بررسی و مقایسه زیبایی شناسی معنوی گلستان با بهارستان، پریشان و خرابات

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

آیت شوکتی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد خوی. دانشگاه آزاد اسلامی. خوی. ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/17 تاریخ پذیرش : 1399/10/04 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: بهارستان, گلستان, خرابات, پریشان, بلاغت,

چکیده مقاله :

بخشی از متون ادبی در ارتباط با متن‌های دیگر شکل گرفته و از این حیث متن‌ها در دنیای خود از روابط گوناگون درون متنی و بینامتنی برخوردارند. در این میان معمولا یکی از متن‌ها از نظر زمانی، جلوتر از بقیه‌اند. بعد از سعدی، گلستان وی و شیوه بیان، مضامین، ترکیبات و تصویرهای آن مورد توجّه عام و خاص قرار گرفت و سادگی، روشنی بیان و لطف سخن او سبب شد تا در میان نویسندگان به سرمشق و الگوی نویسندگی تبدیل شده و آثار گوناگونی با تکیه برآن خلق شود چنانکه بهارستان جامی در قرن نهم، پریشان قاآنی در قرن دوازدهم و خرابات فقیر شیرازی در قرن سیزدهم نمونه‌ای از آن نظیره‌هاست. پژوهش حاضر به شیوة توصیفی- تحلیلی و آماری و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای در صدد است تا گلستان، بهارستان، پریشان و خرابات را از جنبة بلاغی و از بعد صنایع معنوی( تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه) مطالعه کرده و نشان دهد که گلستان از این حیث در چه پایه‌ای قرار دارد تا بر اساس آن در مورد استفاده از صنایع معنوی سه نظیرة دیگر قضاوت شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بعضی ویژگی-های در هر چهار اثر مصداق داشت از جمله غلبة تشبیهات حسی نسبت به عقلی و وجود مجاز کمتر اما بعضی ویژگی‌ها، خصیصة اختصاصی بین گلستان و نظییره‌ای دیگر شمرده می‌شود از جمله بهارستان در وضوح و حجم متعادل تصویری و پریشان و خرابات در تصویرهای مشترک.

چکیده انگلیسی:

Some literary texts are formed in relation to other texts, and in this sense, texts in their world have various intra-textual and intertextual relations. In the meantime, usually one of the texts is ahead of the others in terms of time. After Saadi, Golestan and his style of expression, themes, compositions and images were given general and special attention, and his simplicity, clarity of expression and kindness of speech caused him to become a role model among writers and various works based on It is created as Baharestan Jami in the ninth century, Parishan Qaani in the twelfth century and the poor ruins of Shirazi in the thirteenth century are examples of such examples. The present study, in a descriptive-analytical and statistical manner and based on library studies, seeks to study Golestan, Baharestan, Parishan and Kharabat from the rhetorical point of view and from the perspective of spiritual industries (simile, metaphor, metaphor and irony) and show that What is the basis of Golestan in terms of judging the use of the spiritual industries of the other three? Findings show that some features were applicable in all four works, including the predominance of sensory similes compared to the rational and less permissible existence, but some features are considered a special feature between Golestan and others, such as Baharestan in balanced image resolution and volume And disturbances in shared images.

منابع و مأخذ:

فهرست منابع

1ـ اته، هرمان. (1351). تاریخ ادبیات فارسی. ترجمه رضازاده شفق، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

2ـ  براهنی، رضا. (1380). طلا در مس. جلد اول، تهران: انتشارات زریاب.

3ـ ثروتیان، بهروز. (1378). بیان در شعر فارسی. تهران: انتشارات برگ.

4ـ جامی، عبدالرحمن. (1374). بهارستان. به تصحیح دکتر اسماعیل حاکمی، تهران: انتشارات اطلاعات.

5ـ دانش پژوه، محمدتقی. (1350). چند نکته درباره آثار سعدی و حافظ. شیراز: انتشارات دانشگاه.

6ـ دشتی، علی. (1381). در قلمرو سعدی. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر.

7ـ رزمجو، حسین. (1374). انواع ادبی و آثار آن در زبان فارسی. مشهد: مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.

8ـ زرین کوب، عبدالحسین. (1375). با کاروان حله. تهران: انتشارات علمی.

9ـ سعدی، مصلح‌الدین. (1376). گلستان. شرح محمد خزایلی، شیراز: انتشارات جاویدان.

10ـ صفا، ذبیح الله. (1370). تاریخ ادبیات در ایران. جلد سوم، تهران: فردوس.

11ـ فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. تهران: انتشارات سخن.

12ـ  فرشیدورد، خسرو. (1378). درباره ادبیات و نقد ادبی. جلد دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

13ـ  فقیر شیرازی، علی. (1377). خرابات. به تصحیح منوچهر دانش پژوه، تهران: آیینه میراث.

14ـ قاآنی، (1338). پریشان. تصحیح اسماعیل اشرف، شیراز: کتاب‌فروشی محمدی.

15ـ ماسه، هانری. (1369). تحقیق درباره سعدی. ترجمه دکتر غلامحسین یوسفی، دکتر محمدحسن مهدوی اردبیلی، تهران: انتشارات توس.

16ـ منزوی، احمد. (1351). تتبع در گلستان. سومین گنگره تحقیقات ایرانی، به کوشش محمد روشن، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.