تحلیل نگاره های تمثیلی عبدالصمد در شاهنامه»

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

عفت محمدی ¹ , نیر طهوری ²

1 - گروه عمران ، معماری و هنر ،، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ،تهران ، ایران.
2 - استادیار گروه تخصصى هنر, واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامى، تهران،ایران.

تاریخ دریافت : 1400/12/15 تاریخ پذیرش : 1401/01/22 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: عبدالصمد شیرین قلم, نگاره تمثیلی, شاهنامه,

چکیده مقاله :

تمثیل یکی از برجسته ترین اسلوب بلاغی در ادب فارسی ایران و می توان گفت تمثیل شیوه ای از داستان گویی و روایت نیز شمرده می شود که مضمونی غیر داستانی را با پوششی از عناصر داستانی دربرمی گیرد و شکلی روایی به آن می دهد. عبدالصمد شیرازی معروف به عبدالصمد شیرین قلم، نقاش قرن شانزدهم میلادی اهل ایران از پایه‌گذاران مکتب نگارگری گورکانی بود. نقاشی های عبدالصمد که در آغاز مستقیماً بهره گرفته و برگرفته از سنت های نقاشی ایرانی و مکتب تبریز بود، به مرور به سمت نوعی رئالیسم میل کرده است و آثار متأخر وی از رویکرد واقع‌گرایانه پرتوانی حکایت دارد. هدف از انجام پژوهش حاضر تحلیل نگاره های تمثیلی عبدالصمد در شاهنامه می باشد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و تعدادی از نگاره هایی که در سبک ایران و هند می باشد مورد مطالعه قرارگرفته است. نتایج نشان داد با وجود هنرمندانی چون عبدالصمد، مکتب گورکانی ابداع و به بلوغ و شکوفایی رسید، هم چنین با بررسی نگاره ها می توان گفت عبدالصمد تنها در نقش یک تصویرگر صرف متن ظاهر نشده و با توجه به برداشت ذهنی و حال و هوای خود با استفاده از تمثیل به نقش آفرینی پرداخته و قوانین و سنت های خاص نقاشی را در نظرگرفته است.

چکیده انگلیسی:

Allegory is one of the most prominent rhetorical styles in Persian literature of Iran and it can be said that allegory is also considered a method of storytelling and narration that includes a non-fiction theme with a cover of narrative elements and gives it a narrative form. Abdolsamad's paintings, which in the beginning were directly used and taken from the traditions of Iranian painting and the Tabriz school, have gradually tended towards a kind of realism, and his recent works indicate a powerful realistic approach. The purpose of this study is to analyze the allegorical drawings of Abdolsamad in Shahnameh. The method of this descriptive-analytical research and a number of drawings in the style of Iran and India have been studied. The results showed that despite the presence of artists such as Abdolsamad, the Gurkhani school was invented and reached maturity and prosperity. The use of allegory has played a role and has taken into account the specific rules and traditions of painting.