از زن ستیزی تا زن ستایی در حدیقة الحقیقة سنایی
محورهای موضوعی : اخلاق
محمود جعفری دهقی
1
(
دانشگاه تهران، دانشیار گروه فرهنگ و زبان های باستان، ،تهران، ایران.
)
ساره تربیت
2
(
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خرمشهر،گروه ادبیات فارسی، خرمشهر ، ایران.
)
کلید واژه: زن, woman, سنایی غزنوی, حدیقة الحقیقة, Sanaii Ghaznavi, Hadigha-l-Haghighah,
چکیده مقاله :
به اعتبار پژوهش های گسترده و متقن بزرگان حوزه ی تحقیق ادب فارسی، حکیم سنایی غزنوی - شاعر بزرگ قرن پنجم - از جمله اولین کسانی است که اصطلاحات عاشقانه را با اصطلاحات صوفیانه بهم درآمیخته و طرحی نو درافکنده است. از دیگر سو در هر دو حوزه ی عشق و عرفان، زیبایی در اوج قرار دارد و چون زن نمود آشکارای زیبایی است لذا محبوب و معشوق همواره در شمایل زن تجلی یافته است؛ ازین جهت رویکرد سنایی به مقوله ی زن می تواند توجیه پذیر باشد. البته در شعر سنایی زن نیز مانند دیگر موجودات، اصل محاسبه نمی شود و تنها جنبه ی نمودی دارد، یعنی اگر در کلام وی از بدی های زن سخن گفته می شود دلیل بر بد بودن ذاتی زن نیست و به عکس سخن راندن از خوبی های وی نیز مبتنی بر پاک طینتی اش نمی باشد. با توجه به اینکه از میان آثار این شاعر حدیقه الحقیقه اثری کامل تر در بیان اندیشه های سنایی می باشد، لذا این پژوهش با استناد به این اثر عرفانی انجام پذیرفته است.
With respect to the researches done by the great literary figures of the Persian literature, Sanaii Ghaznavi, a great 5th century poet, has been considered as one of the pioneers; those who combined the amatory phrases with mystic ones for the first time; by such a way he initiated an innovative style. On the other hand both fields of amatory and mystic poetry were endowed with beauty, and since women were assumed as the embodiment of beauty, therefore their image as beloved has been institutionalized. This could somehow justify Sanaii’s attitude towards the role of women in poetry. It should also be added that in Sanaii’s poems, women were not given their proper status. Although he might be offensive towards women, but it does not necessarily mean that women were regarded evil; while eulogistically writing in praise of women did not necessarily mean that they were reputed good either. An attempt was made in this article to trace the aforementioned elements in Sanaii’s Hadighat-ul-Haghighah and bring out their importance.
- قرآن مجید
- اشرف زاده، رضا (1374) آب آتش فروز، تهران، انتشارات جامی.
- افراسیاب پور، علی اکبر(1390) مقام زن و حضرت زهرا(س) از نظر سنائی غزنوی، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال دوم، شماره ششم، ص 106-93.
- حسینی کازرونی، احمد ( 1375) گلبانگ سربلندی، تهران، انتشارات ارمغان.
- حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة، تصحیح علیزاده،عزیزالله ( 1387) تهران، انتشارات فردوس.
- حدیقة الحقیقة و شریعة الطریقة،تصحیح مدرس رضوی (1377) تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
- درگاهی، محمود ( 1374) طلایه دار طریقت، تهران، انتشارات تکامل.
- شفیعی کدکنی،محمدرضا (1385) تازیانه های سلوک، تهران، انتشارات آگاه.
- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی(1385) بوشهر، انتشارات موعود اسلام.
- یزدانی، زینب ( 1377) زن در شعر فارسی، تهران، انتشارات فردوس.
_||_