اثرات مقادیر زیر کشنده (LC25) اسانس رازیانه و پونه روی پارامترهای زیستی زنجرک خرما Ommatissus lybicus (Homoptera: Tropiduchidae)

محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایان

آزیتا دهقان ¹ , آرزو پاینده ² , سهراب ایمانی ³ , محمود شجاعی ⁴ , هادی استوان ⁵

1 - گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
2 - گروه گیاه‌‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد، واحد بم
3 - گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
4 - گروه حشره‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران
5 - گروه گیاه‌‌پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد، واحد شیراز

تاریخ دریافت : 1395/06/28 تاریخ پذیرش : 1395/12/15 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: زنجرک خرما, جدول زندگی دو جنسی, سم‌‌شناسی دموگرافیک, Dubas bug, Two-Sex life table, Demographic toxicology,

چکیده مقاله :

زنجرک خرما Ommatissus lybicus یکی از آفات مهم خرما در بسیاری از نقاط جهان و ایران است. برای کنترل این آفت در نواحی که آلودگی بالا است از آفت‌ کش ‌ها استفاده می ‌شود. باتوجه به خطر آفت‌ کش ‌ها، مطالعه در مورد جایگزین ‌های بی‌خطر ضروری به نظر می ‌رسد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات زیر کشنده (LC25) اسانس گیاهان پونه و رازیانه روی پارامترهای جدول زندگی زنجرک خرما با استفاده از جدول زندگی دوجنسی می باشد. مقادیر LC25 برای اسانس پونه و اسانس رازیانه به ترتیب 23 و 30 میکرولیتر بر لیتر بود. نتایج نشان داد که اسانس ‌ها باعث کاهش معنی ‌داری در باروری، تعداد روزهای تخم‌ ریزی و نرخ بقا پیش از بلوغ زنجرک خرما شدند. بیشترین و کمترین دوره پیش از بلوغ به ترتیب در اسانس پونه (21/0±09/76 روز) و شاهد (24/0±88/73 روز) مشاهده گردید. همچنین، بیشترین طول عمر بالغین در شاهد (32/0±63/16 روز) و کمترین آن در اسانس پونه (42/0±00/16 روز) بود. به علاوه، پارامترهای جدول زندگی مانند نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ خالص تولید مثل به طور معنی ‌داری با استفاده از اسانس ‌ها کاهش یافتند. اسانس ‌ها باعث کاهش نرخ بقا و امید به زندگی زنجرک خرما شدند. کمترین نرخ بقا، mx و exj در تیمار اسانس پونه مشاهده شد. نتایج نشان داد که اسانس پونه نسبت به اسانس رازیانه دارای تاثیرات بیشتری روی پارامترهای بیولوژیکی، نرخ بقا و باروری زنجرک خرما می ‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Dubas bug, Ommatissus lybicus,is one of the serious pest of palm trees throughout the world and Iran. Pesticides are applied in highly infested areas. In order to risk of pesticides, it is necessary for safe alternatives. The aim of this study was the evaluating of sublethal (LC25) effects of fennel and pennyroyal essential oils on life table parameters of Ommatissus lybicus using two-sex life table. The LC25 values for fennel and pennyroyal essential oils were 23 and 30 µL/L, respectively. The results show that the essential oils caused the significant decreasing of fecundity, oviposition days and immature survival rate of Dubas bug. The highest and lowest immature stages period was on fennel (76.09±0.21 days) and control (73.88±0.24 days). Also, the highest adult longevity was on control (16.63±0.32) and the lowest was on fennel (16.00±0.42). The total developmental time of Dubas bugs was significantly decreased in essential oil treatments. Therefore, essential oils decreased the life table parameters including r, λ and R0, significantly. The essential oils treatment decreased survival rate and life expectancy of Dubas bug. The lowest survival rate, mxj, exj were observed in pennyroyal treatment. Our results showed that the pennyroyal essential oil was more effective than fennel essential oil on biological parameters, survival rate and fecundity of Dubas bugs.