قابلیت کشندگی اسانس حاصل از گل سه رقم مرکبات روی حشرات بالغ شپشه آرد

محورهای موضوعی : گیاه پزشکی

فاطمه فاتحیان ¹ , مجید فلاح زاده ² , ابوفاضل دوستی ³ , مهدی کبیری رئیس آباد ⁴

1 - گروه حشره شناسی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
2 - گروه حشره شناسی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
3 - گروه حشره شناسی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
4 - دانشگاه محقق اردبیلی، گروه گیاه‌پزشکی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1395/04/14 تاریخ پذیرش : 1396/02/24 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: اسانس, مرکبات, شپشه آرد, سمیت تدخینی,

چکیده مقاله :

اسانس های گیاهی، ترکیباتی امن برای محیط زیست و برای سلامتی انسان هستند که به دلیل خاصیت حشره کشی، قابلیت دارند تا در کنترل آفات مورد استفاده قرار گیرند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره‌کش‌های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم‌ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در این تحقیق سمیت تدخینی اسانس حاصل از گل سه رقم مرکبات شامل ترنج Citrus medica L. گریپ فروت C. paradisi L. و لیموی لیسبون C. lemon L.روی حشرات کامل شپشه آرد Tribolium castaneum (Herbst) مورد ارزیابی قرار گرفت. گل های رقم های مرکبات مورد آزمایش از یک باغ سم پاشی نشده در شهرستان جهرم در اردیبهشت ماه 1393جمع آوری شدند. اندام های جمع آوری شده عاری از هر گونه بیماری و زردشدگی بودند و تا زمان خشک شدن در دمای ثابت نگهداری شدند. گل های جمع آوری شده در محیط سایه، روی یک پارچه خشک شده و سپس از آنها پودر تهیه شد. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب طرح فاکتوریل بر پایه‌ی طرح کاملاً تصادفی در دمای 2 ±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5 ±60 درصد و تاریکی در 5 غلظت و 5 تکرار انجام شد. تجزیه پروبیت داده های زیست سنجی با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. مقایسه میانگین داده ها با آزمون LSD همین نرم افزار صورت گرفت. تلفات در هر تیمار پس از 24، 48 و72 ساعت شمارش و مقادیرLC50 و LC90 محاسبه گردید. نتایج نشان داد با افزایش غلظت و زمان تیمار در مورد هر سه اسانس، میزان مرگ ومیر نیز افزایش یافت. بالاترین غلظت به کار برده شده (126 میکرولیتر بر لیترهوا) از اسانس های ترنج، گریپ فروت و لیموی لیسبون با گذشت 72 ساعت از زمان تیمار به ترتیب مرگ ومیر 100، 100 و 72 درصدی را در حشرات کامل شپشه آرد ایجاد نمودند. میزان LC50 اسانس های فوق در این زمان به ترتیب 2/5، 4/9 و 8/11 میکرولیتر بر لیتر هوا برآورد شد. بر این اساس بیشترین سمیت مربوط به اسانس ترنج بود. نتایج به طور کلی نشان داد اسانس های به کار برده شده در این تحقیق قابلیت کشندگی بالایی روی شپشه آرد داشته و با انجام تحقیقات بیشتر می توانند جایگزین مناسبی برای آفت کش های رایج مورد استفاده در انبارها باشند.