کارکرد تمثیل در انتقال مفاهیم مبتنی بر حکمت و اندرز در داستان‌های کودکانۀ دهۀ هشتاد

محورهای موضوعی : ادبیات فارسی

سمیه رسولی ¹ , سید احمد حسینی کازرونی ² , سیدمحمود سیدصادقی ³ , سید جعفر حمیدی ⁴

1 - دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
2 - استاد گروه زان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی،بوشهر، ایران.
3 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی،واحد بوشهر،دانشگاه ازاد اسلامی بوشهر،ایران.
4 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1401/11/03 تاریخ پذیرش : 1401/12/15 تاریخ انتشار : 1401/12/27

کلید واژه: دهۀ هشتاد, اخلاق, حکمت, ادبیّات کودک و نوجوان, تمثیل,

چکیده مقاله :

در ادبیّات و به‌ویژه در ادبیّات کودک و نوجوان، تمثیل، جایگاه ویژه‌ای دارد. بن‌مایۀ تمثیل، همان حکایت است؛ اما در تمثیل، شخصیّت‌های داستان در جایگاه خود ایفای نقش نمی‌کنند؛ بلکه هر شخصیّت، یک قشر خاص در جامعه یا فردی معیّن را نمایندگی می‌کند. در داستان‌های تمثیلی، یک نکتۀ آموزنده و تعلیمی، با به‌کار گرفتن زبان مثال عنوان می‌شود و با این شیوه، مخاطب، احساس نمی‌کند که از جایگاهی بالاتر یا حتی برابر، مورد خطاب مستقیم و پند و اندرز از روبرو قرار گرفته و علاوه بر این‌، مفاهیم مورد نظر نویسنده، توسط مخاطب، بهتر درک می‌شود. اگرچه ظاهر تمثیل، ساده و گاهی بچگانه به نظر می‌رسد، اما از نظر معنا، بسیار عمیق و قابل تأمل است. این شیوه به‌ویژه در مورد ادبیّات کودک و نوجوان بسیار کاربردی و تأثیرگذار است. کودکان با داستان‌های تمثیلی، به‌ویژه، از نوع فابل، ارتباط بهتری برقرار می‌کنند و مفاهیم برای آنان قابل درک و لذت‌بخش می‌شود. در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با ابزار کتابخانه‌ای، کارکرد تمثیل در تعدادی از داستان‌های کودکانۀ دهۀ هشتاد برای انتقال مفاهیم حکمت و اندرز مورد کنکاش قرار گرفته است و هر اثر از نقطه‌نظر نحوۀ پردازش داستان، تمثیلی بودن یا نبودن و اشتمال بر اندرزها و نکات حکمی، اخلاقی، معنوی یا اجتماعی بررسی شده است. نتیجۀ پژوهش بیانگر آن است که استفاده از انواع تمثیل و به‌ویژه گونۀ فابل، می‌تواند منجر به آفرینش اثری تعلیمی و مبتنی بر اندرز و حکمت باشد و کاربرد تمثیل، موجبات ایجاد فضایی لذت‌بخش و سرگرم‌کننده را در داستان فراهم می‌آورد.

چکیده انگلیسی:

Allegory has a special place in literature, especially in children's literature. But in the allegory, the characters of the story do not play a role in their place; Rather, each character represents a certain stratum in society or a certain individual. In allegorical stories, an instructive and instructive point is stated by using the language of an example, and in this way, the audience does not feel that they are being directly addressed and admonished from a higher or even equal position. and in addition, the concepts intended by the author are better understood by the audience. This method is very practical and effective, especially in the case of children's and adolescent literature. Children communicate better with allegorical stories, especially fables, and the concepts become understandable and enjoyable for them. In this research, using a descriptive-analytical method and using library tools, the function of allegory in a number of children's stories of the 80s has been explored to convey the concepts of wisdom and advice, and each work is considered to be allegorical or not from the point of view of how the story is processed. And the inclusion of legal, moral, spiritual or social instructions and points has been examined. The result of the research shows that the use of all kinds of allegory, especially the fable type, can lead to the creation of an educational work based on advice and wisdom, and the use of allegory creates an enjoyable and entertaining atmosphere in the story.