تکالیف بیماران روانی ازدیدگاه فقه فریقین و عرفان اسلامی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

راضیه فتحعلی‌زاده ¹ (دانشجوی دکتری فقه و حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)
سید محمد مهدی احمدی ² (استادیار گروه فقه و حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/10/19 تاریخ پذیرش : 1398/10/19 تاریخ انتشار : 1398/10/01

کلید واژه: اکراه, اختلالات شخصیت, Personality disorder, حجر, جنون, Distinction, بیماری‌های روانی, تمییز, Incapacitation, lunacy, disinclination,

چکیده مقاله :

امروزه وجود بیماران روانی و افزایش روز افزون آن بخصوص در شهرهای بزرگ یکی از معضلات جدی جامعة جهانی به حساب می‌آید که مورد توجه روان‌شناسان و جامعه‌شناسان قرارگرفته است. اگرچه در فقه امامیه، عامه و نیز حقوق موضوعه ایران از بخش از جامعه به عنوان محجورین یاد شده و حقوق و تکالیف آنان بطور کامل بیان شده است اما وضع بیماران روانی که معمولا چنین طیف از جامعه در شرایط غیرطبیعی به سر می‌برند و با مشکلات گوناگون دست و پنجه نرم می‌کنند، از لحاظ حقوقی مبهم است و هیچ حکم فقهی و قانونی در این زمینه وجود ندارد. و اما در حوزه معارف اسلام با توجه به ملاک‌های اخلاقی- عرفانی و دغدغه حرمت انسانی که در اسلام وجود دارد، به حقوق بیماران روانی وکسانی که دچار نقایص روحی هستند، بذل عنایت گردیده است. برخی از این بیماران دارای ناهنجاری‌های شدیدی روانی هستند به گونه‌ای که مانند دیگر افراد جامعه قادر به زندگی عادی نبوده وبا پدیده‌های پیرامون خود واکنش غیر عادی نشان می‌دهند واز این رو ممکن است خود و اطرافیان خود را مورد تهدید قرار دهند و بر هر انسان متعهد به با ور‌های اخلاقی و انسانی لازم است تا با توجه به وضعیت روحی وشأنیت اینگونه افراد رفتار کنند. پژوهش حاضر سعی کرده است تعریف روشنی از بیماران روانی ارائه دهد و نیز به برخی آن‌ها از لحاظ میزان تشخیص ودرک که دارند اشاره کند در این نوشتار نیز ضرورت محجوریت آنان با استناد به دلایل فقهی و حقوقی مورد کنکاش قرار گرفته و به میزان محجوریت آنان اشاره شده است.

چکیده انگلیسی:

Today the existing insane patients and their increase in megacities is a serious problem for the world community, that is considered by psychologists and sociologists. Although in Imamate jurisprudence the public and the relevant laws in Iran a portion of the society are referred to as incapacitated person and their obligations and rights are fully explained, the status of insane patients who are living in an unnatural situation struggling with different problems is legally unknown and there is no jurisprudent or legal judgement to that. However, in the Islamic jurisdiction, due to the ethical mystical criteria and the concern over dignity of human being, the rights of insane patients and those with mental disorder are taken into account. Some patients are seriously having mental disorders so that just like other people of society are not able to have a normal life and react to the surrounding phenomena abnormally. Thus, it is likely that they could threaten themselves or the people around them. Therefore, it is the task of any committed person toward ethical and humane beliefs to behave them according to their mental status and their dignity. The present paper endeavors to make a transparent definition of insane patients and point out to a few of them in terms of their level of cognition and recognition. In addition, this paper seeks to examine the necessity of their incapacitation with reference to jurisprudent and legal evidences and their level of incapacitation.