Efficiency of HEC-RAS and GIS model in flood zoning of Dez river (Study area: the range of the regulatory dam to the villages of Zavieh Dezful)
محورهای موضوعی : River Engineeringحامد پورصمصام 1 , الهام اکبری 2 , کاظم حمادی 3
1 -
2 -
3 -
کلید واژه: River engineering, سد تنظیمی دز, پهنه بندی سیلاب, مهندسی رودخانه, Flood containment, Doz regulation dam, Zavieh villages, روستاهای زاویه,
چکیده مقاله :
The purpose of this article is to use the geographic information system to identify the flood-prone and dangerous areas of the Dez River located in Dezful city from the border of the regulatory dam to the villages of Zavieh and the main goal is to identify the settlements and exposed areas. There is a risk of flooding in this way, the boundaries of the Dez River bed and flood zoning in the 25-year return period were determined using HEC-RAS, ARCGIS and HEC-GeoRAS software. The results showed that for a return period of 25 years, 1430 square kilometers of land will be covered by flood, which is outside the river boundary, and including the area of the river boundary, 4318 square kilometers are exposed to flood. Because in some places, residential, agricultural, recreational and parks are located in the boundaries of the river. Due to the existence of residential areas and resort uses on the banks of the river, it is necessary to carry out flood control operations and flood warning systems in the parts where more vulnerability is expected. And in order to remove the illegal occupations that have taken place in the bed and privacy of Dez River, the necessary action should be taken. Considering that the studied area is located in a dense urban area, by controlling and curbing the flood in the upstream watersheds by conducting watershed operations, engineering urban constructions and its non-development within the boundaries of waterways and identifying areas high risk and provide structural and non-structural solutions as much as possible to reduce the risk of flooding in this area
هدف از این مقاله به کارگیری سامانه ی اطلاعات جغرافیایی درجهت شناسایی پهنه های سیل خیز و مخاطره آمیز رودخانه دز واقع در شهرستان دزفول از حدفاصل سد تنظیمی تا روستاهای زاویه و هدف اصلی، شناسایی سکونت گاه ها و مناطق در معرض خطر وقوع سیلاب می باشد. بدین ترتیب حریم بستر رودخانه دز و پهنه بندی سیل در دوره بازگشت 25 ساله با استفاده از نرم افزارهای HEC-RAS،ARCGIS و برنامه جانبی HEC-GeoRAS تعیین شد. نتایج نشان داد که به ازای دوره بازگشت 25 ساله، 1430 کیلومترمربع از اراضی، زیرپوشش سیل قرار می گیرد که این مقدار خارج از حریم رودخانه است و با احتساب مساحت حریم رودخانه، 4318 کیلومترمربع در معرض سیلاب می باشند. در برخی نقاط، اراضی مسکونی، زراعی، تفریحی و پارک ها در حریم رودخانه قرار دارند. باتوجه به وجود مناطق مسکونی و کاربری های تفرجگاهی در حاشیه رودخانه لازم است در قسمت هایی که آسیب پذیری بیشتری پیش بینی می شود برای عملیات کنترل سیلاب و سیستم های هشداردهندۀ سیل اقدام گردد و به منظور رفع تصرف های غیرقانونی که در بستر و حریم رودخانه دز صورت گرفته است، اقدام لازم به عمل آید. با توجه به اینکه منطقه مورد مطالعه در قسمت متراکم شهری قرار گرفته است؛ با کنترل و مهار سیل در حوضه های آبخیز بالادست با انجام عملیات آبخیزداری، مهندسی سازی ساخت و سازهای شهری، عدم توسعه آن در داخل حریم مسیر آبراهه ها و شناسایی مناطق پرخطر و ارایه راهکارهای سازه ای و غیرسازه ای در حد امکان از خطر بروز سیل در این منطقه کاسته شود.
حجازی، ا.، خدایی قشلاق، ف. و خدایی قشلاق، ل. (1398). پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در حوضه ی آبریز ورکشچای با استفاده از نرمافزارHEC-RAS و الحاقیه‌یHEC-GEO-RAS . نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 19، شماره 53، ص 155-137.
رضایی مقدم، م.ح.، یاسی، م.، نیکجو، م.ر. و رحیمی،م. (1397). پهنه بندی و تحلیل مورفولوژیکی سیلاب های رودخانه قره سو با استفاده از مدل هیدرودینامیکیHEC-RAS (از روستای پیرازمیان تا تلاقی رودخانه اهرچای). نشریه جغرافیا و مخاطرات محیطی، دوره 7، شماره 1، ص 15-1.
رکن‌الدین افتخاری، ع.ر.، صادقلو، ط.، احمد‌آبادی، ع. و سجاسی قیداری، ح. (1388). ارزیابی پهنه‌بندی روستاهای در معرض خطر سیلاب با استفاده از مدل HEC-Geo RAS در محیط GIS مطالعه موردی: روستاهای حوزه گرگانرود. نشریه توسعه محلی (روستائی-شهری). دوره 1، شماره 1، ص 182-157.
Demir, V. and Kisi, O. (2016). Flood Hazard Mapping by Using Geographic Information System and Hydraulic Model: Mert River, Samsun, Turkey. Advances in Meteorology, 2677, pp: 1-9.
Zelenakova, M., Fijko, R., Labant, S., Weiss, E., Markovič, G. and Weiss, R. (2019) . Flood risk modelling of the Slatvinec stream in Kružlov village, Slovakia. Journal of Cleaner Production, 212, pp: 109-118.
