جستاری در مسؤولیّت کیفری ناشی از انتقال بیماری‌ها از طریق رابطه جنسی

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

یونس مصباح ¹ , مریم آقایی بجستانی ² , محمد روحانی مقدم ³

1 - گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ،سمنان ، ایران.
2 - گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامی ،سمنان ،ایران.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ،واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی،سمنان ،ایران.

تاریخ دریافت : 1398/05/10 تاریخ پذیرش : 1398/10/26 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: تماس جنسی, مسؤولیّت کیفری, سرایت بیماری,

چکیده مقاله :

بیماری‌ها‌ از طرق گوناگون منتقل می‌شوند. یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال بیماری، رابطه جنسی است. امروزه بیماری‌های مقاربتی در سطح جوامع مختلف فارغ از مذهب و اداب و رسوم متفاوت شیوع پیدا کرده‌است. از سویی دیگر، وجود خلأهای قانونی در این زمینه، بررسی مبانی و کیفیت مسؤولیّت کیفری در سرایت بیماری‌ها از طریق رابطه جنسی را ضروری می‌نماید. مسؤولیت کیفری انتقال بیماری‌های مقاربتی، یکی از مباحث چالشی و نیازمند دقت علمی در این زمینه است. اگر چه پژوهش‌های حقوقی محدودی در این حوزه صورت گرفته‌است، اما براساس اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها، اصلی که کمترین تردید در پذیرش آن وجود ندارد منطقاً و حکما نمی‌توان صرف پژوهش‌های تئوری و علمی را مبنای صدور آراء قرار داد. در این نوشتار برآنیم ضمن تبیین فروض مختلف انتقال بیماری با استناد به منابع معتبر فقهی و مبانی قانونی موجود در زمینه سرایت بیماری راهکارهای قانونی متناسب در هر مورد را ارائه نماییم. با دقت در دیدگاه‌های فقهی و حقوقی موجود به این نتیجه رسیدیم که با توجّه به نوع بیماری که منتقل می‌شود اعم از کشنده یا غیر کشنده و هم‌چنین با در نظر گرفتن عنصر روانی؛ یعنی قصد مجرمانه (قصد سلب حیات یا ورود صدمه بدنی) یا تقصیر جزایی (بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، مسامحه، غفلت و...) موضوع تبصره ماده 145 قانون مجازات اسلامی، مجازات منتقل‌کننده متفاوت خواهدبود. فروض مختلف از منظر فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار گرفته و خلأها و چالش‌های موجود به تفصیل بیان شده‌است. بدین توضیح که انتقال بیماری کشنده در حالت عامدانه با قصد سلب حیات و انتقال به نحو غیرعمدی به ترتیب تحت عنوان قتل عمدی و شبه عمدی با مجازات قصاص و دیه مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین انتقال بیماری در صورت غیرکشنده بودن به نحو عمدی و غیرعمدی تحت عنوان مجرمانه صدمه بدنی عمدی و غیر عمدی با مجازات قصاص و دیه مورد مداقه قرار گرفته‌است.