رویکرد بلاغی مسند در مثنوی وصف آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّد طاهر قزوینی

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

محمدحسین تشکری بافقی ¹ , فاطمه غفوری مهدی آباد ² , پوران یوسفی پور کرمانی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی- واحد انار، دانشگاه آزاد اسلامی، انار، ایران

تاریخ دریافت : 1400/12/29 تاریخ پذیرش : 1401/02/18 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه: بلاغت, مسند, علم معانی, مثنوی آلات جنگ, میرزا محمّدطاهر قزوینی,

چکیده مقاله :

مثنوی آلات جنگ سرودۀ میرزا محمّدطاهر قزوینی، از آثار منظوم و ارزشمند قرن یازدهم و اوایل دوازدهم هجری است. این اثر دارای 800 بیت می‌باشد و در قالب مثنوی سروده شده است. میرزا محمّد طاهر در مثنوی وصف آلات جنگ از ظرفیّت‌های زبانی، بیشترین بهره برده است و از ساختارهای ویژه گفتار برای القای ظرافت معنایی و اهداف بلاغی استفاده کرده است. معانی ثانوی بیت‌ها و جمله‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأثیر سخن در مخاطبان است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای ضمن معرّفی مختصری از شاعر و معرّفی اثر ارزشمندش به بررسی رویکرد بلاغی مسند در این مثنوی بپردازد و به این پرسش پاسخ دهد که بیشترین و کمترین رویکرد بلاغی (اغراض ثانوی) مسند در مثنوی وصف آلات جنگ کدام است؟ هدف این پژوهش بیان ارزش‌های بلاغی در مثنوی وصف آلات جنگ بر اساس مباحث گوناگون علم معانی، بخصوص رویکرد بلاغی مسند است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شاعر در مثنوی خود از تمام شگردها و قابلیّت‌های زبانی در ساختار علم معانی به‌خوبی بهره گرفته و کلام خود را به‌گونه‌ای به این فن آراسته است و استفادۀ بهینه از علم معانی باعث ماندگاری و تأثیرگذاری کلام و دل‌انگیزی سخن شده است.

چکیده انگلیسی:

Masnavi "Tools of War" composed by Mirza Mohammad Taher Qazvini is one of the most valuable and poetic works of the 11th and early 12th centuries AH. This work has 800 bits and is composed in the form of Masnavi. In Masnavi, Mirza Mohammad Taher has made the most of his linguistic capacities in describing the tools of war, and has used special structures of speech to induce semantic refinement and rhetorical purposes. Secondary meanings of verses and sentences are one of the most important tools for influencing speech in the audience. In this research, the author intends to study the rhetorical approach of Musnad in this Masnavi in a descriptive-analytical way and library tools while briefly introducing the poet and introducing his valuable work, and to answer the question that the most and the least rhetorical approach (secondary purposes) What is the position in Masnavi "descriptions of war"? The purpose of this study is to express the rhetorical values in Masnavi describing the tools of war based on various topics of semantics, especially the rhetorical approach of Musnad. The results of the research indicate that the poet in his Masnavi has used all the tricks and linguistic capabilities in the structure of semantics well and has adorned his speech in this way and the optimal use of semantics has caused the permanence and effectiveness of the word and its charm.