شعر حجم: یداله رویایی، شگردها و مولفه‌ها
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسیبرات محمدی 1 , عباس باقی نژاد 2
1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه
2 - استادیار دانشگاه آزاد ارومیه
کلید واژه:
چکیده مقاله :
شعر حجم یکی از گونه های شعر امروز به شمار می آید. این نوع شعر، زمانی به وجود آمد که شاعرانِ موج نو، رویکردِ زبانی متفاوتی را در شعر آغاز کرده بودند. یداله رویایی و چند تن از شاعران، پس از موج نو، جریان شعر حجم را شکل دادند. آنان به طور همزمان در دو عرصۀ شاعری و نظریه پردازی فعالیت نمودند. رویایی به عنوان شاخص ترین نظریه پرداز و شاعرِ شناخته شدۀ شعر حجم، هم به تبیین و معرفی شاخصه های این نوع شعر پرداخت؛ هم تلاش نمود اشعاری منطبق بر آرا و نظریات خود بسراید. ماحصل این فرایند، ارایۀ تعریفی تازه از شعر و خلق اشعاری فُرم گرا، ساختارشکنانه و مبتنی بر هنجارگریزی و تجربه های نامتعارف زبانی است. این نوع شعر، دارای گونه ای از ابهام است و بنا به ادعای رویایی، بر مبنای سه اصلِ فاصله، ایجاز و حرکت نظام می یابد. شعر حجم به جای عرضۀ معنایی معلوم یا ارایۀ تصویر و مضمونی خاص، به دنبال ایجادِ حجم یا فاصله ای در ذهن مخاطب است. خواننده مکلف است با تلاش ذهنیِ خود، میان واژگان و نش شعر حجم یکی از گونه های شعر امروز به شمار می آید. این نوع شعر، زمانی به وجود آمد که شاعرانِ موج نو، رویکردِ زبانی متفاوتی را در شعر آغاز کرده بودند. یدالله رویایی و چند تن از شاعران، پس از موج نو، جریان شعر حجم را شکل دادند. آنان به طور همزمان در دو عرصۀ شاعری و نظریه پردازی فعالیّت نمودند. رویایی به عنوان شاخص ترین نظریه پرداز و شاعرِ شناخته شدۀ شعر حجم، هم به تبیین و معرفی شاخصه های این نوع شعر پرداخت؛ هم تلاش نمود اشعاری منطبق بر آرا و نظریات خود بسراید. ماحصل این فرایند، ارایۀ تعریفی تازه از شعر و خلق اشعاری فُرم گرا، ساختارشکنانه و مبتنی بر هنجارگریزی و تجربه های نامتعارف زبانی است. این نوع شعر، دارای گونه ای از ابهام است و بنا به ادعای رویایی، بر مبنای سه اصلِ فاصله، ایجاز و حرکت نظام می یابد. شعر حجم به جای عرضۀ معنایی معلوم یا ارایۀ تصویر و مضمونی خاص، به دنبال ایجادِ حجم یا فاصله ای در ذهن مخاطب است.خواننده مکلّف است با تلاش ذهنیِ خود، میان واژگان و نشانه های ناهمگون شعر، ارتباط ایجاد کند و از این طریق به تداعی، معنا و یا تصور و تصویری غیر منتظره دست یابد. در این مقاله، ضمن تبیینِ مختصات شعر حجم و تحلیل نمونه هایی از اشعار رویایی، تلاش شده چگونگی برخورد او با زبان و عناصر شعری مورد بررسی قرار گیرد. انه های ناهمگون شعر، ارتباط ایجاد کند و از این طریق به تداعی، معنا و یا تصور و تصویری غیر منتظره دست یابد. در این مقاله، ضمن تبیینِ مختصات شعر حجم و تحلیل نمونه هایی از اشعار رویایی، تلاش شده چگونگی برخورد او با زبان و عناصر شعری مورد بررسی قرار گیرد.
