سمیت تماسی سه اسانس گیاهی روی حشرات بالغ شپشه برنجSitophilus oryzae (Coleoptera: Curculionidae)

محورهای موضوعی : گیاه پزشکی

یاسمین معتمدی ¹ , مجید فلاح زاده ² , وحید روشن ³

1 -
2 -
3 -

تاریخ دریافت : 1391/07/28 تاریخ پذیرش : 1391/11/17 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: شپشه برنج, Sitophilus oryzae, پونه, جعفری مکزیکی, مرمرشک, Mentha longifolia, Tagetes minuta, Salvia macrosiphon, سمیت تماسی, contact toxicity,

چکیده مقاله :

در سال‌های اخیر، استفاده از مشتقات گیاهان به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در میان این مشتقات، اسانس‌های گیاهی مورد توجه می‌باشند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره‌کش‌های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم‌ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در جستجو برای دستیابی به روش کاربردی و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات انباری، سمیت تماسی اسانس گیاهان پونهL. Mentha longifolia، جعفری مکزیکی یا معطرL. Tagetes minuta و مرمرشک Boiss Salvia macrosiphon روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilus oryzae(L.) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی و در پنج غلظت و سه تکرار، همراه با تیمار شاهد در شرایط دمای 1 ±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت هر اسانس و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. همچنین نتایج بیانگر اثر سمیت تماسی بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف‌تر اسانس مرمرشک بر روی حشرات مورد مطالعه بوده است. در بالاترین غلظت (35 میکرولیتر بر میلی‌لیتر) درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس گیاهان پونه،‌ جعفری مکزیکی و مرمرشک بعد از 48 ساعت برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 3/93، 3/83 و 70 درصد بوده است. مقادیر LC50 برای اسانس گیاهان مذکور بعد از 48 ساعت روی حشرات مورد مطالعه به ترتیب 892/18، 003/21 و 481/24 میکرولیتر بر میلی‌لیتر محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک منابع بیولوژیکی مؤثری هستند که می‌توانند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند.

چکیده انگلیسی:

Recently, there has been growing interest in research concerning the possible use of plant extracts as alternatives to synthetic insecticides. Essential oils are among the best-known substances tested against insects. These compounds may act as fumigants, contact insecticides, repllants, antifeedants and may affect growth and development of the insect. In an attempt to find a natural and inexpensive method for the control of stored-product pests, contact toxicity of essential oils of Mentha longifolia L., Tagetes minuta L. and Salvia macrosiphon Boiss. was investigated on adult insects of Sitophilus oryzae L. (Coleoptera, Curculionidae) on laboratory condition. The oils were extracted by using Clevenger apparatus. The experiment was conducted using a completely randomized design of factorial experiment with five concentrations and three replications at R.H in darkness. The results showed that the percentage of mortality was increased with increase in concentration and exposure of time. The highest contact toxicity was related to M. longifolia and the lowest toxicity was recorded for S. macrosiphon against insects. At the highest concentration of essential oils (35 µl/ml) by M. longifolia,T. minuta and S. macrosiphon the mortality were recorded as 93.3%,83.3% and 70% against S. oryzae after 48h, respectively. The LC50 values were evaluated by M. longifolia, T. minuta and S. macrosiphon 18.892, 21.003 and 24.482 for S. oryzae after 48h .According to the results, the essential oils of M. longifolia,T. minuta and S. macrosiphon are sources of biologically active vapor that can be used in protection of stored grains against  rice weevil.

منابع و مأخذ:

Arnason,  J.T., Philogene , B.J.R. &  Morand, P.  1989. Insecticides of Plant Origin. ACS Symp. Ser No. 387. Washington DC: American Chemical Society.

Bernath, J. 2000. Medicinal and Aromatic Plants. Mezogazda Publ. Budapest.

Champ, B.R. & Dyte, C.E. 1976. FAO global survey of pesticide susceptibility of stored grain pests. FAO Plant. Protection Bulletin, 25:49-67.

Enan, E. 2001. Insecticidal activity of essential oils: octopaminergic sites of action. Comparative Biochemistry and Physiology C-Toxicology & Pharmacology 130(3): 325-337.

Javadi Elmi, M., Shakarami, J. & Bandani, A.R. 2007. Fumigant toxicity of three plant essential oils on the adult of Callosobruchus maculates (Col.: Bruchidae) in vitro. New Findings in Agriculture, 2(1):71-78.

Kestenholz, C., Stevenson, P. & Belmain, S. 2007. Compatative study of fieldand laboratory evolutions of the ethnobotanical Cassia sophera L. (Leguminosae) for bioactivity against the storage pests Callosobruchus maculatus (F.)(Coleoptera: Bruchidae) and Sitophilus oryzae (L.) (Coleoptera: Curculionidae). Journal of Stored Product Research, 43: 79-86.

Krishna, A., Prajapti, V., Bhasney, S., Tripathi, A.K. & Kumar, S. 2005. Potential toxicity of new genotypes of Tagetes (Asteraceae) species and Salvia macrosiphon against stored grain insect pests. International Journal of Tropical Insect Science, 25(2): 122-128.

Lee, B., Choi, W., Lee, S. & Park, B. 2001. Fumigant toxicity of essential oils and their constituent copmounds towards the rice weevil, Sitophilus oryzae (L.). Crop Protection, 20:317-320.

Moravvej, GH., Shahraki, Z., Azizi A., & Yaghnaee, F.2009. Fumigant toxicity of plant essential oils Bunium persicum Boiss. (Umbelliferae) and Elletaria cardamomum Maton. (Zingiberaceae) on the adult of Tribolium castaneum Herbst. (Col:Tenebrionidae). Journal of Plant Protection, 23(2):96-105.

Moreira, M., Picanco, M. & Barbosa, L. 2007. Plant Compounds insecticide activity against Coleoptera pests of stored products. Pesquisa Agropecuária Brasileira, 42(7): 136-142.

Odeyemi, O., Masika, P. & Afolayan, A. 2008. Insecticidal activities of essential oil fromthe leaves of Mentha longifolia L. subsp. capensis against Sitophilus zeamais (Motschulsky) (Coleoptera: Curculionidae). African Entomology, 16(2): 220-225.

Ousman, A., Nassoum, M., Essia-Nang, J., Ngamo, L. & Ndjouenkeu, R. 2007. Insecticidal activity of spicy plant oils against Sitophilus zeamais in storedmaize in Cameroon. Agricultural Journal, 2(2): 192-196.

Paranagama, P.A., Abeysekera, K.H.T., Nugaliyadde, L. & Abeywickrama, K.P. 2003. Repellency and toxicity of four essential oils to Sitophilus oryzae L. (Coleoptera: Curculionidae). Journal of the National Science Foundation of Sri Lanka, 32(3&4): 127-138.

Park, C., Kim, S. & Ahn, Y. 2003. Insecticidal acativity of asarones identified in Acorus gramineus rhizome against three Coleopteran stored-product insects. Journal of Stored Products Research, 39: 333-34.

Perich , M.J., Wells, C., Bertsch. W. & Tredway, K.E. 1994. Toxicity of essential oils from three Tagetes against adults and larvae of yellow fever mosquito and Anopheles stephensi . Journal of Medical Entomology, 31: 833- 837.

Shakarami, J., Kamali, K. & Moharramipour, S. 2005. Fumigant toxicity and repellency effect of essential oil of Salvia braceata on four species of warehouse pests. Journal of Entomology Society of Iran, 24(2):35-50.

Simpson, B.B. 1995. Spices, herbs and perfumes. pp. 278-301. In: Simpson, B.B. & Ogorzaly, M.C. (Eds.), Economic Botany: Plants in our World. McGraw-Hill, New York.

Soon-Il, K., Jung-Yeon, R., Do-Hyoung, K., Han-Seung, L. & Young, J. 2003. Insecticidal activities of aromatic plant extracts and essential oils against Sitophilus oryzae and Callosobruchus chinensis. Journal of Stored Products Research, 39: 293–303.

Subramanyam B. &  Hagstrum, D.W. 1995. Resistance measurement and management. pp 331-397.  In: Subramanyam, B. & Hagstrum, D.W. (Eds.), Integrated Management of Insects in Stored Products, Marcel Dekker, New York.

Talukder, F.A. & Howse, P.E. 1993. Deterrent and insecticidal effects of extracts of pithraj, Aphanamixis polystachya (Meliaceae),against Tribolium castaneum in storage. Journal of Chemical Ecology, 19: 2463-2471.

Tapandjou, L.A., Adler, C. Fontem, D.A., Bouda, H. & Reichmuth, C. 2005. Bioactivities of cymol and essential oils of Cupressus sempervirens and Eucaluptus saligna against Sitophilus zeamais and Tribolium confusum. Journal of Stored Products Research. 41(1): 91-102.

Tomova, B.S., Waterhouse, J.S. & Doberski, J. 2005. The effect of fractionated Tagetes oil volatiles on aphid reproduction. Entomologia Experimentalis es Applicata, 115(1):153-159.

White, N.D.G. & Leesch, J.G.,1995. Chemical control. 287-330. In: Subramanyam, B. & Hagstrum, D.W. (Eds.), Integrated Management of Insects in Stored Products, Marcel Dekker, New York.