رابطۀ زمان با زیبایی‌شناسی نمایشنامۀ «دهانی پر از کلاغ»

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

لیلا جواهری ¹ (گروه تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی، داشکده هنر،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ،ایران)
محمد رضا شریف زاده ² (استاد گروه فلسفه هنر،دانشکده هنر،واحدتهران مرکزی،دانشگاه ازاد اسلامی،تهران ، ایران)
مهرداد رایانی مخصوص ³ (استادیار گروه نمایش،دانشکده هنر،واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران ،ایران)

تاریخ دریافت : 1401/09/22 تاریخ پذیرش : 1402/03/14 تاریخ انتشار : 1402/04/01

کلید واژه: ساختارنمایشی, دهانی پر از کلاغ, ژرار ژنت, نمایشنامه,

چکیده مقاله :

زمان به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهمِ روایت، همواره از مباحث مهم علم روایت‌شناسی بوده و نظریه‌پردازانِ این حوزه آن‌ را مورد مُداقّه قرارداده‌اند. در این میان ژرار ژنت به عنوانِ تأثیرگذارترین نظریه‌پرداز دربارۀ زمان متن، نظریۀ مستقلی دربارۀ عامل زمان و نقش آن در روایت ارائه‌کرده‌است که مبتنی بر آن در حرکت از سطح داستان به گفتمان چگونگیِ دخل و تصرّف در زمان به واسطۀ سه عاملِ دیرش، ترتیب و بَسامد متمایزمی‌گردد. با نگاهی به نمایشنامه به عنوان متنی دارای ساختار متعارف و متکّی بر زمان، که شامل عناصری چون: آشفتگی، کشمکش، پیچیدگی، تعلیق، بحران، فاجعه و فرود می‌باشد که با ترتیبی معیّن به دنبال یکدیگر قرارمی‌گیرند؛ پژوهشِ حاضر درنظردارد به روش توصیفی و تحلیلی، ضمن بررسیِ زمان‌مندی نمایشنامۀ روایی دهانی پر ازکلاغ نوشتۀ جمشید خانیان به این سؤال پاسخ‌گویدکه: الگوی زمانی به‌کارگرفته‌شده در نمایشنامۀ دهانی پر از کلاغ مبتنی بر رویکردِ ژرار ژنت چه تأثیری بر زیبایی‌شناسی ساختاریِ این اثر دارد؟ از این روی که زمان یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در آثار نمایشیِ جمشید خانیان است، این مقاله برآنست نشان‌دهد مبتنی بر رویکرد ژرار ژنت زمان‌مندیِ خاص به‌کارگرفته‌شده در نمایشنامۀ دهانی پر ازکلاغ به عنوان یک روایت، در جهت طرح‌ریزی و کشفِ علّت مستتر در وقایع و پرداخت ساختار، ایجاد تعلیق و جذابیّت نزد مخاطب و عمق و غنابخشیدن به شخصیت‌ها مؤثر بوده‌است.

چکیده انگلیسی:

Time, as one of the important components of "narrative", has always been one of the important topics of the science of "narrative" and the theorists of this field have discussed it. In the meantime, "Gerard Genet", as the most influential theoretician about the time of the text, has presented an independent theory about the factor of time and its role in the narrative, order And it is often distinguished. Looking at the play as a text with a conventional structure and relying on time, which includes elements such as: confusion, conflict, complexity, suspense, crisis, disaster, and landing, which follow each other in a certain order; The present research intends to use a descriptive and analytical method, while examining the temporality of the narrative play "Dehani Per Ya Kalagh" written by "Jamshid Khanian", to answer the question: what effect does the temporal model used in the play "Dahani Per Ya Kalagh" based on the approach of "Gerard Genet" have on Does this work have a structural aesthetic? Since time is one of the influential components in Jamshid Khanian's dramatic works, this article aims to show, based on the approach of "Gerard Genet", the special temporality used in the play "The Crow's Mouth" as a narrative, in order to plan and discover the hidden cause in The events and payment of the structure, creating suspense and attractiveness for the audience and adding depth and richness to the characters have been effective.