت تأثیر خویش قرار داده است. بعد از طرحوارة تصوری قدرتی، طرحوارة حرکتی بیشترین بسامد را در تغزلات فرخی به خود اختصاص داده که برای نشان دادن همراهی عشق با عاشق در طی مسیر عاشقی به کار رفته است. طرحوارة حجمی پایین ترین بسامد را به خود اختصاص داده است و شاعر به کمک این طرحواره، رنج‌های عاشق را در مسیر عشق نشان می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

schemas are one of the most important concepts in cognitive linguistics, the main issue of which is that actions and behaviors emerge from us in this world, and through this, fundamental conceptual structures emerge to think about abstract matters. Are used. The present study, with a descriptive-analytical method, examines the types of imaginary schemas (volumetric, kinetic and power) in the word "love" in Farrokhi Sistani's poems. The purpose of this study is to identify these schemas in Farrokhi's sonnets and how the word "love" is objectified in them. The results indicate that among the three imaginary schemas, the power schema has a higher frequency in Farrokhi's lyric poems; Because Farokhi shows in his poems that love has influenced the lover with his great power. After the concept of power schema, the motion schema has the highest frequency in Farrokhi's lyric poems, which has been used to show the companionship of love with the lover during the path of love. The volumetric schema has the lowest frequency and with the help of this schema, the poet shows the sufferings of the lover in the path of love.

منابع و مأخذ:

۴- منابع:

الف منابع فارسی:

• آریانپور، سیمین (۱۳۸۵): بررسی شماری از ضرب‌المثل‌های زبان فارسی بر اساس طرح‌واره‌های تصوری در چارچوب نظریهٔ معنی‌شناسی شناختی، پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد، رشتهٔ زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه الزهرا.


• اردبیلی، لیلا. (۱۳۹۴). پیوستگی معنایی متن از منظر نظریه آمیختگی مفهومی. مجلة جستارهای زبانی. دوره ۶، ش ۵. صص ۱۱۷-۱۴۰.


• . (۱۳۹۲). معناشناسی شناختی و کارکرد نظریه آمیختگی مفهومی در قصه­های عامیانه ایرانی. پایان­نامه دکتری دانشگاه پیام نور. زبانشناسی همگانی. استاد راهنما: دکتر بهزاد برکت.


• آهنگری، ناهید. (۱۳۹۶). طرح‌واره‌های تصوری در اشعار فروغ فرخزاد از دید بوطیقای شناختی. فصلنامه پژوهش‌های ادبی. سال ۱۴. ش ۵۷. پاییز.


• بورشه، ت و دیگران، (۱۳۷۷). زبان‌شناسی و ادبیات: تاریخچه چند اصطلاح، ترجمه کورش صفوی، تهران: هرمس.


• خانلری، زهرا. (۱۳۴۸). فرهنگ ادبیات فارسی.تهران: بنیاد فرهنگ ایران.


• خدیور، هادی و شیما فرجی. (۱۳۹۴). رد پای واسوخت بر جاده شعر فارسی. نشریة تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی: دهخدا. ش ۲۱. پاییز.


• راسخ مهند، محمد. (۱۳۹۲). درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی. تهران: سمت.


• رزمجو، حسین. (۱۳۷۰). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: آستان قدس رضوی.


• شمیسا، سیروس. (۱۳۸۶). سیر غزل در شعر فارسی. تهران: علم.


• صفا، ذبیح‌الله. (۱۳۶۳). تاریخ ادبیات در ایران. ج ۱. تهران: فردوسی.


• صفوی، کورش. (۱۳۸۳). درآمدی بر معناشناسی. تهران: سوره مهر.


• ـــــــــــــــــــــ... (۱۳۸۲). بحثی درباره طرح‌های تصوری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی. نشریه نامة فرهنگستان، دوره ۶، ش ۱، پیاپی ۲۱. صص ۸۵-۶۵.


• فتوحی، محمود. (۱۳۹۰). سبک‌شناسی: نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.


• محجوب، محمدجعفر. (۱۳۷۲). سبک خراسانی در شعر فارسی. تهران: جامی.

ب. منابع لاتین:

• Croft, William and D. Allan Cruse (2004), Cognitive Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press;


• Evans, Vyvyan and Green, Melanie(2006):Cognitive linguistics: an Intruduction,Edinburge University Press.


• -Geeraerts, D. (1995). Cognitive I linguistics: Handbook of Pragmatics. Amsterdam Bengamin Publisher Company


• Nishida, Hiroko,«1999.«A cognitive approach to inter cultural communication based in schema theory, international issue 5, volume 23 journal of intercultural relations.


• Shore, B. (1996) Culture in Mind Cognition Culture, and the Problem of Meaning. Oxford: Oxford University Press.

sources:

• Persian sources:

Arianpour, Simin (1385): A Study of a Proverbs of Persian Language Based on Imaginary Schemas in the Framework of Cognitive Semantic Theory, Master Thesis, Linguistics Public, Al-Zahra University.

• Ardabili, Leila. (1394). The semantic coherence of the text from the perspective of conceptual fusion theory. Journal of Linguistic Research. Volume 6, Issue 5. pp. 117-140.


• . (1392). Cognitive semantics and the function of conceptual fusion theory in Iranian folk tales. PhD Thesis Payame Noor University. General linguistics. Supervisor: Dr. Behzad Barakat.

Ahangari, Nahid. (۱۳۹۶). Imaginary schemas in Forough Farrokhzad's poems from the point of view of cognitive poets. Quarterly Journal of Literary Research. Year 14. 57 Fall.

• Borsheh, T. et al. (1377). Linguistics and Literature: History of Some Terms, translated by Kourosh Safavid, Tehran: Hermes.


• Khanlari, Zahra. (1348).Farhang e Adabiate farsi. Tehran ‌: Iranian Cultural Foundation ‌.


• Khadivar, Hadi and Shima Faraji. (1394). Traces of burning on the path of Persian poetry. Journal of Analysis and Critique of Persian Language and Literature Texts: Dehkhoda. 21. Fall.


• Rasekh Mohannad, Mohammad. (1392). Daramadi bar zabanshenasi e shenakhti. Tehran: Samt.


• Razmjoo, Hussein. (1370). Anvae adabi va asare an dar zabane farsi. Mashhad: Astan Quds Razavi.


• Shamisa, Sirus. (1386). Seire ghazal dar sheere farsi. Tehran: elmi.


• Safa, Zabihullah. 1363tarikh e adabiate iran. C 1. Tehran: Ferdowsi.


• Safavid, Cyrus. (1383). Daramadi bar maana shenasi. Tehran: Surah Mehr.


• ___________ (1382). A discussion of conceptual designs from a cognitive semantic perspective. Journal of the Academy, Volume 6, Issue 1, Consecutive 21. pp. 85-۶۵.


• Fotuhi, Mahmoud. (1390).Sabkshenasi: nazarieha, rooykardha va raveshha, Tehran: Sokhan.


• Mahjoub, Mohammad Jafar. (1372). Sabke Khorasani dar sheere farsi. Tehran: Jami.

1. Latin resources:

• Croft, William and D. Allan Cruse (2004), Cognitive Linguistics, Cambridge: Cambridge University Press;


• Evans, Vyvyan and Green, Melanie(2006):Cognitive linguistics: an Intruduction,Edinburge University Press.


• -Geeraerts, D. (1995). Cognitive I linguistics: Handbook of Pragmatics. Amsterdam Bengamin Publisher Company


• Nishida, Hiroko,«1999.«A cognitive approach to inter cultural communication based in schema theory, international issue 5, volume 23 journal of intercultural relations.


• Shore, B. (1996) Culture in Mind Cognition Culture, and the Problem of Meaning. Oxford: Oxford University Press.

 

Investigating the imaginary schemas of "love" in Farrokhi Sistani's lyric poems